ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءارتۇرلى سايلاۋلاردى، سونىڭ ىشىندە پرەزيدەنتتىگى بولسىن، پارلامەنتتىگى بولسىن – كەزەكتەن تىس وتكىزىپ، الا شاپقىن بولۋدان باسقا پروبلەما جوق سياقتى. قازىرگى كوكتەم وسىمەن ىرىڭ-جىرىڭ بولىپ باستالدى. ال وزىمىزگە تاياۋ مۇسىلمان ەلدەرىندە قىپ-قىزىل سوعىس ءورتى تۇتانىپ جاتىر. قىپ-قىزىل جالىننىڭ كورشىلەرىنە دە ءتيىپ كەتۋى مۇمكىن ەكەنىن بىزدەر ونشا-مۇنشا ويلاي بەرمەيمىز، ويتكەنى، بىزگە سايلاۋ قىمبات.

القيسسا: قارا تۋىن قايقايتا جەلبىرەتىپ، اۋعان اسقان بويى... تاجىك پەن وزبەك ەلىنىڭ شەكاراسى ماڭىندا «جانتايىپ جاتىپ» الدى دەگەن يسلام مەملەكەتى اتتى تەرروريستىك ۇيىم مۇشەلەرىنىڭ قازاق ەلىنە قاراي «اقىرىن-اقىرىن انىق باسىپ» (اباي) كەلە جاتقانى جاسىرىن ەمەس. وسىناۋ لاڭكەستىك توپتىڭ تاياۋ جىلدارعا جاسالعان جوسپارلارىنىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ سولتۇستىك وبلىستارىمىزدىڭ اتتارى اتالعانى، شىنى كەرەك، ەشقايسىمىزدى بەي-جاي قالدىرماسا كەرەك. ال نەگىزى ۇستىمىزدەگى عاسىرىمىزدى اقپاراتتار عاسىرى دەپ كۇمپىلدەتكەنىمىزبەن، ءدال قازىرگى تاڭدا ءبىزدىڭ اقپاراتتار كەڭىستىگىمىز الەمدىك اقپاراتتاردى ء«وز تۇتىنۋشىلارىنا» ناقتى شىندىق كۇيىندە جەتكىزىپ بەرە الماي وتىر، ويتكەنى، ءبىزدىڭ اقپاراتتىق كەڭىستىگىمىز رەسەيلىك اقپاراتتارمەن تىنىستاپ، رەسەيلىك اقپاراتتاردىڭ اۋاسىن جۇتىپ جاتىر. ال ول اقپاراتتاردىڭ كىمنىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇمىس ىستەيتىنى كوزى اشىق كوپشىلىگىمىزگە تۇسىنىكتى بولسا كەرەك. بۇگىنگى كۇنگى مۇسىلمان ەلدەرىندەگى قىم-قۋىت قاراما-قايشىلىقتار، «ساياسي ساندىراق» اڭگىمەلەر ءبىزدىڭ، قازاقستاندىق وقىرماندارىمىز مەن تىڭدارماندارىمىزعا، كورەرمەندەرىمىزگە ناقتى شىندىق كۇيىندە جەتكىزىلىپ جاتقان جوق. ءارى-بەرىدەن كەيىن مۇسىلمان ەدەرىندەگى باۋىرلارىمىزدىڭ بارلىعىن ءجۇز پايىز بولماسا دا، توقسان پايىز تەرروريستەر ەتىپ مالىمدەمە جاساپ جاتقاندارعا دا جارىتىمدى جاۋاپ قايتارىپ جاتقان جوقپىز. ءبىزدىڭ قازىرگى تىرلىگىمىز – «سەن تيمەسەڭ، مەن تيمەن – بادىراق كوز» دەگەن ساياسات. ويتكەنى، ءبىز «وگىزگە تۋعان كۇننىڭ بۇزاۋعا دا تۋاتىنىن» مۇلدە ۇمىتتىق. مۇنايى كوپ مۇسىلمان ەلدەرىن ءوزارا قىرقىستىرىپ قويىپ، قىزىعىنا سىرتتان قاراپ وتىرۋدى ادەتكە اينالدىرعان اقش سياقتى الپاۋىتتار الداعى ۋاقىتتا مۇنايى كوپ بىزگە دە «بىرجاقتى ساياساتپەن مىسىقتابانداپ» كەلىپ، ورتالىق ازيانىڭ ويرانىن شىعارۋعا ۇمتىلىس جاساۋى ابدەن مۇمكىن – تاياۋ شىعىس، اۋعانستان، يراك، قازىرگى اراب ەلدەرىندەگى سياقتى.

