ماقتا شارۋاشىلىعىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋلەردi دامىتۋ، وتاندىق باسەكەگە قابiلەتتi ماقتانىڭ جاڭا سورتتارىن شىعارۋ، جالپى ماقتا ءوندiرۋدiڭ تيiمدiلiگiن يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى وندiرiسكە ەندiرۋ ارقىلى ارتتىرۋ ماقساتىندا «قازاق ماقتا شارۋاشىلىعى» عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى عالىمدارى اينالىسىپ، بiرقاتار جەتiستiكتەرگە جەتتi, - دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات.

اتاپ ايتساق، ەلiمiزدە ءوزiمiزدiڭ وتاندىق ماقتا سورتى جوق بولاتىن. بiز كورشi مەملەكەتتەرگە تاۋەلدi ەدiك. 2000 جىلدان باستاپ باسەكەگە قابiلەتتi ءوزiمiزدiڭ وتاندىق سورتتار شىعا باستادى، قازiرگi تاڭدا ولاردى ماقتا وندiرۋشiلەر پايدالانا وتىرىپ، جالپى ەگiستiڭ 85 پايىزىنا ەندiردi. ەندi ەشكiمگە تاۋەلدi ەمەسپiز. سوڭعى جىلدارى ينستيتۋت عالىمدارى 30-دان استام يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار جاساپ، ولاردى وندiرiسكە ەندiرۋگە ۇسىنىس بەردi. سونداي-اق، 48 يننوۆاتسيالىق جانە سەلەكتسيالىق پاتەنتكە، 144 اۆتورلىق كۋالiككە يە بولدى.

عالىمدار دايىنداعان ازiرلەمەلەردi وندiرiسكە ەنگiزۋ باعىتىندا شارۋالارمەن تiكەلەي بايلانىسىپ، كەلiسiمشارت نەگiزiندە ءوندiرiستi عىلىمي قولداۋ، ليتسەنزيالىق جانە كوممەرتسيالىق كەلiسiمدەر ارقىلى جۇمىس جۇرگiزۋدە. ينستيتۋتتا فەرمەرلەرگە بiلiم تاراتۋ ورتالىعى اشىلعان، ماقتا وندiرەتiن وڭiرلەردە بەس شارۋا شارۋاشىلىعىنىڭ بازاسىندا ينستيتۋتتىڭ عىلىمي جەتiستiكتەرiن كورسەتەتiن الاڭدار ۇيىمداستىرىلعان. عالىمدار 23 شەتەل عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىمەن جانە ەكi حالىقارالىق عىلىمي-زەرتتەۋ كومپانيالارىمەن تىعىز بايلانىستا. جاڭا تەحنولوگيالاردى وندiرiسكە ەنگiزۋ فەرمەرلەردiڭ ارنايى بiلiمi جەتكiلiكتi بولعاندا عانا جاقسى ناتيجە بەرەدi. وكiنiشكە قاراي، ءاربiر 100 فەرمەردiڭ 13-iندە عانا ارنايى ورتا جانە جوعارى بiلiمi بار، بۇل وتە تومەن كورسەتكiش.

وسى پروبلەمانى شەشۋ ماقساتىندا قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتi باسشىلىعى جانە ماماندارىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس جۇرگiزۋدەمiز. بiلiكتi ماماندارمەن بiرلەسiپ اتقارعان جۇمىس بارلىق ۋاقىتتا جاقسى ناتيجە بەرەتiنi بەلگiلi, سوندىقتان ەلiمiزدەگi ماقتا ءوندiرۋ، ونى تەرەڭ وڭدەپ ەكسپورتقا شىعارۋ قولىمىزدان كەلەتiن جۇمىس دەپ ەسەپتەيمiن. شەتەلدiك ماقتا ساتىپ الاتىن ترەيدەرلەر ەلiمiزدە بوسقا جۇرمەگەنi بەلگiلi.

وسى جەردە مىناداي وي تۋادى. ەگەر شەتەلدiك ترەيدەرلەر بiزدiڭ ەلiمiزدەن «ولجالاپ» جاتقان ميلليونداعان پايدانى تابۋمەن ءوز ەلiمiزدەگi iرi بيزنەس وكiلدەرi, كاسiپكەرلەر نەمەسە «كازاگرو» سياقتى قارجىلى مەكەمەلەر اينالىسسا، قىرۋار قارجى ءوز ەلiمiزدە قالار ەدi. ماقتا شيكiزاتى ەكiنشi ۆاليۋتالىق داقىل بولعاندىقتان، ۇكiمەت قاۋلىسىمەن بيداي سياقتى ستراتەگيالىق داقىلدار قاتارىنا ەنسە، «اق التىنعا» دەگەن كوزقاراس وزگەرەر ەدi. ال، ماقتاعا كوزقاراس دۇرىس بولسا، سالاداعى بiرقاتار پروبلەمالار وزiنەن-ءوزi شەشiلiپ كەتەرi ءسوزسiز. ماقتا – ەلiمiزدەگi ۇلكەن تابىس اكەلەتiن 100 جىلدىق تاريحى بار داقىلداردىڭ بiرi. سوندىقتان وسى سالاداعى ماسەلەلەردi بiرلەسiپ جۇيەگە تۇسiرسەك قانا مول ونiمگە قول جەتكiزەمiز. سوندا عانا قازاق ماقتاسى «اق التىن – ەلiمiزگە باق التىن» بولا الادى.

يبادۋللا ۇمبەتاەۆ، قازاق ماقتا شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ باس ديرەكتورى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سiڭiرگەن قايراتكەرi, قر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسi

اباي-اقپارات