دەنۆەردە، شىعىسقا قاراي جۇرەتىن ب. جانە م. باعىتىنداعى جۇردەك پويىزدىڭ ۆاگوندارىنا جولاۋشىلاردىڭ قالىڭ ءنوپىرى تاسقىن سۋداي قاپتاپ، تولقىن-تولقىنىمەن اعىلىپ كەلىپ، ورنالاسىپ جاتىر. ۆاگونداردىڭ بىرىندە اسا بيىك تالعاممەن جاراسىمدى كيىنگەن كەربەز دە سۇلۋ بويجەتكەن وتىردى. جانعا جايلى، كەرەكتى دۇنيەلەردىڭ ءبارى قاسىنان تابىلعانىنا قاراپ، ونىڭ كوپ جول ءجۇرىپ، كوپ جەرلەردى ارالاعان تاجىريبەلى ساياحاتشى ەكەنىن تانۋ قيىن ەمەس-ءتى. كەنەت ۆاگونعا ءبىر-بىرىنە كىسەندەلگەن ەكى جىگىت كىرىپ كەلدى.  ءبىرى سىمباتى بىردەن كوزگە ۇراتىن ءجۇزى جىلى، ءتۇسى يگى، ءوزىن اسا سىپايى ۇستايتىن; ال ەكىنشىسى قاباعى تۇكسيگەن، ءجۇزى سۋىق، دەنە ءبىتىمى دە، كيىم كيىسى دە ولپى-سولپى بولاتىن.

ۆاگوندا باسقا بوس ورىن بولماعاندىقتان، كىسەندەلگەن «جۇپ» سۇلۋ قىزعا قاراما-قارسى ورىنعا جايعاستى. اۋەلگىدە ولارعا نەمقۇرايلى ءارى سۋىق كوز تاستاعان قىز كەنەت ەزۋىندە قۋانىش كۇلكىسى ءبىلىنىپ، ءاپ-ساتتە جادىراپ، اققۇبا دوڭگەلەك جۇزىنە سۇتكە تامعان قانداي قىزىل شىراي جۇگىرىپ، سۇر بيالايلى قولىن ۇسىندى. ونىڭ داۋىس ىرعاعى مەن سويلەۋ مانەرىنەن الدەبىر اسقاق سەنىمدىلىكتى بايقاۋعا بولاتىن ەدى:

– يستون مىرزا، مەن ءبىرىنشى بولىپ ءتىل قاتۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىرمىن. ءسىز ەسكى دوستارىڭىزدى باتىستا كەزدەستىرسەڭىز، تانىماي قالۋشى ما ەدىڭىز؟

الگى ەكى جىگىتتىڭ جاسىراعى قىزدىڭ نازدى ۇنىنەن ورنىنان اتىپ تۇردى. باستاپقىدا الدەنەگە ىڭعايسىزدانىپ تۇرعانداي كورىنگەنىمەن، تەز ەسىن جيىپ، بويجەتكەننىڭ الاقانىن سول قولىمەن قىستى.

– بۇل فەرچايلد حانىم عوي! – دەدى ول كۇلىمسىرەپ، – ۋاقىتشا كىسەندەۋلى وڭ قولىمدى ۇسىنباعانىم ءۇشىن كەشىرىم وتىنەمىن.

ول قاسىنداعى سەرىگىنىڭ سول قولىنا جالتىراعان «بىلەزىك» ارقىلى كىسەندەلگەن وڭ قولىن اقىرىن كوتەردى. قىزدىڭ جانارىنداعى قۋانىش ۇشقىنى ءسونىپ، كوڭىلىندەگى ىستىق ىنتىقتىق باسىلىپ، ءجۇزى سۋىپ سالا بەردى. ساناسىنا سان ءتۇرلى سۇراق پەن كۇدىك-كۇمان كەلىپ، تۇككە تۇسىنبەگەن ءارى-ءسارى كۇيگە ءتۇستى. يستون ءسال عانا جىميىپ الدەنە دەمەك بولعاندا، بويجەتكەننىڭ جان دۇنيەسىندەگى تولقىنىسىن وتكىر دە اككى جانارىمەن قاپىسىز اڭداپ وتىرعان ءتۇسى سۋىق ەكىنشى جىگىت ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ جىبەردى:

– سوزگە ارالاسقانىم ءۇشىن كەشىرىم وتىنەمىن، حانىم. بايقاۋىمشا، ءسىز مارشالمەن تانىس ەكەنسىز. كەيىن اباقتىعا جەتكەن سوڭ، قالاساڭىز، ول دا مەنىڭ ورنىما سويلەي جاتار. بۇل ىڭعايسىزدانىپ وتىرعان مەنىڭ قازىرگى جاعدايىمدى جەڭىلدەتەدى. مارشال الاياقتىق ءۇشىن جەتى جىلعا سوتتالعان مەنى ليۆەنۋورت تۇرمەسىنە اپارا جاتىر.

– سولاي ەكەن عوي! – دەدى ءجۇزى قايتادان جىلىعان قىز تەرەڭ تىنىس الىپ، – نەگە بۇلاي جۇرگەنىڭىزدى ەندى ءتۇسىندىم، مارشال مىرزا!