حوش دەيىك، سونىمەن اراب ەلدەرىندە نە بولىپ جاتىر ءوزى دەگەنگە كەلەتىن بولساق، اراب ەلدەرىنىڭ تاعى دا استاڭ-كەستەڭى شىعىپ جاتىر. بىرنەشە كۇن بولدى. جالپى، مۇسىلمان ءدىنىن ۇستانعان ەلدەر اراسىندا قانداي دا بولسىن، ىشكى-سىرتقى تەكەتىرەستەردىڭ ءار-ءار جەردە بۇرق-بۇرق ەتىپ قالىپ جاتقان «ازىن-اۋلاق كىشكەنتاي» سوعىستارىنىڭ (سوعىس اتاۋلىنىڭ ۇلكەن-كىشىسى بولسا، ارينە) جۇرە-بارا كادىمگىدەي-اق ءۇپ-ۇلكەن جالجالدارعا ۇلاسىپ كەتىپ جاتۋى كوپشىلىگىمىزدى قاتتى ويلاندىرۋعا ءتيىس. تاياۋ شىعىستاعى ءومىرى ءبىتىپ بولمايتىن «داۋ-جانجال دەرتى» سوڭعى جىلدارى مۇلدە اسقىنىپ بارا جاتىر. بۇل دا ءبارىمىزدى ويلاندىرادى، ارينە. قاتتى ويلاندىرادى. ەندى، مىنە، كۇنى كەشە عانا كوپشىلىگىمىز ءپىر ءتۇتىپ جۇرگەن ساۋد ارابياسى يەمەنگە قارسى «ارسىڭ-گۇرسىڭ» اۋە شابۋىلىن باستاپ جىبەردى. وعان ونىڭ وداقتاستارى قوسىلدى. وسى جانجالدىڭ ءبىر قىزىعى ءارى ونشا-مۇنشا تۇسىنىكسىزى – ساۋدتىقتاردىڭ وسى جانجالدى باستاۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى اقش-تان رۇقسات سۇراعانى. ساۋد ارابياسى نەگە اقش-تان رۇقسات سۇرايدى؟ تۇسىنىكسىز. اقش، البەتتە، مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ ءوزارا قىرقىسىنا قۋانا-قۋانا «قول كوتەرىپ» وتىرعانمەنەن، ءدال وسى ماسەلەگە كەلگەندە بەيتاراپتىق تانىتتى. وزگە ەلدەردىڭ ىشكى شارۋاسىنا ارالاسپايتىنىن رەسمي تۇردە مالىمدەپ تە تاستادى. سوندا دەيمىز-اۋ، ساۋد ارابياسى مەن ونىڭ وداقتاستارىنىڭ كورشىلەس ەلگە جاساپ وتىرعان ينتەرۆەنتسياسى نەگە، قانداي ماسەلەگە بايلانىستى بۇرق ەتە قالدى؟ بۇل ينتەرۆەنتسيانىڭ سوڭى نەمەن اياقتالۋى مۇمكىن؟

مىنە، ازىرگە كوپشىلىگىمىزدىڭ جاۋاپ تاپپاي وتىرعان سۇراقتارىمىزدىڭ ءبىرى مەن بىرەگەيى وسى. سوندىقتان وسى سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.

