«دات!» ايدارىنىڭ قوناعى – كەزىندەگى «حابار» تەلەاگەنتتىگىنىڭ «وتىمەن كىرىپ، كۇلىمەن شىققان» بەلگىلى تەلەجۋرناليست، قارىمدى قالامگەر ارمان سقابىلۇلى. سوناۋ 90-جىلدارى قازاق­ستاندا «جاڭا تەلەديداردى» قالىپتاس­تىرۋعا اتسالىسقان، اقپاراتى قۇرىپ قالعان كەڭىستىكتى حابارمەن «تولتىرۋدىڭ» تىسقاققان مامانى بولعان ازاماتپەن اراداعى سۇحبات­تاسۋىمىز كاسىپقوي جۋرناليستەر تىلىندەگى ءسوز بولسا دا، ونىڭ باستى مازمۇنى قوجالاق قوعامعا قاتىستى ابىگەرلى اڭگىمە ەدى. وقىپ كورىڭىز.

ەرمۇرات باپي

 –ارمان مىرزا، «فەيسبۋك» جەلىسىنە سالعان سوڭعى ءبىر سۋرەتىڭىزدىڭ استىنا «قىرت» تىرلىكتەن جەرىپ ءجۇرمىن...» دەگەندەي جازبا قالدىرعان ەكەنسىز. ول «قىرتىڭىز» – قاي «قىرت»: بايانسىز بازىنا ما، الدە ادىلەت­سىزدىگى ءال بەرمەيتىن قوعامنىڭ قياناتىنا كورسەتكەن كاسىپقوي ءجۋرناليستىڭ «قىرسىق­تىعى» ما؟

– «قىرت» دەپ كىمدى ايتۋشى ەدى، ەرەكە؟ ەڭ الدىمەن ايتقان ءسوزى ايدالاعا كەتىپ جاتاتىن ەزبە ادامدى ايتپاي ما؟ كوڭىل­ىڭىزگە كەلمەسىن، ءسىز دە، مەن دە قا­زىر «قىرتتارمىز». بىردەڭە ايت­قان بولامىز، بىردەڭەنى دا­لەلدەپ جازعان بولامىز – ەش­كىم ونى قۇلاعىنا قىستىرىپ جات­قان جوق. قازىرگى جۋرناليس­تەر جاي عانا «قىرتتار» ەمەس، «كوك­ ەزۋ قىرتتارعا» اينالىپ بارادى. نەگىزگى مىندەتىمىز – قو­عامدىق ۇردىسكە ىقپال ەتۋ بولسا، ءبىز ودان الدەقاشان ايىرىلىپ قالعانبىز. اسىرەسە قازاق جۋرناليستيكاسى! ماماندىعىڭ «قىرتتىققا» اينالسا، تىرلىگىڭ دە «قىرت تىرلىك» بولماي قايت­سىن! بۇل جەردە ەشقانداي «قىر­سىقتىق» جوق. قوعامعا قىرسى­عاتىنداي جۋرناليستە قايبىر قاۋقار بار دەيسىز...

– «قىرتتاردىڭ» قاتا­رى­نا جۋرناليستەر قاۋى­مىن قوسقانىڭىز جاقسى جاڭالىق ەكەن! راس، بۇعان ءبىر اۋىز قارسى­لىعىم جوق: «ايداعانى بەس ەشكى – ىسقىرىعى جەر جارعان» ناعىز كوك­ەزۋ بولدىق. دەگەنمەن، ءسىزدىڭ «قىرت­تىعى­ڭىزدى» قايدام، ال مەنىڭ جەكە باسىم ەلىمىزدەگى تەلەديدار جۋرناليس­تيكاسىنىڭ جاڭا تاريحىندا ورنى بار ءسىزدىڭ ەسىم-ەسەڭىزدى مويىندايمىن. باسقاسىن ايتپاعاندا، كەزىندە «حابار» اگەنتتىگىن اقپا­رات الەمىنە اكەلىپ، ونى قازاقستاندىق كەڭىستىك دياپازونىنا تاراتۋعا قوسقان ۇلەسىڭىز ءبىر توبە. دەگەنمەن، قازاقشالاپ ايتقاندا، باۋىر ەتىڭىز بىرگە ءبىتىسىپ كەتكەن تەلە­جاشىكتەن نەگە جەرىپ كەتتىڭىز؟

