ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى مەگاپوليس – الماتى قالاسىندا 1 تامىزدان باستاپ قوعامدىق كولىكتە ءجۇرۋ قۇنى قىمباتتادى. بۇدان بىلاي الماتىلىقتار مەن قالا قوناقتارى اۆتوبۋس پەن تروللەيبۋستا جۇرگەنى ءۇشىن 150 تەڭگە تولەيدى. الايدا قىمباتشىلىق تەك جول اقىسىن قولما-قول تولەۋشىلەرگە عانا قاتىستى. ال «وڭاي» بىرىڭعاي كولىك كارتاسى، SMS جانە بانك كارتاسىمەن جولاقى تولەۋ بۇرىنعىداي 80 تەڭگە شاماسىندا قالا بەرەدى. جولاۋشىلاردى تولەمنىڭ ەلەكتروندى تۇرىنە كوشىرۋ كولەگەيلەنىپ كەلگەن ميلليونداعان تەڭگەنى جارىققا شىعارادى. الايدا وسىنداي يگىلىكتەردى ماقسات ەتكەن جۇيەنىڭ ولقى تۇستارى دا بارشىلىق.

2015 جىلدىڭ 1 قازانىندا ەنگەن ەلەكتروندى تولەم ءتۇرىن بۇگىندە جولاۋشىلاردىڭ 70 پايىزى قولدانادى ەكەن. بۇل كورسەتكىش 100 پايىزدىق كورسەتكىشكە جەتكەندە، 6 ملرد تەڭگەگە جۋىق قاراجات مەملەكەت قازىناسىنا تۇسپەك. الايدا شاھار باسشىلىعىنىڭ ماسەلەنى جولاقىسىن قىمباتتاتۋ ارقىلى شەشكىسى كەلگەنى جاڭا قيىندىقتارعا ۇرىندىرۋدا.

150 تەڭگەنى قىمباتسىنعان حالىق، جاپپاي «وڭاي» كارتاسىنا كوشەرى انىق. ال قالا قوناقتارى قايتپەك؟! الماتىعا ءتۇرلى سەبەپتەرمەن كەلىپ-كەتەتىندەردىڭ قاراسى وتە كوپ. ءبىرى قوناققا كەلسە، ءبىرى تويعا، ءبىرى بالالارىنا كيىم ساتىپ الۋعا، ءبىرى ەمدەلۋگە دەگەندەي. قاراقۇرىم حالىقتىڭ بارلىعى دەرلىك اۋىلدىڭ قاراپايىم تۇرمىس كەشەتىن ادامدارى. ولارعا ءبىر-ەكى كۇن قالادا جۇرەتىنى ءۇشىن 400 تەڭگەلىك وڭاي كارتاسىن ساتىپ الۋ ءتيىمسىز. ال 150 تەڭگەلىك جولاقى قالتاعا سالماق سالادى. بالا-شاعامەن جۇرسە، تىپتەن قىمبات. ءبىر باعىتتىڭ وزىنە تاكسيدىڭ قۇنى شىعا كەلەدى. سوندا تامتۇمداپ جيعان اقشانىڭ ءبىرشاما بولىگى تەك ءجۇرىپ-تۇرۋمەن كەتپەك. بۇل قالاي؟ كەز كەلگەن رەفورما حالىققا ىڭعايلى بولۋى ءتيىس ەمەس پە ەدى؟

تىڭ جاڭالىقتىڭ تاعى ءبىر تىعىرىققا تىرەر تۇسى جۇرگىزۋشىلەرگە قاتىستى. جولاۋشىلاردىڭ بارلىعى ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىنە اۋىسىپ كەتسە، ولاردىڭ كۇندىك جوسپارىن قالاي ورىنداپ، جانار-جاعارمايعا اقشا قايدان تابارى بەلگىسىز. بۇل قالا باسشىلىعى مەن اۆتوبۋس پاركتەرىنىڭ اراسىنداعى كەلىسىمنىڭ شيكىلىگىن بىلدىرسە كەرەك. وسى ماسەلەنى جۇرگىزۋشىلەردىڭ وزىنەن بىلمەك بولىپ، ولاردى سوزگە تارتقانىمىزدا ءارتۇرلى جاۋاپ الدىق. ۇققانىمىز جاعدايدىڭ ناقتى قانداي بولارىن ەشقايسىسى بىلمەيدى. جۇرگىزۋشىلەردىڭ ءبىرازى ەلەكتروندى بيلەتپەن جاسالعان ترانزاكتسيانىڭ كولەمىنە قاراي جالاقى الاتىندارىن ايتتى. حالىق تولىقتاي «وڭاي» كارتاسىنا كوشسە، جالاقىلارىنىڭ دا جاقسى بولارىنان ءۇمىتتى. الايدا اۆتوبۋستىڭ كۇندىك جوسپارىن ءالى دە جولاقىنى قولما-قول تولەۋشىلەردىڭ ەسەبىنەن ورىنداپ جۇرگەندەر دە از ەمەس ەكەن. ويتكەنى اۆتوبۋس پاركى جالاقى تولەمەيدى. ولار جولاۋشىلار تولىقتاي ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىنە كوشسە، كۇندەرىنىڭ نە بولارىنا الاڭداۋلى. ماسەلە شەشىمىن تاپپاسا، جۇرگىزۋشىلەر جولاۋشىلاردان 80 تەڭگە جيناپ، تولەمنىڭ «جابايى» تۇرىنە قايتا وتپەسىنە كىم كەپىل؟! بىرىڭعاي كولىك كارتاسىنىڭ تەكسەرۋشىلەرىنە تيىن-تەبەن ۇستاتىپ شىعارىپ سالىپ، جولاقىنى وزدەرى العان جاعدايلاردى تالاي كورىپ ءجۇرمىز.

ەلەكتروندى تولەم جۇيەسىنەن شىعىپ وتىرعان كەزەكتى كىلتيپان – ساپا ماسەلەسى. جۇيە العاش ەنگەندە جۇرت جاپا-تارماعاي كارتاعا وتە باستاعان-تىن. الايدا اۆتوبۋستاردا ورناتىلعان اپپاراتتاردىڭ ءجيى ىستەن شىعۋى، كارتاداعى اقشانىڭ ۇرلانۋى، كارتاعا سالىنعان اقشانىڭ كەش ءتۇسۋى جولاۋشىلاردى قايتادان قولما-قول تولەۋگە يتەرمەلەدى. سوندىقتان وسى ولقىلىقتار تۇزەتىلمەي، «وڭايدىڭ» وڭاي بولۋى قيىن.

مەلىس سەيداحمەتوۆ

Abai.kz