ناۋرىزدىڭ جيىرما بەسىنەن جيىرما التىسىنا قاراعان ءتۇنى ساۋد ارابياسىنىڭ اسكەري ۇشاقتارى يەمەن ەلىنىڭ استاناسى مەن وعان تاياۋ ماڭداعى ەلدى مەكەندەرگە شاشىراي ورنالاسقان شيتتىك حوۋسيتتەردىڭ اسكەري بولىمشەلەرىن بومبالاۋدى باستاپ كەپ جىبەردى. بۇل شيتتىك حوۋسيتتەر يەمەن پرەزيدەنتى ابد راببۋ مانسۋر حاديگە جان-تانىمەن بەرىلگەن اسكەر كۇشتەرى-تۇعىن. ەلدە بۇرق ەتە قالعان ازامات سوعىسىنا، البەتتە، ساۋد ارابياسى مەن ونىڭ وداقتاستارى سياقتى سىرتقى كۇشتەر ارالاستى. بۇل سىرتقى كۇشتەردىڭ «سىرتىندا»، جاسىرىپ-جابارى جوق، شىن مانىسىندە امەريكا قۇراما شتاتتارى تۇر. يران يسلام مەملەكەتى قولداۋ كورسەتىپ وتىرعان يەمەننىڭ حوۋسيتتەرى وزدەرىنە باس سالعان اۋە كۇشتەرىنەن قالاي قورعانادى – بۇل ازىرگە بەلگىسىز. ءدال وسى جانجال بارىسىندا تاياۋ شىعىستاعى مۇناي باعاسى كۇرت كوتەرىلىپ كەتتى. مۇنداي ء"ساتتى كەزەڭدى" ءساتتى پايدالانىپ قالعىسى كەلدى مە، كىم ءبىلسىن، اپاق-ساپاق اراسىندا ءوز رۋبلدەرىنىڭ قىمباتتايتىنىن رەسەيدىڭ ەكونوميكا مينيسترلىگى دە ەدەل-جەدەل مالىمدەپ ۇلگەردى. ەگەر ۇمىتا قويماعان بولساق، كۇنى كەشە عانا يەمەن پرەزيدەنتى ءحاديدىڭ «شارۋاسى» ءبىتتى دەپ حابارلانىپ جاتقان ەدى. بۇكىلالەمدىك اقپارات اگەنتتىكتەرىندە. اسىعىستىق بولعان ەكەن – «انسار اللا» توبىنا جاتاتىن حوۋسيتتەر ەلدىڭ وڭتۇستىك استاناسى سانالاتىن ادەن قالاسىنا باسىپ كىردى. ال بۇل قالا، ەسىمىزگە تۇسىرە كەتەتىن بولساق، ەل پرەزيدەنتى ابد راببۋ مانسۋر حادي مىرزانىڭ تۋعان قالاسى. كەيبىر اقپاراتتار پرەزيدەنت حادي يەمەن استاناسىن تاستاپ شىققاننان كەيىن ءوزىنىڭ ءدال وسى تۋعان قالاسىنا كەلىپ جاسىرىندى دەپ تە تارالىپ جاتتى. مۇنىڭ شىندىققا جاناسپايتىنى كوپ وتپەي-اق بەلگىلى بولىپ قالسا دا، ەلدىڭ قورعانىس ءمينيسترىنىڭ «قارسىلاستار» قولىنا تۇتقىن بولىپ تۇسكەنى تۋرالى اقپارات شىندىققا ءبىرتابان جاقىنداۋ ەدى. ال ءحاديدىڭ كەڭەسشىلەرى ەل پرەزيدەنتىنىڭ ەشقايدا دا قاشىپ كەتپەگەنىن، ونىڭ ەل استاناسىندا قورعانىس ماسەلەلەرىمەن اينالىسىپ جاتقانىن رەسمي تۇردە مالىمدەدى. ەسىمىزگە تۇسىرە كەتەتىن بولساق، ادەن قالاسى ءۇشىن قاندى قىرعىندار باستالاردان بىرنەشە كۇن بۇرىن پرەزيدەنت حادي قاۋىپسىزدىك كەڭەسى مەن اراب ەلدەرى ليگاسىنا، سونداي-اق پارسى شىعاناعىنداعى اراب ەلدەرى ىنتىماقتاستىق كەڭەسىنە وزدەرىنە كومەك بەرۋلەرىن ءوتىنىپ، جەدەلحات جولداعان بولاتىن. البەتتە، يەمەننىڭ اراب كورشىلەرى ءحاديدىڭ ءوتىنىشىن دەرەۋ قابىلدادى. ونى اقش (؟) پەن ۇلىبريتانيا دا قولداي كەتتى. وسى ەكىارالىقتا ساۋدتىقتار مەن ولاردىڭ وداقتاستارىنا تيەسىلى اسكەري ۇشاقتار يەمەن استاناسى سانە قالاسى مەن سوعان جاقىن ماڭداعى اسكەري وبەكتىلەردى اۋە شابۋىلىنىڭ استىنا الىپ ۇلگەردى. ناقتى ەمەس مالىمەتتەرگە قاراعاندا، وسىناۋ ءبىر عانا اۋە شابۋىلى كەزىندە جيىرماعا تارتا بەيبىت تۇرعىن مەن بىرنەشە حوۋسيتتىك كومانديرلەر قازا تاپقان كورىنەدى. البەتتە، بۇل دەرەك ناقتى ەمەس، ويتكەنى، ءولىم-ءجىتىم بارىسى بۇدان الدەقايدا كوپ بولۋى دا ابدەن مۇمكىن. وسى جەردە جاۋابى جوق بولىپ تۇرعان سۇراق مىناۋ بولماق: يەمەننىڭ ىشكى ماسەلەسىنە رەسمي ەر-رياد نەگە ارالاستى؟

ازىرگە بەلگىسىز. ازىرگە بۇل سۇراققا رەسمي ەر-رياد تا، اياق استىنان «جانىمەن قايعى» بولىپ كەتكەن يەمەن پرەزيدەنتى حادي دە ناقتى جاۋاپ قايتارعان جوق. ال ءبىز الداعى كۇندەرى وسىناۋ سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەتىن بولامىز.

مارات ماداليموۆ.

Abai.kz