مەملەكەتقۇرۋشى ۇلتتىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدى، قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن ارتتىرۋدى جاقتاۋشىلارعا وسى اتاۋ جۇرە جابىستى. ايتپەسە، «ءبىزدى وسىلاي اتاماساڭدار...» دەپ ءۇزىلدى-كەسىلدى شارت قويىپ، شاتاق شىعارعان ەشكىمى جوق.

مەملەكەتقۇرۋشى ۇلتتىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋدى، قازاق ءتىلىنىڭ قادىرىن ارتتىرۋدى جاقتاۋشىلارعا وسى اتاۋ جۇرە جابىستى. ايتپەسە، «ءبىزدى وسىلاي اتاماساڭدار...» دەپ ءۇزىلدى-كەسىلدى شارت قويىپ، شاتاق شىعارعان ەشكىمى جوق.

بىلۋىمىزشە، «ۇلتشىل-پاتريوتتار» دەگەن تەرمين قۇلپىڭدى بۇزعان ۇرىسىنان دا، ۇلتشىلىنان دا قاۋىپ كورگەن م. گورباچەۆتىڭ داۋىرىندە «اينالىمعا ءتۇسىپتى». ءتايىرى، بۇل «ۇلتشىل» دەگەن تۇسىنىكتى قوعامعا زالالسىز قالىپتا كورسەتۋ، الدە جۇرتتى شاتاستىرۋ ءۇشىن ءۇشىن جاسالسا كەرەك. ءبىر انىعى، العاشىندا وسى ءسوزدى قولدانۋ مەملەكەتشىل-ۇلتشىلداردان قانى تامىپ تۇرعان اسىرەۇلتشىلداردى ايىرۋ ءادىسى بولعان. كەيىننەن، ۇعىمنىڭ «ءمانى» كەڭەيدى... بىزدە دە ءتىل، ءدىن، ءدىل دەگەن ۇشتاعاننىڭ ماسەلەسىن كوتەرگەن ۇركەردەي توپتىڭ موينىنا وسىنى ماتاي سالدى. بۇدان ارى ميحرابىن ەلورداعا بۇرعان ەل اعالارى مەن جۋرناليستەر «ۇلتشىل-پاتريوتتى» ءجوندى-ءجونسىز سوزىنە تىقپىشتاپ، سالماعىن ءتۇسىرىپ الدى. شوقپىتىن سۇيرەتكەن شال «رۋ-تايپالىق جۇيەمەن باسقارۋ» دەپ ساڭدىراقتاسا دا، قوعام ونى ۇلتشىلدار اتىنان دەپ قورىتاتىن جاعدايعا جەتتى. قالاي دەسەك تە، بىرىنشىدەن بۇل تىركەستەگى «پاتريوت» قۇيىرشىعىنىڭ «پراۆوسى» بىتەتىن كەز كەلدى. ۇلتشىل اتانۋ ۇيات ەمەس. ۇلتجاندىڭىز دا جارامايدى. ۇلتشىل... بولدى. ارىدان ايتقاندا، «ۇلتشىل-پاتريوت» دەگەن اتاۋدىڭ كىلتيپانى كوزگە ۇرىپ تۇر ەمەس پە؟ مىسالى، بۇنى «ۇلتتىق پاتريوتيزم» دەپ ۇعۋ كەرەك پە، الدە ۇلتشىلدىق ءھام پاتريوتيزم دەپ قاراستىرۋ كەرەك پە؟ «Vox Populi» جۋرنالى «ۇلتشىل-پاتريوتيزم» دەگەنىمىز، «مايلى ماي» دەگەندى ەسكە سالادى ەكەن» دەپ، ءساتتى تەڭەۋ جاسادى. ايتپاقشى، پاۆەل موروزوۆ دەگەن ساياسي بەلسەندىمىز دە بۇل تۇسىنىكتەردى ەكى ءبولىپ قاراستىرماسا، بولمايدى دەگەن پىكىردە. «قاي ۇلتتىڭ وكىلى بولعانىنا قاراماستان، وتانشىل بولۋىڭ - مىندەت، - دەيدى موروزوۆ. - ال، «ۇلتشىل» مەن «پاتريوتتى» قوسىپ ايتاتىندار، ۇلتشىل ەكەنىن ايتۋدان ۇيالاتىندار». مىنە، موروزوۆ تاققان ءمىن! تاعى ءبىر تۇيتكىل بولسا، ول ۇلتشىلدار ساپىندا ۇرتىن تولتىرىپ، ۇپاي جيناپ جۇرگەندى، جالپى «كۇرىشىن كۇرمەگىنەن» قالاي ايىرامىز بولسا كەرەك. پسەۆدوۇلتشىلدىڭ ءپارانجاسىن كىم شەشەدى؟ ماسەلەنىڭ ۇلكەنى وسى ما دەگەندە، ءبىر اعامىز «بيلىكتە بولساڭ، ءبىر ءسارى.. وپپوزيتسيادا بولساڭ دا جاراسى جەڭىل. ال، ۇلتشىل بولدىم دەگەنشە، بيلىك تە، وپپوزيتسيا دا سەنى كەرەك قىلمايدى» دەپ، قىشىعان جەرىمىزدى قاسىعانداي بولىپ ەدى. راس ءسوز. قازاقتىڭ مۇددەسىن ايتا باستاساڭ، الاپەس قۇشاقتاپ العانداي بۇلقىنا قاشادى بيلىگى دە، باسقاسى دا... سوندىقتان، سىرتتاي بولسىن، ۇلتشىل دەپ م.شاحانوۆ، ب.ابدىعاليەۆ، ا.سارىم، ە.قارين، د.كوشىم، ح. قوجا-احمەت، ج. قۋانىشالين، د.نۇراحمەتتەردى اتايتىن بولساق (مەنىمەن كەلىسپەۋىڭىز دە مۇمكىن), ولاردىڭ سوڭعى جىلدارداعى جۇمىستارى قوس تاراپتىڭ دا قولايىنا جاقپاي كەلدى. جاقپاسا دا، قازاقتىڭ كوكەيىندىگىسىن جازباي تانىپ، مىنبەردەن ايتا ءبىلدى. شۇكىر دەيىك، «مىسالى...» دەپ شەتىن شىعاراتىن مىسالداردىڭ كوبەيگەنى دە الگى ازاماتتاردىڭ ارقاسى. ارينە، قالىڭ قازاقتىڭ قولداۋىمەن... ايتالىق، جەر، ءتىل، دوكترينا اينالاسىنداعى داۋ-دامايدا بيلىكتىڭ ۇلشىلدارمەن پاتۋاعا كەلگەنى جەڭىس بولماسا دا، جەتىستىك. وسىلاي دەپ كوڭىلدى دەمدەگەنىمىزبەن، ءورىستىلدى باسىلىمدار ۇلتشىلداردى ورتاق ىسكە قاتىسۋشى ەمەس، قۇر باقىلاۋشى يا سىنشى رولىندە وتىر، قوعامدى بىرىكتىرۋ ورنىنا، «كوسموپوليت»، «شالاقازاق» دەپ جىككە ءبولىپ تاستادى دەپ جاراتپاي جازادى. شىنىمەن، سول شامادا قالعانىمىز با؟ الدە، بۇل كۇشەيە تۇسكەن جاڭعىرۋعا دەگەن قارسىلىق پا؟ قازبالاي بەرسەڭىز، سۇراق قوپارىلا بەرەدى. دەسە دە، بۇگىن «ۇلشىل-پاتريوت كىم؟» دەگەن ساۋالعا ساراپشىلارىمىزدى سويلەتىپ ەدىك. وقىپ كورىڭىز 

ايدوس سارىم، ا.سارسەنبايۇلى قورىنىڭ توراعاسى:

ءوز باسىم «ۇلتشىل-پاتريوتتار» دەگەن تەرميندى ۇناتپايمىن. بۇل - ناعىز تاۆتولوگيانىڭ ءوزى. ودان دا قويىرتپاقتاتپاي، «قازاق ۇلتشىلى» دەگەن تەرميندى باتىلىراق قولدانىپ، ونى كەڭەستىك زاماننان قالعان جاساندى تەڭەۋلەردەن ارىلتقان ابزال. ال «قازاق ۇلتشىلى» دەپ ءوز باسىم مەملەكەت پەن ۇلتتى ءوز مۇددەسىنەن جوعارى قويىپ، سول ءۇشىن كۇندەلىكتى ۇلكەندى-كىشىلى جۇمىسىن ادال اتقارىپ جۇرگەن كەز كەلگەن ازاماتتى ايتار ەدىم. كىم بولسا دا. قازاق ۇلتشىلى ايقاي مەن ۇراننان گورى ناقتى ىسكە، جالپاق سوزدەن گورى ءبىر ادىم بولسا دا الدىعا ۇمتىلاتىن جاڭاشىل تۇلعا. ۇلت مۇراتى، ۇلت نامىسى ءۇشىن ءوزىنىڭ جەكە امبيتسياسى مەن جانىن كەرنەگەن اشۋ-ىزاسىن ىسىرىپ تاستاپ، ورتاق مۇددەگە قىزمەت ەتەتىن ازامات دەر ەدىم.

جانبولات ماماي،  «ۇلت پاتريوتتارى» قوزعالىسىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى:

بۇل ۇعىمنىڭ قازاقستاندىق قوعامدا قولدانىلۋ تاريحىنا ۇڭىلسەك، 2000 - جىلداردىڭ باس كەزىندە پايدا بولا باستادى. ۇلتتىق، پاتريوتتىق، تىلدىك مۇددەنى قورعايتىن تۇلعالارعا قاتىستى ايتىلاتىن ۇعىم ەكەنى بەلگىلى. مەنىڭشە، «ۇلتشىل - پاتريوتتار» ۇعىمىن قولدانۋ دۇرىس ەمەس سياقتى. سەبەبى، تەك قانا ۇلتشىلدار عانا پاتريوت ەمەس، دەموكراتتار دا، سوتسياليستەر دە، كوممۋنيستەر دە، جاستار دا، زەينەتكەرلەر دە پاتريوت بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ سوندىقتان مۇنى تەك قانا ۇلتشىلدارعا عانا ءتان ەتۋ - تۇبەگەيلى قاتە. ەكىنشى جاعىنان، ۇلت - پاتريوتتارىنىڭ قوعامداعى ساياسي سالماعى مەن بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى بۇل ۇعىمنىڭ دا قادىر - قاسيەتى ارتادى دەپ سەنەمىن. بۇرىنعىداي تەك كەمسىتۋ ءۇشىن قولدانىلماي، ەلدىڭ ءىرى ءارى مىقتى توبى رەتىندە قاراستىرىلاتىن بولادى. ءارى قازىرگى تاڭدا دەموكراتتار مەن «ابىلازوۆشىلارعا» (بۇل دا جاڭا ۇعىمنىڭ ءبىرى رەتىندە قالىپتاسار) قاراعاندا، ەلدە ناقتى قولداۋى بار قۋاتتى كۇش ەكەنى ايقىن.

ەرلان قارين، «نۇر وتان» حدپ-ىنىڭ حاتشىسى:

«ۇلتشىل-پاتريوتتار» دەگەن اتاۋدىڭ ءوزى ءدال ەمەس. قازاقتىڭ مۇددەسى ءۇشىن شىرىلداپ جۇرگەن، وسىعان كۇشىن سارقىپ، ويىن جۇمساپ، ءسوزىن شىعىنداپ جۇرگەن ۇلتشىل ازاماتتاردىڭ تىرلىگىنە بۇل تۋرا انىقتاما بولا المايدى. «ۇلتشىل-پاتريوتتار» - الدىمەن ءورىستىلدى اقپارات قۇرالدارىندا پايدا بولىپ، نەمەسە اقپاراتتىق كەڭىستىكتە جاساندى جاسالعان تەرمين. جاعىمسىزداۋ، كەكەسىندەۋ سيپاتتا ايتىلادى. ەستەرىڭىزدە بولسا، بۇنداي اتاۋلار 90-شى جىلدارى رەسەيدە، كەڭىرەك قولدانىلعان ەدى. «كونگرەسس رۋسسكيح سووتەچەستۆەننيكوۆ» سەكىلدى ۇلتشىل ۇيىمداردى جالپىلاما كورسەتۋ ماقساتىندا ءھام ولاردى داۋرىقپا، شۋ شىعارعىش توپتار رەتىندە بەرۋ ءۇشىن قولداندى. قازاقستاندا دا ءدال وسىنداي ماعىنامەن قولدانىسقا ءتۇسىپ كەتتى... نەگىزىنەن، 90-شى جىلداردىڭ اياعى مەن 2000-شى جىلداردىڭ باسىندا پايدا بولا باستاعان قوعامدىق ۇيىمدار، بىرلەستىكتەر ارى بارسا، الەۋمەتتىك-رۋحاني ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالدى ەمەس پە؟ بەلگىلى ءبىر ساياسي مۇددەنى قۋمادى.

-          مىنە، وسى جاعىنان ءبىزدىڭ رەسەيمەن ايىرماشىلىعىمىز بار. ازىرگە بۇقارانىڭ كەڭ قولداۋىنا يە، جالپىرەسپۋبليكالىق ماسشتابتاعى، سانالى تۇردە ساياسي مىندەتتەرىن ورىنداۋدى كوزدەيتىن ۇيىم جوق بىزدە. ول كەرەك ەدى... سوندىقتان، ۇلتتىق پارتيانىڭ ءرولىن قازىر قازاق جۋرناليستيكاسى اتقارىپ ءجۇر. نەگە؟ جىلدان-جىلعا، وقتىن-وقتىڭ قازاققا قاتىستى نەمەسە قازاقتىڭ توڭىرەگىندەگى ءدىن، ءدىل، ءتىل، دەموگرافيا ماسەلەلەرىن بيلىككە دە، وپپوزيتسياعا ىزىڭداپ بولسىن، جەتكىزىپ ءجۇر.

امال جوق، قوعامدىق دەڭگەيدە ۇيىمدار بولماعان سوڭ، جۋرناليستەردەن بولەك بىزدە بەلگىلى ءبىر تۇلعالاردىڭ توڭىرەگىنە ۇيىسقان توپتار عانا بار.  بىراق، ولار ساياسي پارتيا يا قوزعالىستىڭ ءرولىن اتقارا الماي كەلەدى. سەبەبى، تۇلعالاردىڭ اراسىندا جەكەلەگەن رەنىشتەرى، قاراما-قايشىلىقتارى، امبيتسياسى بار دەگەندەي... دەگەنمەن دە، ۇلتشىل توپتاردىڭ فەنومەنى نەگىزىنەن جاعىمدى ىقپال ەتىپ جاتىر. مۇحتار شاحانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن «تاۋەلسىزدىكتى قورعاۋ» قوزعالىسى دوكترينا، ءتىل توڭىرەگىندە جاقسى ناتيجەلەرگە جەتىپ ءجۇردى. وسىنداي توپتار ماسەلەنىڭ وزەكتىلىگىن كورسەتۋدە مىقتى بولعانىمەن، ونىڭ ءتۇبىرىن ىزدەۋ، ونى جويۋدىڭ مەحانيزمىن تابۋدا ىقپال ەتۋ تەتىكتەرى ازداۋ. جەكە تۇلعالىق پرينتسيپكە قۇرىلۋى، ماسەلەنى جالپىلاما كورسەتۋ، شەرۋ-اكتسيالارمەن شەكتەلۋ دەگەن سياقتى كەمشىلىكتەرى بولعانىمەن، ۇلتتىق قوزعالىس ءۇشىن بەرەرى كوپ. بىراق، وسى ۇلتتىق ۇيىمداردىڭ تەك تۇلعالار توڭىرەگىندە اينالىپ قالماۋى ءۇشىن، قازىرگى جاستاردىڭ اراسىنان وعان ينتەللەكتۋالدىق تىرەك بولۋى كەرەك.