ەرلان ساعاديەۆ باسقاراتىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ وتە اسىعىس، ءابجىل قيمىلى قانشاما قارجىنى جەلگە ۇشىرىپ جاتىر. بىلتىر عانا وسى مينيسترلىك مەكتەپ وقۋلىعىنا «قىرىمدى رەسەيدىڭ سۋبەكتىسى» دەپ جازىپ، تۋىستاس ۋكراين حالقىنىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزىپ ەدى.

بۇل قادامنىڭ ساياسي قاتەلىك ەكەنى مويىندالىپ، ۋكراينادان كەشىرىم سۇراپ، اتالمىش كىتاپتار قايتا باسىلاتىن بولعان-دى. مينيسترلىكتىڭ بۇل قاتەلىگى ءۇشىن مەملەكەت قالتاسىنان قانشا قارجى جۇمسالدى؟ ونى سۇراعان دا، سۇراتقان دا ەشكىم بولعان جوق. ەسەسىنە 2015 جىلى باسىلعان، قازىر قولدانىستا جۇرگەن كىتاپتاردا مۇنان دا سوراقى قاتەلىكتەر ءورىپ ءجۇر.

مىسالى، ورىس سىنىپتارىنا ارنالعان 5 سىنىپقا ارنالعان «قازاق ءتىلى» كىتابىندا «وليمپيادا جەڭىمپازدارى – ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز» دەگەن ارنايى تاقىرىپ بەرىلگەن.

راس، 2012 جىلى لوندوندا تالاي ساڭلاعىمىز التىن الىپ، تاقيامىزدى اسپانعا لاقتىرعان ەدىك. ونىڭ ارتى دوپينگ داۋىنا ۇلاسىپ، قۋانىشىمىز سۋ سەپكەندەي باسىلدى. ارينە، ءبارىنىڭ بۇلاي بولارىن كىتاپتى دايىنداعان ت.ارتىقوۆا، ل.بيسەنوۆا، م.بورانباي سەكىلدى عالىمدار بولجاي الماعان بولار. دەسە دە ءبىزدىڭ مينيسترلىك نەگە اسىعىس كىتاپ دايىندايتىنىن تۇسىنە الماق ەمەسپىز.

بىرىنشىدەن، قازاقستاننىڭ بار جەتىستىگى وليمپيادانىڭ التىنىمەن ولشەنبەۋى كەرەك.

ەكىنشىدەن، م.مانەزا، س.پودوبەدوۆا، ز.چينشانلو، ي.يلين سەكىلدى سپورتشىلار مەن قازاق ءتىلى اراسىندا قانداي بايلانىس بار؟ عىلىمي تۇرعىدا وسى ەكى سالانى ءبىر ارناعا توعىستىرۋ كىمگە، نە ءۇشىن قاجەت بولدى؟

ۇشىنشىدەن، قازاق ماقتانىش ەتەتىن زاماننىڭ تۇلعالارى م.مانەزا، س.پودوبەدوۆا، ز.چينشانلولار ما؟

تورتىنشىدەن، م.مانەزا، س.پودوبەدوۆا، ز.چينشانلو قازاق ءتىلىن بىزگە ۇيرەتە مە؟

ارينە، جوق. مينيسترلىك كىتاپ دايىندار كەزدە ۇزاق بولاشاققا كوز جىبەرە ءبىلۋى كەرەك قوي. بۇگىندە ساياساتتىڭ كەسىرىنەن دوپينگ داۋى بارلىق چەمپيوندىقتى تارتىپ الدى. ال، ءبىزدىڭ بالالارىمىز قاتە اقپاراتپەن سۋسىنداپ جاتىر. قارقىندى دامۋ جولىنا تۇسكەن قازاقستان ءوز بالالارىنا قاتە تاريحتى وقىتىپ جاتۋى – مينيسترلىككە سىن ەمەس پە؟

جالپى، مىڭ جىلدىق تاريحى بار قازاق ءۇشىن كەشە عانا بولعان، تاريحي ساراپتان ءوتىپ ۇلگەرمەگەن وقيعالاردى وقۋلىقتارعا ەنگىزۋدى قويۋ كەرەك. وسىنداي ءار قاتەلىك ءۇشىن ارنايىلاپ كىتاپ شىعارا بەرۋگە قازاقتىڭ قارجىسى جەتپەيتىنىن ساعاديەۆ مىرزا ءبىلۋى قاجەت.

