ءدىن سالاسىنداعى تۇجىرىمداما رۋحاني دامۋعا قىزمەت ەتەدى
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنىڭ بەكىتىلۋى ماسەلەسى قازىر قوعامنىڭ قىزۋ تالقىسىندا ەكەنى بەلگىلى. شىنتۋايتىنا كەلگەندە ءدىن سالاسىنداعى ءتۇجىرىمداما ەلىمىزدەگى ءدىن سالاسىنا جاڭا قارقىن بەرەدى.
قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى مەملەكەتتىك–كونفەسسيالىق قاتىناستاردا زايىرلىلىق مودەلىن ۇستانا وتىرىپ دامۋدا.
قازاقستاندا قازىرگى تاڭدا 18 كونفەسسيانىڭ مۇددەلەرىن بىلدىرەتىن ءۇش جارىم مىڭنان استام ءدىني سۋبەكتىلەرى رەسمي تۇردە تىركەلگەن. وسىنداي ءدىني سانالۋاندىق جاعدايىندا ءدىن سالاسىنداعى نەگىزگى ۇدەرىستەر مەن ۇردىستەردى ەلەپ-ەكشەيتىن مەملەكەتتىك ساياساتتى جاڭادان وي ەلەگىنەن وتكىزۋدى كۇن تارتىبىنە قويىپ وتىر. وسى تۇرعىدا، مينيسترىكپەن ازىرلەنگەن جانە تايادا ەلباسى جارلىعىمەن بەكىتىلگەن ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنىڭ ماڭىزى زور.
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى قازىرگى جاھاندىق ۇدەرىستەر مەن ۋاقىت تالابىنا ساي قايتا تولىقتىرۋ مەن جەتىلدىرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ ىشكى جانە سىرتقى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەرى انىق.
تۇجىرىمداما ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزىن قۇرايتىن دىنارالىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىنە سۇيەنە وتىرىپ، ءدىن سالاسىن رەتتەۋ مەن جەتىلدىرۋدى كوزدەپ ازىرلەنگەن.
جالپى، تۇجىرىمدامانى الەمدە قالىپتاسىپ وتىرعان گەوساياسي جاعدايلاردى، ىشكى جانە سىرتقى قاۋىپتەردى ەسكەرە وتىرىپ قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعىن نىعايتۋعا نەگىزدەلگەن كەشەندى قۇجات دەپ قابىلداۋىمىز قاجەت.
وتاندىق ساراپشىلار مەملەكەت باسشىسىمەن تاياۋدا بەكىتىلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى ەلىمىزدىڭ رۋحاني دامۋىنا قارقىن بەرەتىنىن اتادى.
قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى مەملەكەتتىك–كونفەسسيالىق قاتىناستاردا زايىرلىلىق مودەلىن ۇستانا وتىرىپ دامۋدا.
قازاقستاندا قازىرگى تاڭدا 18 كونفەسسيانىڭ مۇددەلەرىن بىلدىرەتىن ءۇش جارىم مىڭنان استام ءدىني سۋبەكتىلەر رەسمي تۇردە تىركەلگەن. وسىنداي ءدىني سانالۋاندىق جاعدايى ءدىن سالاسىنداعى نەگىزگى ۇدەرىستەر مەن ۇردىستەردى ەلەپ-ەكشەيتىن مەملەكەتتىك ساياساتتى جاڭادان وي ەلەگىنەن وتكىزۋدى كۇن تارتىبىنە قويىپ وتىر.
وسى تۇرعىدان العاندا ەلباسى جارلىعىمەن بەكىتىلگەن ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنىڭ ماڭىزى زور – دەيدى ساراپشىلار.
«ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى قازىرگى جاھاندىق ۇدەرىستەر مەن ۋاقىت تالابىنا ساي قايتا وي ەلەگىنەن وتكىزىە وتىرىپ جەتىلدىرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ ىشكى جانە سىرتقى قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەرى انىق»، - دەيدى ءدىنتانۋشى كەڭشىلىك تىشحان.
ونىڭ ايتۋىنشا، تۇجىرىمداما ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ نەگىزىن قۇرايتىن دىنارالىق كەلىسىمنىڭ قازاقستاندىق مودەلىنە سۇيەنە وتىرىپ، ءدىن سالاسىن رەتتەۋ مەن جەتىلدىرۋدى كوزدەپ ازىرلەنگەن.
عالىمنىڭ پىكىرىنشە «تۇجىرىمداما قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تۇراقتىلىعىن نىعايتۋ ماقساتىندا الەمدە قالىپتاسىپ وتىرعان گەوساياسي جاعدايلاردى، ىشكى جانە سىرتقى احۋالدى ەسكەرە وتىرىپ ازىرلەنگەن كەشەندى قۇجات».