– سول «حاباردىڭ» شاڭىرا­عىن كوتەرىپ، ىستىق-سۋىعىنا كون­گەن ۆلاديمير رەريح كەتە­رىن­دە: «مەن مۇنداي «حاباردى» قۇرعان جوقپىن!» – دەپ، ايقاي­لا­تىپ سۇحبات بەرىپ، وكپەلەپ كەتتى. وسى سوزگە الىپ-قوسارىم شامالى. جالعىز مەن ەمەس، سول ارنانىڭ ۋىعىن قاداسقان، كەيىن ەلدىڭ بەلدى جۋرناليستەرىنە اي­نالعان، «حاباردان» كەتكەن كوپ­تەگەن ارىپتەستەرىمنىڭ بەرەر جاۋ­ا­بى دا وسىنداي بولارىنا كۇمانىم جوق. ولار «سۋ ىشكەن قۇدىقتارىنا تۇكىرگىلەرi» كەل­مە­گەندىكتەن، ويلارىن اشىق ايت­پايدى. ءبىر اۋىز سوزبەن ايتار بولسام، بۇگىنگى «حاباردا» ءبىز ىستەيتىن جۇمىس قالعان جوق. ارنانىڭ باعىت-باعدارى سوڭعى جىلدارى مۇلدەم وزگەردى. ەلى­مىزدىڭ نەگىزگى اقپاراتتىق ارناسىنان ويىن-ساۋىق، شوۋ-دۋمان­عا اينالىپ جاتىر. اقپاراتتار اعىنى «24 kz» ارناسىنا ءوتتى. وزىندە قالعان ءجىبى ءتۇزۋ باع­دار­لامالاردىڭ دەنىن اۋتسورسينگ كومپانيالارعا ءبولىپ بەردى. كەي­بىر سالماقتى باعدارلا­مالار مۇلدەم جابىلدى. ءبىر كەزدەگى دۇرىلدەگەن، ەلدىڭ ەڭ باس­تى تەلەارناسى دەيتىن قۇرى­لىمنان قازىر ەشتەڭە قالعان جوق. ونى وزدەرىڭىز دە كورىپ جۇرسىزدەر. قازىرگىسى «نتك» مەن «حيت-تۆ»-نىڭ ار جاق، بەر جا­عىنداعى بىردەڭە...

ال مەن قىزمەت ىستەگەن الماتى فيليالىنىڭ جاعدايى ءتىپ­­تى مۇشكىل. قايتا-قايتا بولىپ جاتقان قىسقارتۋلار مەن اس­تاناعا بەت العان «ۇلى كوش­تىڭ» اسەرىنەن مۇندا بىلىكتى جۋرناليستەر مەن تەلەماماندار مۇلدەم قالمادى دەسە دە بولادى. ەكى ميلليونعا جۋىق تۇرعى­نى بار، اسا ءىرى مادەنيەت ورتا­لىعى بولىپ سانالاتىن قالادا «حابار» فيليالىنىڭ قاڭىراپ قالۋىن ءوز باسىم ۇلكەن قاتەلىك دەپ ەسەپتەيمىن.  بۇل ارتقى شە­بىن جالاڭاش تاستاپ، جاۋعا شاپ­­قان­مەن بىردەي. ءتىپتى ساياسي قا­­تەلىك دەۋگە دە بولاتىن شىعار...

– ءسىزدىڭ بۇل «كەتىسىڭىز» ازاماتتىق ۇستانىمنان شىققان شەشىم دەسەم، قاتتى قاتەلەسە قويماي­دى ەكەم. ءبىزدىڭ رەداك­تسياعا بۇدان بۇرىنىراق كەلگەن حاتتاردىڭ بىرىن­دە «حاباردى» وسىنداي كۇيگە ءتۇسىرۋ – جوعارعى جاقتىڭ ەسەبىمەن جاسال­عان امال دەگەن پىكىر ايتىلعان ەدى. ونىڭ ءمان-ماقساتى – كەزىندەگى داريعا نازارباەۆانىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىكتەگى ىقپالىن السىرەتۋدەن تۋعان قيساپ بولۋى مۇم­كىن...