مۇنداي قاتەلىك ورىس سىنىپتارىنا ارنالعان 8 سىنىپتىڭ دا (2016 جىلى جارىق كورگەن) كىتابىندا كەتكەن.

قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋ ءۇشىن دەنيس تەن، يليا يلين، روزا رىمباەۆالارعا ارنايى توقتالۋ قانشالىقتى قاجەتتىلىك؟. كىتاپتا «سۋرەتتە بەرىلگەن كىمدەر؟ ولاردى تابىستى ادامدار دەۋگە بولا ما؟» دەگەن تاپسىرما بەرىلىپتى. تەننىڭ ورنىنا – شوقان ءۋاليحانوۆتى، ءيليننىڭ ورنىنا – قاجمۇقان مەن بالۋان شولاقتى بەرسە، ورىس سىنىپتارى قازاقتىڭ ناق مىقتىلارىن بىلمەس پە ەدى؟ روزا اپايىمىز وسىدان ەلۋ جىلدان كەيىن وقۋلىققا ەنەرى انىق دۇنيە. سوندىقتان دا ونىڭ ورنىنا شارا جيەنقۇلوۆا نەمەسە روزا باعىلانوۆا تۇرسا تاريحي ادىلەتتىلىك دەگەن سول ەمەس پە؟

وسى كىتاپتا تابىسقا جەتكەن تالاي بيزنەسمەندەر جايلى اقپاراتتار بەرىلگەن. ول بيزنەسمەندەر كۇنى ەرتەڭ ءابليازوۆ سەكىلدى ەلدەن قاشىپ كەتىپ جاتسا، نە بولماق؟ ونى ويلايتىن مينيسترلىك جوق سەكىلدى.

ورىس سىنىپتارىنا ارنالعان بۇل كىتاپ قازاق ءتىلى پانىنە ارنالعان كىتاپتان گورى يدەولوگيالىق پاراقشاعا، ياكي گازەتكە كوبىرەك ۇقسايدى.

ماسەلەن، «ەلدى يندۋستريالاندىرۋ ماڭگىلىك ەل يدەياسىنا كىرە مە؟ جاسىل ەنەرگەتيكاعا كوشۋ شە؟  ماڭگىلىك ەل بولىپ قالا بەرۋ ءۇشىن ەڭبەك ەتۋدى باستى مىندەت دەۋگە بولا ما؟» دەگەن سەكىلدى سۇراقتار قازاق ءتىلى عىلىمىنا قاتىسى بار دەپ كىم ايتا الادى؟.

وسى كىتاپتى وقۋشىلارعا ۇسىنعان مينيسترلىك پەن عالىمدار قازاق ءتىلى كىتابىن دايىنداپ وتىرعاندىقتارىن ۇمىتىپ، پارلامەنتكە اسسامبلەيادان توعىز دەپۋتات سايلانعانىن ايتىپ «لاعىپ» كەتىپتى. قازاق قازاق تىلىندە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداي المايتىن دەپتۋتاتتاردىڭ جايىن وقۋلىقتان وقىسىن دەگەنى مە؟

قوش! وقۋشى ءبىلىم الۋى قاجەت. ول ءبىلىمدى تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى جىلت ەتكەن جەتىستىكتەرگە تەلىپ، كوگەندەپ قويۋعا بولمايدى. تىم قۇرىسا وسىنى بىلمەيتىن مينيسترلىككە نە دەمەك كەرەك؟

ءسىز نە دەيسىز؟

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz