1. ابىلاي حان1 جوڭعارلاردى2 شاپقان ءبىر شابۋىلدا 1000 ادامدى بارلاۋشى عىپ العا جىبەرىپتى. ولاردى ەكىگە ءبولىپ ەكى باتىردى باس ەتەدى: قارابۇجىر قانجىعالى جانتاي3 جانە سول رۋدىڭ ۇلكەنى بوگەنباي4. باتىرلار ۇزاق ۋاقىت ورالمايدى; ابىلاي قاتتى مازاسىزدانادى، ولاردىڭ تاعدىرى تۋرالى جىراۋى بۇقاردان5 سۇرايدى، «مەنىڭ باتىرلارىما نە بولدى، ولار نەگە ورالماي جاتىر؟» دەيدى. وعان بۇقار بىلاي جاۋاپ بەرەدى:

«جانتاي تالقىن6 ارقىلى وتەدى، بوگەنباي قۇلجانمەن7 وتەدى. حان بابا8 كەرى قاشادى. جانتايدىڭ تالقىنداعى جولى تار ءارى قاۋىپتى». جانتاي باتىر قاتەرگە ۇرىندى دەپ ويلايدى ابىلاي. «جانتاي بارادى، بارىپ ۇلىستى شابادى، كۇلىن كوككە ۇشىرىپ، جانتاي اكەلگەن اقشا بەت قىزدى حان ابىلاي الادى». ابىلاي كەيىننەن بۇقاردىڭ ايتقانى كەلگەندە، توبەم كوككە جەتكەندەي قۋاندىم دەيدى*1.

1. ابىلاي حان1 جوڭعارلاردى2 شاپقان ءبىر شابۋىلدا 1000 ادامدى بارلاۋشى عىپ العا جىبەرىپتى. ولاردى ەكىگە ءبولىپ ەكى باتىردى باس ەتەدى: قارابۇجىر قانجىعالى جانتاي3 جانە سول رۋدىڭ ۇلكەنى بوگەنباي4. باتىرلار ۇزاق ۋاقىت ورالمايدى; ابىلاي قاتتى مازاسىزدانادى، ولاردىڭ تاعدىرى تۋرالى جىراۋى بۇقاردان5 سۇرايدى، «مەنىڭ باتىرلارىما نە بولدى، ولار نەگە ورالماي جاتىر؟» دەيدى. وعان بۇقار بىلاي جاۋاپ بەرەدى:

«جانتاي تالقىن6 ارقىلى وتەدى، بوگەنباي قۇلجانمەن7 وتەدى. حان بابا8 كەرى قاشادى. جانتايدىڭ تالقىنداعى جولى تار ءارى قاۋىپتى». جانتاي باتىر قاتەرگە ۇرىندى دەپ ويلايدى ابىلاي. «جانتاي بارادى، بارىپ ۇلىستى شابادى، كۇلىن كوككە ۇشىرىپ، جانتاي اكەلگەن اقشا بەت قىزدى حان ابىلاي الادى». ابىلاي كەيىننەن بۇقاردىڭ ايتقانى كەلگەندە، توبەم كوككە جەتكەندەي قۋاندىم دەيدى*1.

2. بىردە ابىلاي قىتايلارمەن سوعىستا شەگىنۋگە ءماجبۇر بولادى. جەڭىلتەك قىرعىزدارعا وسى ءبىر شاعىن ساتسىزدىك قانشالىقتى اسەر ەتەتىنىن ويلاپ، قاتتى ىزالانىپ، قايعىرادى. سوندا ونىڭ جىراۋلارىنىڭ ءبىرى تاتىقارا جىراۋ9 شەگىنىپ بارا جاتقان قايساقتاردىڭ جانە ابىلايدىڭ رۋحىن كوتەرۋ ءۇشىن بىلايشا جىرلايدى: «قاشقان قىتايلار قايتادان ءوز ارەكەتتەرىن باستادى، قۇلان جوتاسىنان ادىرنالار سوزىلدى. كەبەجە قارىن، كەڭ قۇرساق ابىلاي بۇل ءىستى قويا تۇر. جاۋ قىتايلاردىڭ اتتارى بولدىردى، جوق حان ابىلاي قاشپادى، «قاشتى» دەگەن دۇرىس ەمەس، ول تەك قيعاش تارتتى. باسەنتين سىرىمبەت10, جەبەسىن زاۋلاتىپ، سوعىستى. قاشقان كەزدە ويلانبا! اسىعىستىق سالقىن قاندىلىق ەمەس! ۋاق*2 بايان11, ءيا، ءبىز مۇنى كوردىك! ول ارتىنا بۇرىلىپ، نايزامەن تۇيرەپ جاتقان ساتتە»

3. ابىلاي ءۇيسىن ءبيى ەردەندى ءبىر قاتەلىگىنە بولا جازالاۋ ءۇشىن ونىڭ اۋىلىن شابۋعا قول جينايدى. بۇل جولى حاننىڭ قاتۋلى بولعانى سونشالىق، قاسىنا جاقىنداۋعا ەشكىمنىڭ جۇرەگى داۋالامايدى. سوندا حالىقتىڭ وتىنىشىمەن حان الدىنا بۇقار جىراۋ بارىپ، بىلايشا تولعايدى:

«و، ابىلاي، ابىلاي! سەنىڭ سوزدەرىڭ ارسى مەن گۇرسى*3 سياقتى تاۋمەن تالاسىپ گۇرىلدەيدى; سەنىڭ بوساتقان قۇلدارىڭنىڭ بەس قاقپاسىنا دا سىيمايدى*4. الاتاۋعا بارىڭىز، اشۋىڭىزدى باسىڭىز، اشۋىڭىزدى باسساڭىز، بوز شەكپەندى قۇلىڭىز ەردەن ءسىزدىڭ الدىڭىزعا 80 ءتۇرلى ات-شاپان ايىبىمەن كەلمەي مە؟».

4. اڭىز بويىنشا، تۇركىستاننان شىققان ابىلاي بىردە ەڭ جاقىن تۋىسقانى ابىلمامبەت12 حاننىڭ ورداسىنا تۋىسى ورازبەن ءبىر اتقا مىنگەسىپ كەلەدى جانە ءبىراز ۋاقىت بويى قاراۋىل رۋىنان شىققان داۋلەتتى قىرعىز جاقسىلىق داۋلەتبايدىڭ قىزمەتىندە بولىپ، جىلقىسىن باعادى. داۋلەتبايدىڭ ايەلى جات جەرلىكتىڭ وزدەرى ۇسىنبايىنشا، ەشقاشاندا تاماق سۇرامايتىنىن بايقايدى، ۇسىنعان تاماقتى دا ىقىلاسسىز الاتىنىنا جانە ەشقاشان كىر ىدىستان اس ىشپەيتىنىنە قاتتى تاڭدانادى. بۇل قىرعىزدارعا مۇلدەم ءتان قىلىق ەمەس. بۇعان قوجايىن دا نازار اۋدارادى، سوندا ول ورازدى تەرگەپ، ونىڭ شىققان تەگىن بىلگەن سوڭ، ەڭ جاقسى اتىن مىنگىزىپ، ابىلمامبەت حانعا الىپ بارادى. بۇل ات ايگىلى شالقۇيرىق بولاتىن. جاس سۇلتاننىڭ شايقاستاعى العاش سەرىگى سونىمەنەن جاۋعا شاۋىپ، ابىلايعا باتىر اتاعىن اپەرگەن دە وسى شالقۇيرىق بولاتىن.

5. ابىلايدىڭ قالدان سەرەنگە13 تۇتقىنعا ءتۇسۋى. جوڭعارلاردىڭ قىرعىزدارعا جاساعان ءبىر شابۋىلىندا ابىلاي جەكپە-جەكتە قالداننىڭ ۇلى شارشىنى ولتىرەدى. سۇيىكتى ۇلىنىڭ قازاسىن ەستىگەن قالدان كىم بولسا دا، قايدا بولسا دا، ۇستاپ الدىنا اكەلۋدى بۇيرادى.

قالماقتار اڭ اۋلاپ جۇرگەن ابىلايدى تۇتقيىلدا قولعا ءتۇسىرىپ، قاسىنداعى بىرنەشە بي جانە اتىعاي رۋىنىڭ ايگىلى باتىرى قۇدايبەردى جاپەكپەن*5 قالدانعا الىپ كەلەدى.