– فەرچايلد حانىم، قىمباتتىم مەنىڭ، – دەدى يستون سالماقتى ۇنمەن، – كۇنكورىس ءۇشىن مەن بىردەڭەمەن اينالىسۋىم كەرەك. ءوزىڭىز بىلەسىز، ۆاشينگتوندا ءار باسقان قادامىڭ ءۇشىن اقشا تولەۋىڭ قاجەت. سۋداي اعاتىنىنا قاراپ، اقشانىڭ قالتاڭنان ۇشىپ كەتەتىن قاناتى بار ما دەرسىڭ. شىعىسقا قاراي جول جۇرەتىن وسىنداي ساپار تۋرالى ءبىلدىم. مارشال بولۋ ەلشى بولۋ سياقتى جوعارى لاۋازىم ەمەس. دەگەنمەن...

– ەلشى بولۋ دەيسىز بە، – دەدى قىز جىلى شىرايمەن، – بۇدان كەيىن اتاي كورمەڭىز. ءسىز ەلشى مۇنداي جۇمىستى اتقارا المايتىنىن بىلۋگە ءتيىسسىز. ەندى ءسىز دە وت پەن وقتىڭ، قاۋىپ پەن قاتەردىڭ ورتاسىندا جۇرەتىن باتىرلاردىڭ قاتارىنداسىز. بۇل ۆاشينگتوننىڭ بەيبىت ءارى تىنىش ومىرىنەن وزگەشە.

بويجەتكەن تاڭىرقاعان كوزقاراسپەن جالتىراعان كىسەنگە قارادى.

– ءسىز ۋايىمداپ وتىرعان جوقسىز با، حانىم؟ – دەدى سۋىق ءجۇزدى جىگىت، – بارلىق مارشالدار تۇتقىن قاشىپ كەتپەۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ قولىن ونىمەن بىرگە كىسەندەيدى. يستون مىرزا ءوز ءىسىن جاقسى بىلەدى.

– ەندى جۋىق ارادا ۆاشينگتوندا كەزدەسەر مە ەكەنبىز؟ – دەپ سۇرادى قىز.

– جاقىن ارادا كەزدەسە قويماسپىز. – دەدى يستون. – مەنىڭ كوبەلەك كۇندەرىم اياقتالدى ما دەپ قورقامىن.

– مەن باتىستى سۇيەمىن، – دەدى ارۋ باسقا تاقىرىپقا ويىسىپ. جانارىندا جەڭىل ۇشقىن جارق ەتكەن ول ويلى كەيىپتە تەرەزەدەن قاراپ وتىردى. بويجەتكەن جات ادامدارمەن سويلەسەتىن رەسمي مانەردەن ارىلىپ، اشىلا سويلەدى: «انام ەكەۋمىز وسى جازدى دەنۆەردە وتكىزدىك. اكەم سىرقاتتانىپ قالعاندىقتان، ءبىر اپتا بۇرىن ول ۇيگە قايتىپ كەتتى. ال مەن باتىستا ءومىر ءسۇرىپ باقىتتى بولا الامىن. بۇل جەردىڭ اۋا-رايى دا ماعان ۇنايدى. نەگىزى، اقشا دەگەن ءومىردىڭ ءمانى ەمەس قوي. بىراق كوپ ادامدار وسىنى ۇقپاي اقىماقتىق جاسايدى...»

كەنەت:

– مارشال مىرزا! – دەپ گۇر ەتتى سۋىق ءجۇزدى جىگىت. –بۇل ادىلەتسىزدىك قوي. تىم ۇزاق سويلەسىپ كەتتىم دەپ ويلامايسىز با؟ مەنىڭ تىسقا شىققىم كەلەدى.

«جۇپتاسقان» جولاۋشىلار ورىندارىنان تۇرەگەلدى. يستوننىڭ ەزۋىندە جەڭىل جىميىس بار ەدى.

– مەن قارسى ەمەسپىن، – دەدى ول كوڭىلدى ۇنمەن، – ساۋ بولىڭىز، فەرچايلد حانىم! ءوزىڭىز تۇسىنەسىز، مەن قازىر قىزمەتتەمىن.

يستون قوشتاسۋ ءۇشىن قولىن ۇسىندى.

– شىعىسقا بارا جاتپاعانىڭىز قانداي وكىنىشتى، – دەدى سۇلۋ قىز ءوزىن قايتادان رەسمي مانەرگە كوشىرىپ، – بىراق ليۆەنۋورتقا بارۋعا مىندەتتىسىز بە؟

– ءيا، – دەدى يستون، – مەن ليۆەنۋورتقا بارۋعا مىندەتتىمىن.

سودان سوڭ ەكى جىگىت شىلىم شەگەتىن بولمەگە كەتتى.

...ولاردىڭ جانىندا وتىرعان وزگە ەكى جولاۋشى ايتىلعان اڭگىمەنىڭ ءبىرازىن ەستىگەن ەدى. بىرەۋى:

– الگى مارشال جاقسى جىگىت ەكەن. باتىستىقتاردىڭ كەيبىرى وسىنداي مادەنيەتتى بولادى، – دەدى.

– بىراق مۇنداي جاۋاپتى قىزمەت ءۇشىن تىم جاس، ءيا؟ – دەپ سۇرادى ەكىنشىسى.

– جاس دەيسىز بە! – دەپ تاڭدانا ايقايلاپ جىبەردى ءبىرىنشىسى، – نە ءۇشىن؟ و! ءسىز ءالى تۇسىنبەي وتىرسىز با؟ ايتىڭىزشى، وسىعان دەيىن تۇتقىندى وڭ قولىنا كىسەندەگەن وفيتسەردى كورگەن بە ەدىڭىز!؟

*اڭگىمەنىڭ تۇپنۇسقاداعى اتاۋى «جۇرەكتەر مەن قولدار»(«The

hearts and hands»)

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان الپامىس فايزوللا، ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ماگيسترانتى

Abai.kz