بازەل (شۆەيتساريا) بەيبىتشىلىك كەڭەسى بەيبىتشىلىك عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى الين ۆارە قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن «اتوم» جوباسىنىڭ قۇرمەتتى ەلشىسى، سۋرەتشى كارىپبەك كۇيىكوۆتى نوبەل سىيلىعىنا ۇسىندى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات.

بۇل جايىندا انتيادرولىق قوزعالىس بەلسەندىسى ءوزىنىڭ فەيسبۋكتەگى پاراقشاسىندا جازدى.

«اعىمداعى جىلى مەن كارىپبەك كۇيىكوۆ پەن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى يادرولىق قارۋدى جويۋداعى ەرەن كۇش-جىگەرلەرى ءۇشىن بەيبىتشىلىك سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعىنا ۇسىندىم»، – دەپ جازدى ول.

الين ۆارە كورسەتكەن سىلتەمەدەگى سىيلىققا ۇمىتكەرلەر شورت-پاراعىندا نازارباەۆ پەن كۇيىكوۆتى ۇسىنۋ بريتاندىق ساياساتكەر بيلل كيددتەن تۇسكەن. وتىنىمدە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان كوشباسشىسى رەتىندە 22 جىل بويى يادرولىق قارۋسىزدانۋ سالاسىندا بىرقاتار ماڭىزدى باستامالار قابىلداعاندىعى ايتىلعان.

قر پرەزيدەنتى يادرولىق قارۋدان ازات الەمگە قول جەتكىزۋ پروتسەسىنە ىقپال ەتەتىن بىرقاتار باستامانى قابىلداۋدى جالعاستىرىپ كەلەدى.

ال كارىپبەك كۇيىكوۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن «اتوم» جوباسى الەمدى يادرولىق قارۋدان ازات ەتۋگە باعىتتالعان.

الين ۆارە – «پارلامەنتشىلەر يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جانە قارۋسىزدانۋ ءۇشىن» حالىقارالىق فورۋمىنىڭ جاھاندىق ۇيلەستىرۋىشىسى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بەيرەسمي دەرەك كوزدەرى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتى نوبەل سىيلىعىنا ۇسىنۋ جولدارىن 2000 جىلداردىڭ باسىنان قولعا العانىن ايتادى دەپ جازادى Azattyq.org سايتى.

2003 جىلى بۇل ماسەلە بويىنشا قازاقستاننىڭ رەسمي وكىلدەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە قولداۋ ىزدەي باستاعان. ال 2006 جىلى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، پاكىستاندىق تەولوگ پەن امەريكالىق كونگرەسمەن رەسمي تۇردە پرەزيدەنت نازارباەۆتى بەيبىتشىلىك بويىنشا نوبەل سىيلىعىنا العاش رەت ۇسىنادى. رەسمي سەبەپ - "الەمدە بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋعا جانە حالىقتار اراسىنداعى دوستىقتى نىعايتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن" بولسا كەرەك.

ايتكەنمەن بۇل جىلى سىيلىقتى بانگلادەشتەگى ەڭ كەدەي توپتارعا ءتيىمدى نەسيە بەرۋ ءىسىن جەتىلدىرىپ، "كەدەيلەر بانكىن" قۇرعان، جۇزدەگەن مىڭ ادامدى اشارشىلىق پەن قايىرشىلىقتان قۇتقارىپ قالعان مۋحامماد يۋنۋس الدى (سۋرەتتە).

2008 جىلى اقش كونگرەسىنىڭ ەكى مۇشەسى قازاقستان پرەزيدەنتىن "يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ ىسىنە قوسقان ۇلەسى" ءۇشىن سىيلىققا تاعى ۇسىنادى.

دەگەنمەن بۇل جولى فين ديپلوماتى مارتتي احتيسااري (سۋرەتتە) بۇۇ-نىڭ قىزمەتكەرى رەتىندە بىرنەشە قۇرلىقتا باسىن قاتەرگە تىگە ءجۇرىپ قارۋلى قاقتىعىستاردىڭ الدىن الىپ، وتە ءساتتى بىتىمگە شاقىرۋ جۇمىستارىن جاساعانى ءۇشىن بەيبىتشىلىك سىيلىعىنا لايىق دەپ تانىلدى.

2009 جىلى شەشەنستاندىق بالالار ءۇيى قازاقستان پرەزيدەنتىن ستاليندىك قۋعىن-سۇرگىننەن جاپا شەككەندەرگە جاساعان قامقورلىعى ءۇشىن سىيلىققا قايىرا ۇسىنادى.