«مەنىڭ ۇلىمدى قاي جەردە ءولتىردىڭ» دەگەن سۇراققا ابىلاي بىلاي جاۋاپ بەرەدى: «سەن مەنى ايىپتاپ وتىرسىڭ، بىراق ونى ولتىرگەن حالىق، مەن تەك سول حالىقتىڭ قالاۋىن ورىنداپ شارشىنىڭ باسىن الدىم». قالداننىڭ بۇل جاۋاپقا رازى بولعانى سونشالىقتى: مöن، مöن دەپ بىرنەشە رەت قايتالايدى دا، جەندەتىن توقتاتىپ، ابىلايدى كيىز ۇيگە قاماپ، قاتاڭ باقىلاۋ قويادى. ابىلايدىڭ ناعىز ازابى سوندا باستالادى: شارشىنىڭ اناسى ۇلىن ولتىرگەن قازاقتى (قىرعىزدى) كورۋ ءۇشىن كۇندە كەلەدى، كەلگەن سايىن وعان قارعىس جاۋدىرىپ لاعىنەتتەيدى; «سەن ونى نە ءۇشىن ءولتىردىڭ»، «وعان قالاي قولىڭ باردى» دەپ ايىپتايدى. ابىلايدىڭ ءتوزىمى تاۋسىلادى، ءبىر كۇنى انا ءتىسىن شىقىرلاتىپ ءوزىنىڭ ادەتتەگى ساۋالىن قويىپ جۇدىرىعىن تۇيە ۇمتىلعاندا ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى: «سەنىڭ ۇلىڭ سياقتى قاڭعىعان قۇلدار قايدا ولمەدى دەيسىڭ، كارى قالماق!» ايەل كۇيەۋىنە جۇگىرىپ، استامسىعان قازاقتى ءولتىرۋدى تالاپ ەتەدى. ابىلايدى ءولتىرىپ جۇرمەسىن دەپ قورىققان قالدان ونى جانە جاپاق باتىردى تۇتقىننان بوساتىپ جىبەرەدى14. اماناتقا جاپاقتىڭ ۇلىن قالدىرادى، ول ءوزىنىڭ باتىرلىعىمەن جانە تاپقىرلىعىمەن كوزگە ءتۇسىپ، سارى قازاق15 اتانادى.

6. ابىلايدان ءۇش ءجۇزدىڭ باتىرلارىنىڭ ىشىندە كىمدى قاتتى قۇرمەتتەيسىڭ دەپ سۇراعاندا ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەرەدى: «وزىمنەن بۇرىنعىلاردان قالداننىڭ تۇتقىنىنان 90 ادامدى الىپ شىققان قاراكەسەك قازىبەك16 پەن ءوز ادامدارىن تۇتقىننان بوساتىپ العان ۋاق دەربىسالىگە قاتتى تاڭقالامىن. ءبىرىنشىسى قالداننىڭ الدىنا ءوزى بارسا، ەكىنشىسى اۋىلىندا وتىرىپ، جاۋىن ىقتىرعان. مەنىڭ باتىرلارىمنىڭ ىشىندە باسەنتين مالايسارى17 بايلىعى مەن باتىرلىعى جاعىنان، ال ۋاق بايان اقىلى مەن ەرجۇرەكتىگى جاعىنان بارلىعىنان ارتىق».