ال ەندى ءبىر باقىلاۋشى­لاردىڭ پىكىرى بويىنشا، «حاباردىڭ» مۇنداي جاعدايعا تاپ بولۋىنا ونىڭ بۇگىنگى باسشىسى ايدوس ۇكىبايدىڭ كاسىبي بىلىگى كەسىر بوپ وتىرعان سياقتى. راسىندا، كەشە عانا «حاباردى» كانال ەتكەن ءمۇيىزى قاراعايداي جۋرناليستەردىڭ قولىنا سۋ قۇيۋعا ازەر-مازەر جاراپ جۇرگەن «بالانىڭ» بۇگىندە ءوزىن جۋرناليست ەتكەن اعا-اپكەلەرىنە باستىق بولا قالۋى – قۇرىلتايشىلار تاراپىنان تابىلعان شەشىم دەپ ايتا المايمىن...

– مەن ەشكىمنىڭ ءتۇرىن تۇستەپ، اتىن اتاپ ايتپايىن: بىراق «حا­باردىڭ» قازىرگى باسشىلىعى، نە­­گە ەكەنىن – ءوز پىكىرى بار، تا­جىري­بەلى جۋرناليستەردىڭ ارنادان كەتكەنىن ىشتەي «قالاپ» وتىرادى. الگى ستالين دەگەن بالە بي­لىك قولىنا تيگەن سوڭ، ءوزىنىڭ كەم­شىلىكتەرىن جاقسى بىلەتىن ۇزەڭگىلەستەرىنەن بىرتىندەپ قۇ­تىلعانىن بىلەتىن شىعارسىز؟

– ...

– بىراق ءبىزدىڭ باسشىلىق ستالين ەمەس ەدى... ءبىزدىڭ دە تروتسكي بولىپ تۇرعانىمىز شا­مالى. دانا نۇرجىگىت،سەرىك اباس-شاح، بەرىك ءۋالي، جاينا سلامبەك، ەركىن بايعابىلۇلى، دينا تولەكوۆا جانە تاعى باسقا دا ارىپتەستەرىمنىڭ ىزىمەن مەن دە ءوزىم ارىز جازىپ، باسشى­لىق­تى «قۋانتىپ» كەتە باردىم... بۇل جەردەن ەشقانداي ساياسات ىزدەمەي-اق قويالىق. ون بەس جىل مەملەكەتتىك ارنادا ىستەپ، ء«بىر كۇندە وزگەرىپ كەتتىم» دەسەم، ەلدەن ۇيات بولار. مەنىڭ ومىرلىك ۇستانىمىم وزگەرگەن جوق. سول ارنادا ءجۇرىپ تە شىن­دىقتى ايتۋعا تىرىساتىنمىن. قازىر دە سولاي!

– ماعان بۇگىنگى قازاق­ستان­دىق تەلەجۋرناليستيكا اكىم-قارالار دايىندايتىن داۋرىقپا «پرەسس-رەليزدىڭ» جۋرناليستيكاسى بولىپ كەتكەن سياقتى بولىپ كورىنەدى. دايىن رەليزدە نە جازىل­­عانىن تۇسىنبەيتىن جاپ-جاس قىز-جىگىتتەردىڭ ەكراننان ەكپىندەي سوي­­­لەپ، كوسەمسىگەن كەيىپ تانىتۋى كوبەيىپ كەتكەن جوق پا؟

– كوبەيسە – كوبەيگەن شى­عار. بىراق، مەنىڭ ويىمشا، جاس­تاردىڭ بۇل جەردە كىناسى جوق. كەزەكتى اقپارات ءمينيسترىنىڭ «ەفيردە بەتى ادەمى، جۇرت سۇي­سىنە كورەتىن جۇرگىزۋشىلەر وتىرۋى ءتيىس» دەگەن جاڭالىعىن الا كەلگەن دە ۋاقىت بولدى. «مينيستر سەنى كورگىسى كەلمەيدى ەكەن» دەپ، بەلگىلى كوممەنتاتور امانگەلدى سەيىتحاندى ەفيردەن الاستاتاتىن دا سول كەز عوي. جالعىز امانگەلدى ەمەس، تالاي تاجىريبەلى جۇرگىزۋشىلەر سول «باستامانىڭ» قۇربانى بولدى. ەفيردى «جۇلدىزقۇرتتار» مەن بەتى جىلتىر انشىلەر جاۋلادى. ءالى كۇنگە سولاي. ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعان «ەكراننان ەكپىندەيتىن» ۇرپاققا دا سول كەزدە جول اشىلدى.

