كەنەسارى حاننىڭ (سەرىكتەرىنىڭ), شەيىت بولعانىنا 170 جىل تولدى. وسى ايتۋلى داتاعا دايىندىقتار قالاي جۇرگىزىلۋدە.

الدىڭعى ماقالالارىمىزدا قازاقتىڭ سوڭعى حانى – كەنەسارىنىڭ، سەرىكتەرىمەن بىرگە شەيىت-وپات بولعانىنا بيىل 170 جىل تولىپ وتىرعاندىعى جانە وسى ايتۋلى وقيعالاردى زەردەلەۋ ءۇشىن، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 7-قازانىندا، قاسيەتتى تارازدا ارنايى عىلىمي-تانىمدىق كونفەرەنتسيا جانە قازاقي-ءدىني تۇرعىداعى «اس» بەرىلەتىندىگى تۋرالى بىرنەشە رەت باق-دا حابارلاعان بولاتىنبىز.

كەنەسارى حان دەسە ەلەڭ ەتپەيتىن قازاق جوق! ول تۇسىنىكتى دە، ويتكەنى، قازاقتىڭ سوڭعى حانى – وشپەس ورشىلدىگىمەن، قايتپاس قايسارلىعىمەن، حالىققا دەگەن رياسىز كوڭىلىمەن ەل ەسىندە ماڭگى قالعان. حان تۋرالى زەرتتەۋلەر، جازبالار، اۋىز ادەبيەتىندەگى تولعامدار ءبىرشاما بارشىلىق ەكەنىن دە ايتا كەلىپ، بيىلعى ماۋسىم ايىندا ارنايى جيناق شىققانىن دا اتاپ وتكىمىز كەلەدى.

بارلىعى 38 اۆتوردىڭ شىعارمالارىن قامتىعان، 25,5 باسپا تاباقتىق، پروفەسسور ا. شوتاەۆتىڭ جانە ا. التايدىڭ قۇراستىرۋىمەن 500 دانا بولىپ شىققان جيناعىمىز رەسپۋبليكانىڭ  تۇگەلدەي دەرلىك وڭىرلەرىنە تاراتىلدى. ەلىمىزدىڭ كوپتەگەن بەلگىلى ازاماتتارى جيناققا «وتە جاقسى» كوزقاراستا ەكەندىكتەرىن بىلدىرۋدە.

وسى تۇستا اتالعان شارالاردى ۇيىمداستىرۋشى ىنتالى توپتىڭ مۇشەسى – قاناتبەك جاقسىلىقۇلى اتالعان جيناقتى ەل پرەزيدەنتى – ن. ءا. نازارباەۆقا جولداپ، ەلباسىنىڭ: «وتكىزىلمەكشى ءىس-شارالاردى تولىعىمەن قولدايتىندىعى جانە يگى ىستەردىڭ حالقىمىزدىڭ بەرەكە-بىرلىگىن ارتتىرۋعا قىزمەت ەتە بەرسىن...» دەگەن ىزگى تىلەگىن جەتكىزگەندىگى تۋرالى جاۋاپ كەلگەندىگىن ايتا كەتەلىك.

الدا وتەتىن ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋدا كورسەتىپ جاتقان بەلسەندىلىكتەرى ءۇشىن ارنايى ماقالالاردى توقتاۋسىز جاريالاپ جاتقان "اbai.kz"; "جاس الاش"; "كازاحستانسكايا پراۆدا"; "ەگەمەن قازاقستان" ت.ب.  باق-نا جانە «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى» اتاپ وتكىزىلگەن قاسيەتتى جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمدىگىنە، باسقا دا كومەك قولىن سوزۋشىلارعا، ۇلكەن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز.

رەسپۋبليكالىق-حالىقارالىق دەڭگەيدەگى «عىلىمي-كونفەرەنتسيانى» وتكىزۋگە تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى جانە الماتىداعى ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح ينستيتۋتىنىڭ ماماندارى دايىندىقتار جۇرگىزۋدە. وتكەن وقۋ جىلىندا تاراز وبلىسى بويىنشا بارلىق مەكتەپتەردە «كەنەسارى وقۋلارى» وتكىزىلدى. وسى بايقاۋدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «ۇزدىك» دەپ تانىلعان 8-سىنىپ وقۋشىلارى: جانۇزاق ءمادي مەن ءجۇمادىل اقنۇردىڭ شىعارمالارى ەلىمىزگە تانىمال تۇلعالاردىڭ ەڭبەكتەرىمەن بىرگە اتالعان جيناققا ەنگىزىلدى. وسى جيناقتى قايتادان، كوبەيتىپ باسىپ، مەكتەپتەرگە، وقۋ ورىندارىنا، كىتاپحانالارعا تاراتۋ تۋرالى دا ۇسىنىستار ءتۇسىپ جاتىر. ونداي ۇسىنىستاردى جانە 7-قازان كۇندەرى تاراز قالاسىندا «ۇلتتىق» سپورت تۇرلەرىنەن جارىستار وتكىزۋلەردى دە قاراستىرۋ جوسپارىمىزدا بار. ايتكەنمەن، ءبارى دە قاراجاتقا بايلانىستى.

كەنەسارى حان تۋرالى از ايتىلعان جوق، ايتىلا دا بەرمەكشى. حان تۇلعاسىنا جاڭاشا قاراپ، ونىڭ شىنايى باعاسىن بەرۋ ءىسى قازاقستان تاۋەلسىزدىككە جەتكەن سوڭ قارقىندى تۇردە قولعا الىندى. كوپتەگەن تاريحشىلار، زەرتەۋشىلەر ت.ب. ءوز ەڭبەكتەرىن جاريالادى. 2002 جىلى حاننىڭ تۋعانىنا 200 جىل تولۋىنا وراي حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا ءوتتى. استانا قالاسىندا كەنەسارى حانعا ەسكەرتكىش قويىلعان جانە ونىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن كوشەلەر بار. حان تۋرالى، اكادەميك م. قويگەلدى اعانىڭ كەڭەسىمەن تۇسىرىلگەن دوكۋمەنتالدى فيلم كوپشىلىك كوڭىلىنەن شىقتى.

بيىل كەنەسارى حاننىڭ تۋعانىنا – 215, وپات بولعانىنا (ناۋرىزباي جانە دە باسقا تۋىس، سەرىكتەرىمەن بىرگە) - 170, ۇلت-ازاتتىق كۇرەستىڭ باستالعانىنا – 180, سۇلتان سىزدىقتىڭ (سادىق) تۋعانىنا – 180 جىل تولعاندىعىن قايتالاي كەتەلىك. وسىعان وراي، رەسپۋبليكانىڭ باسقا دا وبلىس اكىمدەرىن، سانالى ازاماتتاردى جوعارىداعى ماسەلەلەرگە ءوز ۇلەستەرىن قوسىپ، اتسالىسۋعا شاقىرامىز.

كومەك قولىن ۇسىنام دەۋشىلەر، الماتى قالاسىنداعى پروف. امان شوتاەۆقا (8-701-798-27-43) حابارلاسۋلارىڭىزعا بولادى.

امان شوتاەۆ، پروفەسسور

Abai.kz