7. تاراقتى بايعوزى18 باتىر. رەسەيدەن قاشقان تورعاۋىتتاردى قۋالاعان19 قىرعىزدار اشىق دالادا دامىلداپ، قازانعا سۇرلەنگەن جىلقى ەتىن اسىپ، تورسىققا قۇرت ەزىپ، كۇنى بويىنا ءنار بولاتىنداي ەتىپ تاڭعى استارىن ءىشىپ وتىرادى. ءبىر شاتىردا ابىلاي،كەلەسىدە ءوزىنىڭ تاكاپپارلىعىمەن تانىمال ارعىن شاقشاق جانىبەك باتىر20 وتىرادى. باتىر ناسىباي اتىپ وتىرعاندا، ءبىر جاس قىرعىز جىگىت شاتىرعا كەلىپ، اتىنان تۇسپەي قولىن سوزىپ: «جانىبەك باتىر، شاقشاڭدى تاستا» دەيدى. جانىبەك وعان ەش نازار اۋدارمايدى، بىراق وعان ءوزىنىڭ مەنسىنبەگەنىن كورسەتىپ، اسىقپاي شاقشاسىنداعى قالدىقتى قىزىل ەتىگىنىڭ وكشەسىنە قاعىپ، باپتاپ قالتاسىنا سالىپ قويادى. كوپ ۇزاماي جاساق قوزعالىپ، ءاربىر رۋ ءوز تۋىنىڭ استىنا جينالادى، باتىرلار ساداق-جەبەلەرىن اسىنىپ، شەڭبەر قۇرىپ حاندى قورشاپ تۇرادى. كەڭەسىپ، جاۋدىڭ كوپتىگىنە قاراماي، شابۋىل جاساۋعا شەشىم قابىلداندى. ءبىرىنشى قاراۋىل جىبەرىپ بايقاپ الماق ءۇشىن ەرىكتىلەردى شاقىرادى، العاش بولىپ باعاناعى جانىبەكتەن شاقشاسىن سۇراعان جىگىت شىعادى. شولعىننان ورالعان سوڭ، جانىبەكتىڭ سۇراعىنا*4 جىگىت: «از دا ەمەس، كوپ تە ەمەس» دەپ جاۋاپ بەرەدى. شابۋىل باستالادى، قالماقتاردىڭ سانى 10 000, قىرعىزدار كوپ شىعىنعا ۇشىراپ، اقىرى شىداماي قاشۋعا ءماجبۇر بولادى.ەڭ الدىدا تۋ ۇستاعان، قارا اتقا مىنگەن ۇزىن بويلى قالماق، قىرعىزداردىڭ قاتارىنا كىرىپ، بىرنەشەۋىن اتتان ءتۇسىرىپ كەتەدى. جانىبەك تە شەگىنگەندەردىڭ اراسىندا بولىپ، قاتتى قاپالانىپ، بار داۋىسىمەن «اتتەڭ، مىنا دۇلەيدى*7 ولتىرەتىن قىرعىزدا ءبىر ازامات تۋماعانى ما؟» دەپ ايعاي سالادى. وسى كەزدە باعاناعى جاس جىگىت ساداعىن قولىنا الىپ، بار كۇشىمەن تارتىپ، كوزدەپ تۇرىپ جىبەرىپ قالادى. جەبە زۋلاپ بارىپ تۋرا تاعدىر-تەسىككە قادالىپ، قالماق جەرگە دومالاپ تۇسەدى. جاس باتىر جەبەسىنىڭ ءدال قادالماي يرەك جاساعانىنا وكىنىپ «بۇل ءوزى اللانىڭ نازارىنداعى بىرەۋ بولدى عوي» دەيدى. باتىرلارىنىڭ ءولىمىن كورگەن قالماقتار ابىرجىپ قالادى، وسى ءساتتى پايدالانىپ قىرعىزدار قارسى سوققى بەرىپ، جەڭىسكە جەتەدى. سوندا بايعوزى (باعاناعى جاس قازاق) شاقشاسىن اتىپ جانىبايعا*8 جاقىنداپ: «باتىر، ەندى مىنە شاقشا اتۋعا بولادى» دەيدى. تاراقتى بايعوزى باتىردىڭ ەسىمى ەلگە وسىلايشا تانىلادى.

8. بالتالى ورازىمبەت باتىر21 وزىنىڭ ەرەكشە ەپتىلىگىمەن جانە جىلدامدىعىمەن اتاقتى بولعان. باعانالى باتىر بايانباي ءوزىنىڭ ورازىمبەتپەن بىرگە قالماقتى شابۋعا بارعانىن ايتادى: ءبىر ءتۇنى ولار 8 ۇيدەن تۇراتىن قالماقتىڭ اۋىلىنا كەلىپ، شاۋىپ الۋدى ويلايدى. بايانباي باتىر ەكى ءۇيدى شاپقانشا، ورازىمبەت باتىر قالعان ۇيلەردى شاپقانىن ايتادى. ول ەكى ەسە ولجا الادى.

9. بىردە قالماقتار ءبىر ۇڭگىرگە بەكىنىپ الىپتى. ۇڭگىردىڭ اۋزىندا سول ۋاقىتتا اتاقتى قوراما22 قارا قارۋىمەن (قالماقتار ونىمەن ەرتىس اسىرىپ سايعاق اتقان) مەرگەن وتىرىپ الىپتى. بىرنەشە باتىردىڭ ولىمىنەن كەيىن ەشكىمنىڭ بارۋعا ءداتى بارمايدى. وسى ساتتە سىرگەلى ەلشىبەك23 باتىر قۇلاگەر اتىمەن قالماققا قاراي جورعالاپ جونەلەدى. ارتتاعىلار بۇل دا ءولدى-اۋ دەپ تۇرادى. ەلشىبەك وعان جاقىن كەلەدى دە، اتوي سالادى. قالماق بىلتەسىن تۇتادى، مىلتىق اتىلماي قالادى. ەكىنشى رەت دايىنداپ ۇلگەرگەنشە، باتىر شاۋىپ تاستايدى.