جاعىمپازدانۋ ەمەس، داري­عا نازارباەۆا «حاباردى» قۇر­عان كەزدە الدىمەن وسى بەتى جىل­تىراق، ءىشى قۋىستاردان ەف­ير­دى تازالاۋ ءۇشىن كۇرەس جۇر­گىزگەن. ساراپتامالىق باعدار­لا­مالاردىڭ جۇرگىزۋشىلەرى ءوزى جازعان ماتىنمەن، ءوز ساراپتاماسىمەن شىعۋى ءتيىس دەگەن تالاپ قويعان. ناتيجەسىندە قان­شاما وزىندىك پىكىرى بار جۋرناليستەر شوعىرى قالىپتاستى. قا­زىر، وكىنىشكە وراي، ء«ولى كوز­دەرىمەن» بىرەۋدىڭ دايىنداپ بەر­گەن سوزدەرىن وقىپ وتىراتىن «قۋىرشاق» جۇرگىزۋشىلەر قايتا كوبەيدى. اكتەرلىك شەبەر­لىككە سالىپ، قانشا ەكپىندەتسە دە، ولاردىڭ سوزدەرىنە ەل سەن­بەيدى، سەندىرە دە المايدى.

ال «پرەسس-رەليزدىك» جۋر­نا­ليس­تيكانىڭ كەلگەنى – كەلگەن. بۇل جەردە دە جاستاردىڭ ەش كىناسى جوق. ولارعا باعىت-باع­دار بەرەتىن، ولار ەلىكتەيتىن، ءتىپ­تى ولارعا قالاي جازۋدى ۇي­رەتەتىن تاجىريبەلى جۋرناليستەر قالعان جوق تەلەارنالاردا... ورىسشا ءماتىندى شالاجانسار «ونلاين» سوزدىكتەرمەن اۋدارىپ، ماقالا جازدىم دەپ جۇر­گەن جاستارعا جۇرەگىم اۋىرادى. شىنىمەن!

– جالپى، بۇگىنگى جۋرناليستيكانى قوعامدا قالىپتاسقان ساياسي-الەۋمەتتىك جاعدايدان ءبولىپ الىپ باعالاۋعا بولمايتىنى بەلگىلى ءجايت: بيلىگىڭ قانداي – جۋرناليستيكاڭ سونداي; ايداۋىڭ قالاي – باي­لاۋىڭ سولاي! بىراق ارىعا بارماي بايىپتار بولساق، سوڭعى 15–20 جىلدا قوعامدا قالىپ­تاسقان ساياسي احۋال جالپاقشەشەي جۋرناليستيكانى، جارامساق جاز­عىشتاردى قاۋلاتىپ جىبەردى. ونىڭ ناتيجەسى – قوعامدىق جۋرناليستي­كانىڭ تولىق توقىراۋىنا الىپ كەلدى. مەنىڭ وسى ويىم اقيقاتتان قانشا­لىقتى قيعاش كەتتى دەپ ويلايسىز؟

– قوعامدىق جۋرناليستيكا بىزدە ەشقاشان بولعان جوق، ەرەكە! بيلىكتىڭ نەمەسە بەلگىلى ءبىر توپتاردىڭ، وزدەرىن وپپوزيتسيامىز دەپ ەسەپتەيتىندەردىڭ سويىلىن سوعىپ كەلگەنىمىز شىن­دىق قوي.

ال جالپاقشەشەي جۋرنا­ليس­تيكا بۇرىننان بار. بولا بەرەدى دە. تەك كوزگە ماقتاۋ دە­گەننىڭ تىم شەكتەن شىعىپ بارا جاتقانى راس. ءتىپتى بۇدان حالىق جەرى­نە باستادى. ءوز باسىم مۇنى جۋرناليستىك شەبەرلىكتىڭ جوقتىعىنان دەپ بىلەمىن. ەكى ءسوزدىڭ باسىن ازەر قۇراپ جۇر­گەن تىلشىگە ماقتا دەسەڭىز، «بە­تى­ڭىزگە بىلش ەتكىزىپ» ماقتاۋدىڭ كوكەسىن كورسەتىپ بەرەدى. داتتاۋ دا سولاي! قازاقتىڭ قۇدىرەتتى تىلىمەن نەنى دە بولسا استارلاپ بەرۋگە بولادى عوي. ءتىپتى سول «حاباردا» ءجۇرىپ تە كەرەمەت اس­تارلى، «ماقتامەن باۋىزدايتىن» دۇنيەلەر جاساۋعا بولادى. كەزىندە سولاي بولدى دا.