ەلباسىمەن بەكىتىلگەن تۇجىرىمداماعا پىكىر بىلدىرگەن تانىمال دىنتانۋشى مۇقان يساحان اتالعان قۇجات مەملەكەت پەن ءدىن اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى كۇن تارتىبىنە سايكەس جەتىلدىرۋگە، مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىعىن ساقتاۋ مەن ءدىني تالاپتاردى ۇستانۋ شەگىندە تۋىنداپ وتىرعان ماسەلەلەردىڭ وركەنيەتتى شەشىمىن تابۋعا كومەكتەسەدى دەپ سانايدى.
ول وسى ورايدا تۇجىرىمداما – ەلباسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋ: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» جولداۋىندا ايتىلعان تەرەڭ ويلارمەن ۇندەسكەن ماڭىزدى قۇجات ەكەنىن باسا ايتتى.
مۇقان يساحان، ءدىنتانۋشى:
-وسى ۋاقىتقا دەيiن رۋحانياتقا ادال قىزمەت ەتىپ، جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى ساناعا سىڭىرگەن دiننiڭ ادام ومىرىنەن الاتىن ورنىن تەرەڭ ءتۇسiندىرۋ وتە ماڭىزدى. ءدiننىڭ اتىن جامىلىپ، الەمدىك قاۋىمداستىقتى الاڭداتىپ وتىرعان ەكسترەميزم قاۋپi قازاقستاندى دا اينالىپ وتپەيتىنى بەلگىلى. ونىڭ ۇستىنە قوعامدا دiنشiلدiك دەڭگەيi كۇن ساناپ ارتۋدا. دiن سالاسىندا وڭتايلى مەملەكەتتiك ساياسات قالىپتاستىرۋ – كۇن تارتىبىندەگى اسا ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.
قازىرگى تاڭدا دiن سالاسىندا تيiمدi مەملەكەتتiك ساياساتتى قالىپتاستىرۋ وتە ماڭىزدى بولعاندىقتان، تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىندا العاش رەت قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى تاراپىنان قازاقستاننىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنىڭ جوباسى ازىرلەنىپ، قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسى قابىلداندى. تەك قر پرەزيدەنتى قول قويعاننان كەيىن جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى. تۇجىرىمدامادا قامتىلعان ءدىن سالاسىنداعى اۋقىمدى ويلار جۇزەگە اسسا، قوعامدا تۇراقتىلىق ورناپ، رۋحاني جاڭعىرۋ ءۇردىسى جەدەلدەيتىنى ءمالىم.
ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياسات تۇجىرىمداماcى – ەلباسىنىڭ «قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋ: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك» اتتى حالىققا جولداۋىمەن ۇندەسكەن ماڭىزدى قۇجات.
تۇجىرىمداما ىشكى جانە سىرتقى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالىپ، ەكسترەميستىك سيپاتتاعى ءدىني اعىمداردىڭ بۇلىكشىل ارەكەتتەرىنە توسقاۋىل قويۋدى ماقسات ەتەدى. ويتكەنى، ءدىني الاۋىزدىق – مەملەكەتتىڭ زايىرلى قاعيداتتارىن مانسۇقتاپ، ءداستۇرلى قۇندىلىقتارعا قاۋىپ توندىرەدى.
قوعام الەمدىك جاھاندانۋدىڭ سىن-تەگەۋرىندەرىنە جاۋاپ بەرە الاتىن الەۋمەتتىك دامۋ مەن رۋحاني جاڭعىرۋعا مۇقتاج.
تۇجىرىمدامادا مەملەكەت پەن ءدىن اراسىنداعى قارىم-قاتىناس، مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىعى جونىندە تۋىنداپ جاتقان تولاسسىز ماسەلەلەر، قوعامدا ءدىني قاعيداتتاردى، قۇلشىلىقتى زايىرلى مەملەكەت توڭىرەگىندەگى مەكەمەلەردە ورىنداۋ نەمەسە ورىنداماۋ، سىرتقى كەلبەتكە بايلانىستى تالاپتار، ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الدىن الۋ شارالارى سياقتى ت.ب وزەكتى ماسەلەلەر قاراستىرىلعان.
ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى ۇسىنعان تۇجىرىمدامادا قامتىلعان نەگىزگى ماسەلەلەر:
- مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىق قاعيداتتارىن نىعايتىپ، ازاماتتاردىڭ ار-وجدان بوستاندىعىن قامتاماسىز ەتۋ;
- ءدىن سالاسىن باقىلاۋ جونىندەگى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ;
- ەل ازاماتتارىنىڭ ءدىني كوزقاراستارىنىڭ زاڭمەن قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ;
- ءدىني دەسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى، زايىرلى مەملەكەتتىڭ كونستيتۋتسيالىق نەگىزدەرىن بۇزۋىنا جول بەرمەۋ;
- حالىق اراسىندا اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ ارقىلى دەسترۋكتيۆتى ءدىني يدەولوگياعا قارسى يممۋنيتەت قالىپتاستىرىپ، ەتنوسارالىق جانە كونفەسسياارالىق بىرلىكتى ودان ءارى نىعايتۋ.