كەيىن ودان نەلىكتەن جورعالاتىپ بارعانىن سۇراعاندا، ول: «قالماق مەنىڭ اتىمدى العىسى كەلدى، سوندىقتان مەنىڭ جاقىن كەلۋىمدى كۇتتى، ال مەن وعان جەتكەنشە مىلتىققا ۇلكەن كۇيىك جينالىپ ارتىنان اتىلماي قالاتىنىن ءبىلدىم» دەپ جاۋاپ بەرەدى. وسىدان كەيىن قىرعىزداردىڭ اراسىندا: «قورىم*9 بىلتەسىنىڭ كۇيىگى» دەگەن ءسوز قالدى.

10. ءۋاليحان جاس كەزىندە تەنتەكتىگىمەن، بۇزىقتىعىمەن اتى شىققان. ول ابىلايعا باعىنىپ، ولارعا بودان بولۋعا كەلگەن قالماقتارمەن سوعىسۋىنا سەبەپكەر بولادى. ءبىر قىز ءۇشىن جاس نويانمەن24 باستەسىپ، وكشەسىمەن تەۋىپ، بايعۇس قالماقتىڭ قابىرعاسىن سىندىرادى.

11. ابىلايدىڭ تۇسىندا باشقۇرتتاردىڭ ىشىندە ەسەت باتىر اتاقتى بولعان. بىردە ول ابىلاي حانمەن كەزدەسىپ، ونى تىماق قۇرلى كورمەي قولتىعىنا قىسىپ كەتە بەرگەن دەسەدى.

12. ورتا ءجۇز قىرعىزدارى قارا قىرعىزداردى شابادى. «قىرعىزدار» مۇنى ءبىلىپ قويىپ، سوعىسقا دايىن وتىرادى. قايساقتار قاشادى، جاۋ ولاردى ىلەگە دەيىن قۋىپ كەلەدى. قازاقتار وزەندى جالداپ وتەدى. قىرعىز تەمىرجان باتىر شايقاستىڭ قىزىعىنا بەرىلىپ، از اسكەرىمەن ىلەنىڭ ارعى بەتىندەگى قىرعىز جەرىنە ءوتىپ كەتەدى. سوندا قانجىعالى توماشا باتىر ماناپتىڭ شاعىن اسكەرمەن شىعانداپ كەتكەنىن بايقاپ، كەرى بۇرىلىپ نايزاسىن بار كۇشىمەن اتتىڭ كەۋدەسىنە قاداعاندا، ات شوقيىپ وتىرىپ قالادى. ماناپ تەز اتتان ءتۇسىپ، سىرگەلى جاۋلىباي باتىرعا ۇمتىلادى; قانجىعالى ەسەت دوسىنا تونگەن قاۋىپتى كورىپ، نايزاسىن سىلتەيدى، ماناپ جەرگە قۇلايدى. توماشا باتىر الاسا بويلى، بىراق ۇلكەن جۇرەكتى ادام بولعان. ول اققۋدى ىلگەن سۇڭقار ءتارىزدى ماناپتىڭ ۇستىنە ءمىنىپ قارنىن جارادى. باتىردىڭ*10 جالاڭاش اق ءتانى اق سازانداي دالادا قالا بەردى (ماناپ دەپ قارا قىرعىزداردىڭ رۋ باسىن اتايدى). تەمىرجان دەنەلى جانە كورىكتى اققۇبا جىگىت بولعان. قىرعىزدار ماناپتارىنىڭ ءولىمىن كورىپ، قاتتى وشىگىپ، قۋعىن سالادى. اتتان ءتۇسىپ اتپاق بولعان سىرگەلى جاۋلىباي باتىر، ارتىنان قىرعىز  ۇسەن باتىر مەن التاي، بايعوزى باتىرلار تۇتقىنعا الىنادى. جەرەبە تاستاپ، بايعوزى باتىر ماناپتىڭ ءولىمى ءۇشىن قۇرباندىققا شالىناتىن بولادى. ودان باتىردى كىم ءولتىردى دەپ سۇراعاندا، ەشكىمدى ايتپايمىن دەپ جاۋاپ بەرگەن.