– «قوعامدىق جۋرناليستيكا» دەگەندە، مەن «قوعامدىق تەلەديداردى» ەمەس، جالپى جۋرناليستيكا ءىلىمىنىڭ قوعام­دا­عى السىرەپ بارا جات­قان ءرولىن ايتپاق بولعان ەدىم. باتىل وي بايلانعان جەردە جۋر­ناليستيكا دەگەن جارىقتىق باتپاققا باتقان كۇي كەشەدى، ەل ورتاسىندا قالىپتاسقان بيرەسيم قوعامدىق پىكىر قورالانىپ، ساياسات تەحنولوگتارى جاساعان بيلىككە جاعىمدى پىكىر ەل ساناسىنا سىڭىرىلەدى. وسىنداي ۇردىسكە ەرىكسىز باعىنعان، وي-ساناسىن بيلىكتىڭ نۇسقاۋى مەڭدە­گەن جۋرناليست تەرەڭنەن تارتىپ، اقيقاتقا قوڭسى ءسوز ايتۋدان قاعىلادى.

راس، جالپى جۋرناليستيكانى «ەجەلگى كاسىپ» سانايتىن ويدىڭ ويرانى تۋىپ تۇر: قالىپتاسقان ساياساتقا باعىنىشتى اقپارات الەمى شەكتەۋلى بولعان سوڭ، بەيباق جۋرناليسكە باسقا بارار جەر، باسار تاۋ جوق – كىم جەم شاشسا، سونىڭ تاۋ­ىعى بولۋدان وزگە تاڭداۋ تاپشى. بۇل جاع­داي جالعىز جۋرناليستيكا سالاسىنا عانا ەمەس، تۇتاس ازاماتتىق قوعامعا اشىق ويدىڭ كەندەلىگىن تۋدىرعان ءجايت بولدى دەگەن پىكىرگە قانداي الىپ-قوسارىڭىز بار؟

– بۇل ويىڭىزبەن كەلىسەمىن. ءوزىڭىز ايتقان «قوعامدىق جۋر­نا­ليس­تيكاعا» جەتۋ ءۇشىن دە، قا­لام ۇستاعان پاقىرىمىز تىم قۇ­رىعاندا ماتەريالدىق تاۋەل­سىزدىككە قول جەتكىزۋى كەرەك قوي. ءاۋ باستان جارىماعان قازاق جۋرناليستيكاسى سوڭعى جىلدارى تىزەرلەپ، الاقان جاياتىن جاع­دايعا جەتتى. سول «جەم شا­شاتىنداردىڭ» ءوزى ازايىپ بارا جاتىر. بايشىكەشتەر بۇرىن گازەت، تەلەۆيدەنيەنى ءوزىنىڭ ايبارىن اسىراتىن، جامانىن جاسىراتىن قۇرال رەتىندە ۇستاپ، سول ءۇشىن قارجى بولەتىن. ءتىپتى ۇلكەن سايلاۋلاردىڭ الدىندا ارنايى ماقساتپەن ءتۇرلى باسىلىمدار اشىلىپ جاتۋشى ەدى. ەندى ول دا جوق. ويتكەنى بىزدە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدا­رىنا كوپ قارجى جۇمساماي-اق ساياسي ناۋقانداردى وتكىزۋگە بولاتىن احۋال قالىپتاستى. ال «بوتەن ويلى» بىرەن-ساران باسىلىمنان بيلىك سەسكەنۋدى قوي­عان. جۋرناليستيكانىڭ «ەجەلگى كاسىپكە» ءبىر تابان جاقىنداۋىنا ولاردىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان قورعالماۋى دا سەبەپ بولۋدا دەپ ويلايمىن. ءتىپتى مەملە­كەتتىك ارنادا ىستەيتىندەردىڭ دە جاعدايىنىڭ جەتىسىپ تۇرعانى شامالى. استانانى بىلمەيمىن، الماتىداعى «حاباردىڭ» قارا­پايىم ءجۋرناليسiنىڭ جالاقىسى 40 مىڭ تەڭگەگە جەتپەيدى. قال­عانىن قالاماقىمەن تابادى دە­گەندەرى بولۋ كەرەك. باعدار­لامالاردىڭ كوپشىلىگى اۋتسورسينگكە بەرىلىپ، قالعانى استا­ناعا اۋىپ جاتقاندا، قايداعى قالاماقى؟ قىرىق مىڭ تەڭگەگە دەنى دۇرىس جۋرناليست جۇمىس ىستەمەيدى عوي... اشقۇرساق تىل­شىدە قانداي «اشىق وي» بولۋى مۇمكىن، ەرەكە!