الايدا ونىڭ جولىن اقش-تىڭ قارا ناسىلدەن سايلانعان تۇڭعىش پرەزيدەنتى باراك وباما كەستى.

2010 جىلى دۇنيەجۇزىلىك تۇركى ەلدەرى اسسامبلەياسى اتتى ۇيىم جەتەكشىسى مەن تۇرىك ءجۋرناليسى پرەزيدەنت نازارباەۆتى سەمەي پوليگونىن جاپقانى ءۇشىن جانە ءبىر مارتە ۇسىنادى.

بىراق بۇل جولى بەيبىتشىلىك سىيلىعى الەمدەگى ەڭ رەپرەسسيۆتىك رەجيمدەردىڭ بىرىندە ۇزاق جىلدار بويى تىنباي ادام قۇقىقتارى ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتقان قىتايلىق قوعام قايراتكەرى ليۋ سياوبوعا (سۋرەتتە زايىبىمەن) تاپسىرىلدى.

2011 جىلى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى نوبەلگە ۇسىنۋشىلار سانى كۇرت ارتتى. نورۆەگيالىق ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم، "اق وردا" قوزعالىسى، شەشەن-ينگۋش مادەني ورتالىعى، قىرعىزستان پارلامەنتى پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ "يادرولىق قارۋسىزدانۋ مەن بەيبىتشىلىكتى نىعايتۋعا قوسقان ۇلەسىن" اتاي وتىرىپ، ونى بەيبىتشىلىك سىيلىعىنا لايىق تۇلعا رەتىندە تانيتىندارىن جەتكىزەدى.

بىراق افريكا مەن اراب الەمىنەن شىققان ءۇش بىردەي ايەل قايراتكەر بۇل جولى دا قازاقستان پرەزيدەنتىنە نوبەل سىيلىعىن بۇيىرتپادى. ءوز ەلدەرىندە بولىپ جاتقان قوعامدىق-ساياسي وزگەرىستەرگە تىكەلەي ىقپال ەتكەن ليبەريانىڭ دەموكراتيالىق جولمەن سايلانعان پرەزيدەنتى ەللەن دجونسون-سەرليف, وسى ەلدىڭ قوعامدىق بەلسەندىسى لەيما گبوۆي مەن يەمەندىك وپپوزيتسيا جەتەكشىسى تاۆاكۋل (تاۋەكەل) كارمان بەيبىتشىلىك سىيلىعىن ءبولىپ الدى.

2012 جىلى تامىز ايىندا استانادا وتكەن «يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋدان - يادرولىق قارۋدان ازات الەمگە» اتتى حالىقارالىق كونفە­رەنتسيادا بۇۇ-نىڭ كانادالىق وكىلى دۋگلاس روش پەن اقش كونگرەسىنىڭ مۇشەسى ەني فالەوماۆاەگا قازاقستان پرەزيدەنتىن بەيبىتشىلىك بويىنشا نوبەل سىيلىعىنا التىنشى مارتە ۇسىندى. بۇل باستامانى جاپونيا پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى حيرويۋكي مورياما دا قولداپ شىققانى تۋرالى حابار تارادى.

الايدا، 2012 جىلعى بەيبىتشىلىك بويىنشا نوبەل سىيلىعى جارتى عاسىردان استام ۋاقىت كارى قۇرلىقتاعى ينتەگراتسيا مەن دەمكوراتيالىق احۋالدى جاقسارتۋعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن ەۋروپا وداعىنا تابىس ەتىلدى.

سونىمەن قر پرەزيدەنتى كەزەكتى مارتە، وسىمەن جەتىنشى رەت، ايگىلى نوبەل سىيلىعىنان ۇمىتكەر بولىپ وتىر. اتالعان سىيلىقتى تاعايىندايتىن قازىلار القاسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كەيىنگى كەزدەرى ەلارالىق بىتىمگەرشىلىك ىسىنە بەلسەنە قاتىسىپ، سويىل سۇراپ سوقتىعىسىپ قالا جازداعان تۇركيا مەن رەسەي اراسىنا ارااعايىندىق قىزمەت ەتكەنىن، سونداي-اق سيرياداعى قانتوگىستى توقتاتۋ ءۇشىن استانانى كەلىسسوز الاڭى ەتىپ ۇسىنعانىن ەسكەرەر دەگەن ۇمىتتەمىز.

Abai.kz