تۇجىرىمدامادا قوعامدا ءداستۇرلى رۋحاني قۇندىلىقتارعا، ەۆوليۋتسيالىق دامۋعا، زايىرلى مەملەكەت قاعيدالارىنا نەگىزدەلگەن ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى نىعايتۋدى كوزدەپ، ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى قوعامنىڭ يممۋنيتەتىن قالىپتاستىراتىن ناقتى شارالار ۇسىنىلعان.
ءوز بەتىمەن ءدىني ءبىلىم الۋعا اتتانىپ، ول جاقتا ەكسترەميستەر مەن راديكالداردىڭ ارباۋىنا ءتۇسىپ، تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ قاتارىن تولتىرىپ جۇرگەن جاستارىمىزدىڭ بار ەكەنىن جاسىرۋعا بولمايدى. ءبىلىم الۋ ءتارتىبىن رەتتەۋ، جاسوسپىرىمدەردى ءدىني قىزمەتكە زاڭسىز تارتۋعا جول بەرمەۋ، ءدىني ادەبيەتتەردى تاراتۋ ءتارتىبىن جەتىلدىرۋ جانە ت.ب. ماسەلەلەرىمەن بەتپە-بەت كەلگەن اتا-انالار ارنايى حات جازىپ، وسى ماسەلەنى زاڭمەن رەتتەۋدى ۇسىنۋدا.
ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى قر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، ءدىني ءبىلىم الۋ ءۇشىن ۇسىنىلاتىن شەتەلدىك تەولوگيالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءتىزىمىن جاساقتادى. ياعني، شەتەلدەردە ءدىني ءبىلىم العىسى كەلەتىن ازاماتتار قمدب بەلگىلەگەن وقۋ ورىندارىندا عانا ءبىلىم الا الادى.
تۇجىرىمداما جاڭا گەوساياسي، ىشكى جانە سىرتقى قاتەرلەر اياسىندا قازاقستاندا تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋدى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان. بۇل جۇمىستار رەسمي تۇردە تىركەلگەن ءدىني بىرلەستىكتەر مەن ازاماتتىق قاۋىمداستىقتى تارتۋمەن بارلىق مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ تىعىز ارەكەتتەستىگى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. تۇجىرىمدامادا ەلىمىزدىڭ دامۋىنىڭ زايىرلى قاعيداتى تۇرعىسىنان ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باعىم باعىتتارى دۇرىس ايقىندالعان. سوندىقتان تۇجىرىمدامانى تاجىريبەلىك ىسكە اسىرۋ مەملەكەتتىڭ ءدىني بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ارەكەتتەسۋىنىڭ قازاقستاندىق ۇلگىسىن دامىتۋدىڭ العىشارتىن قالىپتاستىرادى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ شيرەك عاسىرىنداعى جەتىستىكتەردى تياناقتاپ، الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ قاتارىنا كىرۋگە سەنىممەن قادام باسقان قازاقستان مەملەكەتتىڭ زايىرلى دامۋىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قاعيداتتارىن ۇستانادى.
قازاقستاندىقتاردىڭ ءدىني جانە ەتنومادەني ارقيلىلىعىنا قاراماستان، جالپىۇلتتىق بىرلىك پەن كەلىسىمنىڭ قالىپتاسقان ۇلگىسى – ەلىمىزدى مەكەن ەتكەن ءارتۇرلى كونفەسسيالاردىڭ جالپى الەمدىك دامۋعا قوسقان قوماقتى ۇلەسى.
ءدىني نانىم – جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتارمەن قاتار، رۋحاني ۇيلەسىمدى، الەۋمەتتىك قارىم-قاتىناستار مەن ازاماتتاردىڭ ساناسىنداعى الەۋەتتى قامتيتىن ايرىقشا سالا. سوندىقتان ءدىن سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى رەتتەۋدىڭ ۇسىنىلىپ وتىرعان تاسىلدەرى مەن مەملەكەتتىك ساياسات قاعيداتتارى ەلدىڭ وزگەشەلىكتەرىن جانە حالىقتىڭ مادەني-مەنتالدى ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرەتىن ايرىقشا سيپاتقا يە.
ەسكە سالا كەتەيىك، قر پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىن سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىنىڭ 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىن بەكىتتى. تۇجىرىمداما قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگىمەن ازىرلەندى.
Abai.kz