– جاقسى ايتتىڭىز، ارمان! ءيا، اشقۇرساق تىلشىدەن «اشىق وي» كۇتۋ قيىن. دەگەنمەن، قۇرساق بولسىن، ۇرپاق بولسىن – ءبىر قاممەن كاسىبىڭىزدىڭ ەندىگى ءورىسىن ينتەرنەت-جۋرناليستيكاعا قاراي بۇرعان ەكەنسىز. شەكسىز-شەتسىز كەڭىستىكتە ەتىكتى قوڭىلتاياق كيگەن ادام سياقتى بوپ جۇرگەن جوق­سىز با؟

– مەنىڭ كاسىبىم – جۋرناليس­تيكا. ال جۋرناليستيكا دەگە­نىمىز – تەلەۆيدەنيە، راديو، ءباس­پاسوز، سوسىن ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعان ينتەرنەت تە ەمەس پە؟ تىلشىلىك جولىمدى گازەتتەن باستادىم. سوسىن «تۆ» دەپ تابان توزدىردىم. ەندى سايتقا ساراپتاما جازىپ ءجۇرمىن. «تۆ»-دا جۇر­گەندە-اق سايتتارعا جازعان­دارىم ءجيى جاريالانىپ تۇرا­تىن. ول كەزدە «حوببي» ەدى. ەندى ول ەرمەك نەگىزگى جۇمىسىما اينالدى.

– ايتپاقشى، ينتەرنەت-باسىلىمداردىڭ دامۋىمەن قاعاز گازەتتەردىڭ كۇنى قاراڭ بولا باستاعا­نىن ءوز باسىمنان كەشىرىپ وتىرمىن: سوڭعى 2–3 جىلدان بەرى گازەت تارا­لىمىنىڭ ءوسۋى توقتادى. بىزدىكى – يمان-تارازى جاعداي، وزگە­لەردىڭ تارالىمى كۇرت ءتۇسىپ، كەيبىر گازەتتەر جابىلىپ جاتىر. گازەتتى قۇجات دەپ سانايتىن قازاق ءۇشىن بۇل قالىپتى جاعداي دەي الامىز با؟

– ءيا، گازەتتەر ءۇشىن بۇل ءبىر قيىن جاعداي بولىپ تۇر. عالام­توردىڭ دامۋىنا قاراساڭ، بۇل ءۇردىس قالىپتى جاعداي سياقتى. بۇگىن بولماسا دا، ەرتەڭ مۇنى مويىنداۋعا تۋرا كەلەدى. باسىلىم يەلەرىنە دە گازەتتەن گورى سايت ۇستاعان قارجىلىق جاعى­نان ءتيىمدى ەكەنى راس قوي. بىراق سول ينتەرنەتىڭiز قازاعى قالىڭ اۋىلدارعا ءالى جەتكەن جوق! ءوز باسىم الداعى بەس-ون جىلعا دەيىن گازەت كەرەك دەپ ەسەپ­تەيمىن. سوسىن سالالىق گازەتتەر عانا قالاتىن شىعار. ءبىرىن-ءبىرى قايتالايتىن گازەتتەردىڭ كۇنى ءوتىپ بارادى. وعان ءوزىمىز دە كىنالىمiز. «قايرات نۇرتاستىڭ «بەنتلي» ماشيناسىن ساتىپ العان» جاڭالىعىمەن وقىرمان­دى، كورەرمەندى الداي المايمىز قازىر. وقىرمان ويلى، سا­راپتامالىق دۇنيەلەرگە سۋساپ وتىر. ونى كىم جازادى؟ ماسەلە – سوندا!

