29 قىركۇيەك. ءماجىلىس ءۇيى. بۇگىن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ورال مۇحامەدجانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن پالاتانىڭ جالپى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. وندا دەپۋتات اسحات بەكەنوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. وندا:

مەنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىما سەبەپ بۇگىنگى كۇنگى ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالدىڭ الاڭداتۋشىلىعى مەن ايماقتاردان كەلىپ تۇسكەن ازاماتتاردىڭ حاتتارى.

نەگىزگى قاۋىپتى قۇبىلىس «ۋاححابيلىك» اعىمنىڭ ارتىنان ەرىپ كەتۋشىلەردىڭ سانى كوبەيىپ، «ءسالافي» اعىمىنىڭ كەڭىنەن ناسيحاتتالۋى كوڭىلگە ۇلكەن قورقىنىش ۇيالاتادى.

2007 جىلى وسىنداي احۋالدىڭ سالدارىنان ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ 15 پايىزى وسى اعىمعا ەرە باستاعان. 2009-2010 جىلدارى بۇل كورسەتكىش 60 پايىزعا جەتكەن. ەگەر وڭىرلەرگە ءبولىپ قاراساق 10 000 ادامنىڭ 7,5 مىڭى ۋاححابيلەر، ونىڭ ىشىندە 75 پايىزى 13-25 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار.

ماۋسىم ايىنىڭ 22 كۇنى اقتاۋداعى قاتاڭ رەجيمدى كولونيادان 21 تۇتقىن قاشىپ، ولار ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرگەن وقيعا ەلدى دۇرلىكتىرگەن-ءدى. ولاردىڭ ءبارى دە ۋاححابيلىك اعىمدى ۇستانۋشىلار ەكەندىگى انىقتالىپ، وپات بولعان قوردايلىق داۋرەننىڭ اكەسi بiرجاننىڭ «بالاسىنىڭ قازاسىنا قۋانعان انانى باقىتتى دەپ ايتا الاسىز با؟»  اتتى ماقالاسى «جاس الاش» گازەتىندە جاريا بولدى.

29 قىركۇيەك. ءماجىلىس ءۇيى. بۇگىن قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ توراعاسى ورال مۇحامەدجانوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن پالاتانىڭ جالپى وتىرىسى بولىپ ءوتتى. وندا دەپۋتات اسحات بەكەنوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. وندا:

مەنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىما سەبەپ بۇگىنگى كۇنگى ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالدىڭ الاڭداتۋشىلىعى مەن ايماقتاردان كەلىپ تۇسكەن ازاماتتاردىڭ حاتتارى.

نەگىزگى قاۋىپتى قۇبىلىس «ۋاححابيلىك» اعىمنىڭ ارتىنان ەرىپ كەتۋشىلەردىڭ سانى كوبەيىپ، «ءسالافي» اعىمىنىڭ كەڭىنەن ناسيحاتتالۋى كوڭىلگە ۇلكەن قورقىنىش ۇيالاتادى.

2007 جىلى وسىنداي احۋالدىڭ سالدارىنان ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ 15 پايىزى وسى اعىمعا ەرە باستاعان. 2009-2010 جىلدارى بۇل كورسەتكىش 60 پايىزعا جەتكەن. ەگەر وڭىرلەرگە ءبولىپ قاراساق 10 000 ادامنىڭ 7,5 مىڭى ۋاححابيلەر، ونىڭ ىشىندە 75 پايىزى 13-25 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار.

ماۋسىم ايىنىڭ 22 كۇنى اقتاۋداعى قاتاڭ رەجيمدى كولونيادان 21 تۇتقىن قاشىپ، ولار ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرگەن وقيعا ەلدى دۇرلىكتىرگەن-ءدى. ولاردىڭ ءبارى دە ۋاححابيلىك اعىمدى ۇستانۋشىلار ەكەندىگى انىقتالىپ، وپات بولعان قوردايلىق داۋرەننىڭ اكەسi بiرجاننىڭ «بالاسىنىڭ قازاسىنا قۋانعان انانى باقىتتى دەپ ايتا الاسىز با؟»  اتتى ماقالاسى «جاس الاش» گازەتىندە جاريا بولدى.

جوعارىدا اتالعان اعىمعا ەرگەن ازاماتتاردىڭ قىزمەت ەتۋى بىلاي تۇرسىن، سابيلەرىن  ءتيىستى مەديتسينالىق تىركەۋدەن جانە دارىگەرلىك تەكسەرۋدەن وتكىزۋدەن باس تارتۋدا. مەكتەپ جاسىنداعى ۇلدار مەن قىزدار اراسىندا مۋزىكا تىڭداۋ حارام،  مەملەكەتتىك ءان ۇراندى تىڭداماۋ، كەۋدەگە قول قويماۋ، مەملەكەتتىك تۋعا قۇرمەت كورسەتپەۋ، اسكەري بورىشتى وتەمەۋ «دۇرىس» دەگەن ۇعىم قالىپتاستىرىپ، تەرىس باعىتتاعى ۋاعىزدار جۇرگىزۋدە. سونداي-اق، 12-16 جاستاعى قىز بالالاردىڭ جوعالىپ كەتىپ، ساباقتى تاستاپ كەتۋى مەن اتا-اناسىنىڭ رۇقساتىنسىز نەكە قيۋ فاكتىلەرى دە جيىلەپ كەلەدى.