ونى ءجۇزىن شىعىسقا قاراتىپ وتىرعىزىپ، 40 قادام ساناپ، ۇزىن مىلتىقتى قارا قىرعىز قارۋىن جايلاپ كەزەنەدى.

بايعوزى كەيىننەن: «باسىمدى مىقتاپ تاڭىپ مىلتىقتىڭ اتىلۋىن كۇتىپ وتىردىم، قاسىما قازا بولعان قىرعىزدىڭ باۋىرى كەلگەنىن بايقاماي قالدىم. ول ماعان: «مەنىڭ اعام شەيىت بولدى، مەن قان توككىم كەلمەيدى، سەن قازاق بوسسىڭ» دەدى. مەن ورنىمنان تۇرا المادىم، قانىم توقتاپ، ءون بويىمدى تەر باسىپ كەتتى»، - دەپ باياندايدى. ول ابىلايدىڭ تۇتقىنىنداعى تەمىرجاننىڭ ءبىر باۋىرىنا ايىرباستالادى. ال جاۋلىباي قۇن تولەيمىن دەگەن ۋادەمەن بوسايدى. وعان تۇتقىنداعى قىرعىز ۇسەن كەپىل بولادى. ول قوي باعىپ ءجۇرىپ، ءساتى تۇسكەندە قاشىپ كەتەدى.

تەمىرجاندى قارىنداسىنىڭ جوقتاۋى: «تابىندا اق بوز جىلقى بار، ەگەر ونى بۇرسام، مويىنى اۋىرادى. حان ۇلىنداي اعا، ەگەر بۇرماسام، جۇرەگى اۋىرادى; اعاتاي، مەن نە ىستەيىن؟ قۇدايىم-اۋ، بوقشاداعى*11 بوياقتاي، تابىنداعى ساياقتاي، مانات سياقتى (قىتاي بۇلى). حان ۇلىنداي اعاتايىمدى ەسكە الماسام جۇرەك اۋىرادى، وح، اعام مەنىڭ، نە ىستەيمىن، قۇدايىم؟»

13. قاشقان تورعاۋىتتاردى قۋدالاۋ «تىلداعى جورىق» دەگەن اتپەن بەلگىلى. بۇل جورىقتا حالىق سانسىز كوپ بولدى، باسقا باتىرلاردىڭ نارازىلىعىنا قاراماستان، حان تۇرعان ورنىنان قوزعالماي، باتىر باياندى كۇتتى. اقىرى ول 540 جاساعىمەن كەلدى دە، حاننىڭ الدىنا تۇردى: «قايدا؟ نە بۇيىراسىڭ، بارلىعىن ورىندايمىن». حان حالىققا بۇرىلىپ بىلاي دەدى: «مىنە، مەنىڭ باياندى كۇتكەن سەبەبىم وسى». ءدال وسى ۋاقىتتا ءبىر كۇندىك جەردە 500 جاساعىمەن قاراۋىلدا تۇرعان قانجىعالى جانتاي باتىر قالماقتاردىڭ قولىنان قازا تابادى. بۇل وقيعا بىلاي بولعان: جانتايدىڭ باۋىرى ءۇيسىنباي جەر شولىپ ءجۇرىپ قالماقتاردان 3 تۇيە الادى، قايتىپ ورالعاندا ءىنىسى ارقاندار باتىر ساۋعا سۇرايدى. ءۇيسىنباي باتىر وعان: «قالماقتاردا تۇيە كوپ، قاجەت بولسا قولىڭ بار، اۋرۋىڭ جوق، ءوزىڭ بارىپ ال» دەيدى. بۇل اۋىر سوزدەرگە قاتتى نامىستانعان ارقاندار باتىر اعاسىنا ءوزىنىڭ ەرجۇرەكتىگىن دالەلدەۋ ءۇشىن 7 جولداسىن، اتاقتى قونايدى (قويانكوزدىڭ ۇلى) ەرتىپ، قالماقتاردى شاۋىپ، 9 تۇيە ولجالايدى. ارقاندار باتىر 7 جولداسىنا تۇيەلەردى ايداتىپ جىبەرىپ، ءوزى قۋعىنشىلاردىڭ جولىن تورىپ توقتاتىپ، بولماسا باسقا جاققا الداپ اكەتپەكشى بولىپ، ارتتا قالادى.