– سونىمەن، كەزىندەگى «حاباردى» تەلەارنا قىلۋعا اتسالىسقان ارمان سقابىلۇلى قىساستىقتان «قوڭىز تەرىپ كەتپەگەنىن» بىلدىك: بۇگىندە Ult.kz پورتالىنان باسقا نە تىرلىگىڭىز بار؟

– قولىنان جازۋ كەلەتىن ادام ەشقاشان «قوڭىز تەرىپ» كە­تە قويماس، ەرەكە! جۇمىس كوپ. عالامتورداعى تىرلىكتەن وز­گە ءبىر كوركەم فيلمگە ستسەناري جازىپ، ونى وندىرىسكە وتكىزدىك. «قازاقفيلم» قابىل­داپ الدى. كەشە عانا اۋىل ءومى­رىن قازاقى قالجىڭدارمەن كور­سەتەتىن كومەديالىق سەريالدىڭ ستسەناريi جازىلىپ ءبىتتى. وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا «وكپەلەمەشى» اتتى جيناعىمنىڭ جارىق كور­گەنىن بىلەسىز. جۇرتشىلىق جامان قابىلداماعان سياقتى. سول شىعارماشىلىعىمنىڭ جالعا­سى رەتىندە كەشەگى-بۇگىنگى «حابار» جايىندا ءبىر دۇنيەنىڭ جازىلىپ جاتقانىن ايتا كەتەيىن.

– ايتپاقشى، بۇل سۇحبات­تىڭ ءبىسىمىللاسىن سول «وكپەلەمەشىمەن» باس­تاۋعا بولارىن قاپەر­گە الماپپىن. بۇل دا ومىردەگى كوپ بىلمەستىكتىڭ ءبىرى دەرسىز: ول دۇنيەنى وقىپ شىقتىم – تاماشا! قۇتتى بولسىن! شاماسى، ەندىگى وقىلاتىن كىتاپتىڭ كەلەشەگى وسىنداي «قولعا ۇستالاتىن» ادەبيەتتىڭ الپەتىنە قاراي ويىساتىن شىعار. دايىن «پرەسس-رەليزدىڭ» ءوڭىن اينالدىرىپ، جۋرناليست بولىپ جۇرگەن ءىنى-قارىن­داستارعا اقىل ايتارلىق دۇنيە بۇل كىتاپتا بار­شى­لىق ەكەن...

– جاستاردىڭ بارلىعى دايىن «پرەسس-رەليزگە» جابىسىپ قالدى دەگەن ويدان اۋلاقپىن، ەرەكە! قولىنان جازۋ كەلەتىن تا­لاي جاستى مەن دە بايقاپ ءجۇر­مىن. ءوزىڭىز ايتقان «شەتسىز، شەكسىز عالامتور كەڭىستىگىندە» وزىندىك ءۇنى، ۇستانىمى بار تالاي جاس جۋرناليست ءجۇر. اتتەڭ، ول­اردىڭ مۇمكىندىگىن سول ۆيرتۋالدى الەم عانا پايدالانۋدا. ال گازەت پەن تەلەديداردى، كە­رى­سىنشە، جۋرناليستيكانى «پرەسس-رەليزدى» اۋدارا سالۋ دەپ تۇسىنەتىندەردىڭ جاۋلاپ ال­عانى وكىنىشتى، ارينە. «تۆ»-عا ەفيرگە شىعۋ ءۇشىن، ءتىپتى مانساپ ءۇشىن باراتىندار بار. ۇيات تا بولسا ايتايىن، سەرىك اباس-شاح قىزمەتىنەن كەتكەن كۇنى وسىنداي جاستاردىڭ ءبىرى ءىزىن سۋىتپاي اعا-كوكە تامىر-تانىستارىنا تەلەفون شالىپ: «ماعان وسى ور­ىندى الىپ بەرىڭىزشى»، – دەپ ءوتىنىش جاساعاندا، جاعامىزدى ۇستادىق. الگى دەگەنىنە جەتتى دە. بۇدان جۋرناليستيكا ۇتتى ما، ۇتىلدى ما – ونى اباس-شاحتىڭ «تۆ»-دا ۇڭىرەيىپ قالعان ورنىن بايقاعاندار بىلە جاتار دەپ ويلايمىن... تەلەديدارعا مانساپ ءۇشىن ەمەس، جۋرناليست بولىپ قالىپتاسۋ ءۇشىن بارىڭىز­دار، جاس ارىپتەستەر! مانساپ – قولدىڭ كىرى، ال جاقسى جۋرنا­ليس­ت جۇمىسسىز قالسا دا، ونى جاۋ المايدى. ولارعا بۇدان باسقا نە ايتايىن؟!

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» №20 (291) 21 مامىر 2015 جىل