اعىمعا كiرiپ كەتكەن بالالاردىڭ اتا-انالارى «بالالارىمىز بiر ءتۇرلi, iستەگەن تاماعىمدى iشپەيدi, سەن كاپiرسiڭ» دەيدi»،- دەپ كۇيiنەدi. ولار «سەندەر كiمسiڭدەر؟»،- دەسەك، «مۇسىلمانبىز»،- دەيدi, «ۇلتتىڭ كiم؟»،- دەسەك، «ۇلتىمىز جوق، بiز مۇسىلمانبىز»،- دەيدi. ءدال قازiر وسىعان توقتام بولماسا، بەس-التى جىلدا بۇل اعىمداردىڭ بiر-بiرiمەن قاقتىعىسۋ قاۋپi ءتونiپ تۇر. بالا اكەسiنە، قىز شەشەسiنە قارسى شىقسا، بولاشاعىمىز نە بولماق؟!

قازىرگى كەزدە مەكتەپ پەن جوعارى وقۋ ورىندارىندا، ەڭبەكپەن تۇزەتۋ مەكەمەلەرىندە حيزبۋت تاحرير، تاكفير، جالپى ۋاححابيزم يدەولوگياسىمەن ۋلانعاندار ءوز جۇمىستارىن كەدەرگىسىز اشىقتان اشىق جۇرگىزىپ، قاتارلارىن تولىقتىرۋدا.

اقتوبەلىك ازاماتتار ا.تۇركىمباەۆ، س. ىزتاەۆ، د. يسىمباەۆ رەسەي ارقىلى داعىستانعا لاڭكەستىك پيعىلمەن وتكەلى تۇرعان جەرىنەن ۇستالىپ، بىرەۋى جەتى جىلعا، ال قالعان ەكەۋى التى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىنا كەسىلگەن.

ورال قالاسىنىڭ 23 جاسار جەرگىلىكتى تۇرعىنى، تىيىم سالىنعان ءدىني ءتۇرلى كىتاپ-قۇرالدار، بەينە جانە اۋديوكاسسەتالار، جارىلعىش زاتتار جانە ەسىرتكىمەن ۇستالعان. ول ءبىراز ۋاقىتتان بەرى باقىلاۋدا جۇرگەن راديكالدىق ءدىني اعىمنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولىپ تابىلعان

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 30 ناۋرىزىندا تۇرعىزبا سەلولىق وكرۋگىندە م.تاعاشەۆ اتتى ازاماتتىڭ ۇيىندە «ءسالافي» اعىمىنىڭ ءبىر توپ ازاماتتارى جينالىپ زاڭسىز «داعۋات» (ۋاعىز ناسيحات) جۇرگىزىپ وتىرعان كەزدەرىندە انىقتالىپ، ءۇي يەسىنە ەسكەرتۋ بەرىلىپ، 13 ازاماتقا ايىپپۇل سالىندى، ال ونىڭ ۇشەۋى جاسى كامەلەتكە تولماعاندار بولىپ شىقتى. بۇل مىسالدار ولاردىڭ ءىس-ارەكەتتەرىنىڭ ءبىرى عانا. ال ءبارىن ايتىپ شىعۋ تىپتەن مۇمكىن ەمەس.

جوعارىدا اتالعان ارەكەتتەر قازاقستانداعى ءدىني ەكسترەميزمنىڭ قايدا باعىت الىپ بارا جاتقانىن اڭعارتادى. كۇنى كەشەگى داعىستاندا وققا بايلانعان قازاقستاندىق 5 ءجاسوسپىرىمنىڭ قازاسى قۇزىرلى ورگاندار مەن قالىڭ كوپشىلىكتى ءدۇر سىلكىندىردى ەمەس پە؟!. بۇل توپتار نەگە ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا الىستاعى اۋعانستان مەن شەشەنستاننان جاۋ ىزدەپ، ەل اراسىنا ىرىتكى سالىپ حالىقتىڭ مازاسىن الىپ تۇر؟ ويتكەنى ولاردى بۇل قىلمىستارعا، ولاردىڭ ءدىني كوزقاراستارى يتەرمەلەۋدە.