العاشىندا جولداستارى ونىڭ وكشەلەي كەلگەن جاۋدى الداپ اكەتكەنىن كورەدى، سوسىن ول قورشاۋدا قالعانداي بولادى. تاۋعا شىعىپ جان-جاقتان قورشاعان جاۋدىڭ ورتاسىندا قازا تاپقان ارقاندار جاتقانىن انىق كورەدى. جانتاي باتىر ءوزىنىڭ سۇيىكتى باۋىرىنىڭ ءولىمىن ەستىگەندە، «نە ولەمىن، نە سەندەردىڭ قاندارىڭدى ىشەمىن» دەپ انت بەرگەن. اتتاردى العىزىپ، 500 ادامنان قۇرىلعان جاساقتى ەرتىپ قالماقتاردىڭ قولىنا ارالاسادى، ولار 10 مىڭ بولادى. ولىمگە باس تىككەن قىرعىزدار كەسكىلەسكەن ۇرىس جۇرگىزدى. قارنى جارىلعان ءۇيسىنباي ىشەك قارنىن كيىمىنىڭ ەتەگىنە سالىپ ءجۇرىپ شايقاسىپ، «جانتاي باتىر، ايتشى، جارىلعان قارىنمەن ءومىر سۇرۋگە بولا ما؟» دەپ سۇراپتى. بارلىعى قازا تاۋىپ، جانتاي مەن 8 ادام جانە ۇلى توقىش قالادى. جانتاي اتتان ءتۇسىپ، تىزگىنىن ۇلىنا بەرەدى دە: «ۇيگە قايت، سەن امان قالماساڭ، مەن ءۇشىن كەك الاتىن ادام بولمايدى»، - دەپ جان تاپسىرادى. ابىلاي جانتايدىڭ قازاسىن ەستىگەندە: «قايراۋعا كونبەگەن قارا بولاتىم-اي!» دەپ جىلاعان.

بارلىق اسكەر ىلەگە شوعىرلانىپ (شابۋىلداپ), قالماقتار كەلگەنشە بارلىق وتكەلدى قورشاپ الادى.

قالماقتار توقتاپ، 7 ادام ەلشى جىبەرەدى، ولاردىڭ باسشىسى قازانداي، تۇلكى تىماق كيگەن ۇزىن بويلى قارا قالماق جاقىن كەلەدى، سالەم بەرىپ: «اللا جار! مەنى ۇسا مەن سەرەن جىبەردى، قازاق پەن قالماق باۋىر، سولاي بولىپ قالا بەرەيىك، اق ءۇيدى تارتۋعا الىڭىزدار، سونىمەن تاتۋلاسايىق!»، - دەيدى. حان «جۇرە بەر!»، - دەيدى دە، باتىرلارىن جيىپ، كەڭەس قىلادى:

«اق ءۇيىن الايىق، ۇمىتتەندىرىپ، سوسىن شابامىز».

بايان: «جوق! اق ءۇيىن الماڭىز، الداۋعا تىرىسپاڭىز، ۇسا مەن سەرەن جوعارعى جانە تومەنگى قىتايدى دا الداعان، سەنى دە الداپ سوعادى»، - دەيدى.

حان ەكى رەت قايتالادى، ول دا ەكى رەت ايتتى. بىراق حان ءوز دەگەنىندە قالدى.

قالماقتار كوش جەردە (8 جانە 9 شاقىرىم) تۇردى. ەكى كۇن كۇتتى، قالماقتار دا جوق، اق ءۇي دە جوق، كەيىننەن ولاردىڭ كەتكەنىن ءبىر-اق ءبىلدى. بايان جانىنا 1 000 ادام الىپ، قۋعىنعا شىعادى، ولاردى قىتايعا ەنگەندە قۋىپ جەتىپ، 40 ساجىن عانا ۇلگەرمەدى; قايتار جولدا قالماقتار ولىك تاستاعان سۋدى ءىشىپ، قاراتىشقاقپەن اۋىرىپ، ءبارى قازا تابادى، ايگىلى باتىر بايان وسىلاي دۇنيەدەن ءوتتى.

14. قالدان ابىلاي تۇتقىندا بولعان كەزدە ودان: «قاي ءامىرشى ارتىق؟» دەپ سۇرادى. - «كونداكەر»*12, اق پاتشا، ەجەن حان*13, قالدان، سوسىن مەن». «مەن، مەن!»، - دەيدى قالدان. «از حالىقتى باسقارىپ وتىرسىڭ، بىراق كوپتى باسقارۋعا لايىقسىڭ»، - دەيدى ابىلاي.