جالپى، وسى ماسەلەلەر ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنان كورىنىس بەرىپ وتىر. اسىرەسە بۇل ماسەلە باتىس قازاقستان حالقىن قاتتى الاڭداتۋدا. ءار ءتۇرلى اتاۋمەن اتالىپ، «دىنسىزدەرگە قارسى ادىلەتتى سوعىس» باستاۋدى ماقسات تۇتقان بۇلار، قارۋ-جاراقتارمەن جابدىقتالىپ مەكەمەلەر مەن ادامداردى توناپ، قوعام مەن مەملەكەتكە زيان كەلتىرۋدە

ءدىني احۋالدى باقىلاۋدا ۇستاۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار تاراپىنان جۇرگىزىلىپ جاتقان شارالار ءوز دەڭگەيىندەگى ناتيجەسىن بەرە الماۋدا. ويتكەنى، بۇل سالاداعى قىزمەت زاڭنامالىق تۇرعىدان قامتىلماعان، ياعني ءداستۇرسىز ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ كەيبىر زاڭسىز ارەكەتتەرىنە قۇقىقتىق توسقاۋىل قويۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى.

ال تەك قانا ناسيحاتتىق جۇمىستار ارقىلى قوعامدىق سانانى رەتتەۋ مۇمكىن ەمەس. رەسپۋبليكامىزداعى يسلام ءدىنى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كوبىنىڭ دۇنيە تانىمى ءبىر عانا ءدىن اينالاسىندا وتە تار دەڭگەيدە جانە قازىرگى قوعام ومىرىندەگى سۇرانىسقا جاۋاپ بەرە الماۋى دا جاسىرىن ەمەس. مەشىت يمامدارى كەزدەسۋلەر كەزىندە يسلام ءدىنىنىڭ اۋماعىنداعى جالپى ادامي قۇندىلىقتاردان باسقا ماسەلەلەردەن اسپايدى.

جوعارىدا اتالعاننىڭ نەگىزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىكتەرى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تىعىز بايلانىستا جۇيەلى تۇردە ءدىني ماسەلەلەرىمەن ناقتى اينالىسىپ وتىرعان جوق. سول سەبەپتى جەرگىلىكتى جەرلەردەگى وكىلەتتەرىنىڭ  جۇمىسىن شۇعىل تۇردە قولعا الىپ، جوعارىدا اتالعان، مەملەكەتكە قاۋىپ  توندىرەتىن ءتۇرلى فۋندامەنتاليستىك، ەكسترەميستىك ءدىني كوزقاراستاعى توپ وكىلدەرىنىڭ تارالماۋىن، سونداي-اق، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا ءوتىپ كەتپەۋىن قاداعالاپ، شارا قولدانۋى قاجەت.

سونىمەن قاتار،  «ءدىنتانۋ» ءپانىن ەلدىك مۇددە تۇرعىسىنان ءتيىمدى پايدالانۋ ماقساتىندا، مەكتەپتەردەگى ءدىن تانۋ ساباقتارىنا شەكتەۋ قويىپ، وقىتاتىن مامانداردىڭ ءبىلىم دەيگەيى، كوزقاراسى مەن ۇستانىمى تۇرعىسىنان ساراپتاما جاساپ، ەڭ الدىمەن جوعارعى بىلىكتى ۇستاز دايارلاپ بارىپ ىسكە اسىرعان ءجون دەپ ەسەپتەيمىن.

سونداي-اق، رەسپۋبليكالىق راديو جانە تەلەارنالاردا، راديكالدىق اعىمدار جونىندە ناقتى حابارلار بەرىلۋى قاجەت.

قازاقستاندا  دىن بولەك، مەملەكەت بولەك، مەملەكەت ءدىن ىسىنە ارالاسپايدى. سوندا دا پرەزيدەنتىمىز بۇكىل دىندەردىڭ ءبارىنىڭ باسىن قوسىپ، تاتۋلىققا شاقىرىپ جاتقان كەزدە وسى ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىن دۇرلىكتىرىپ جاتقان جايعا ۇكىمەت، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تاراپىنان تالداۋ جاساپ، باعا بەرۋىن سۇرايمىن. ءدىني فاناتيزم كەز-كەلگەن ايرانداي ۇيىپ وتىرعان ەلدىڭ ويرانىن شىعارىپ، اراعا جىك تۋعىزىپ كەتۋى ىقتيمال. سوندىقتاندا، كەيبىر ماسەلەلەردە مەملەكەتتىڭ ارالاسۋى قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن.

كوتەرىلگەن پروبلەمالاردى زاڭدى تۇردە قامتاماسىز ەتپەي، ءدىني احۋالدى رەتتەۋ مۇمكىن ەمەستىگىن قاپەرىڭىزگە سالامىن.

(ساۋلە دوسجانوۆا، ت.74-63-01. اقپاراتتى قر پارلامەنتى ءماجىلىسى اپپاراتىنىڭ  باسپاسوز قىزمەتى تاراتىپ وتىر.)