جاس كەلە باستاعاندا كەيدە جۇرەكتىڭ سىر بەرەتىنى دە بار عوي. بىلتىر ون-ون بەس كۇن «كارديولوگيا ورتالىعىندا» جاتىپ، ءبىراز ەمدەلىپ شىقتىم. دارىگەرلەردىڭ قاراۋىندا، مەدبيكەلەردىڭ كۇتۋىندە گاپ جوق، ەكى-ءۇش كۇن وتە سالىسىمەن اناۋ-پىناۋ شانشىعانى باسىلىپ، ءوزىمدى جاقسى سەزىنىپ قالدىم.

كىرگەن كەزدەگى ۇلكەنىرەك بولمەدە ءۇش ادام، جالعاسقان بولمەدە ءبىز - ەكى ادام جاتامىز. قاسىمدا، كوزى بادىرايعان، ارىقشالاۋ كەلگەن، قاراتورى جاس جىگىت كورشىم. وتە ءبىر جاقسى جىگىت، «اعالاپ» ءتۇرلى اڭگىمەلەردى توقتاماي ايتادى. كەيدە مەزى بولعاندا وتىرىك ۇيىقتاپ تا قالامىن، الايدا وعان ول رەنجىمەيدى دە. ال جالپى، مىنەزى وتە قىزىق، اڭقىلداق! ىشىندەگىسىنىڭ ەشتەمەسىن جاسىرماي جايىپ سالادى. كەشىكپەي-اق الگى جىگىتىم ءبىر ادەمىشەلەۋ، ورتا بويلى، ءسال تولىقشالاۋ، ۇنەمى مىنتىكسىز فورمادا جۇرەتىن مەدبيكەنىڭ اۋىسىمىن ۇزدىكسىز كۇتەتىندەي جاعدايعا جەتىپ قالدى. بۇل سەزىم دەگەندى قويساڭىزشى، ءسال-ءپال جۇرەكتىڭ اقاۋىن دا ۇمىتتىرىپ جىبەرەدى عوي.

مەنىڭ ازداپ جازاتىنىمدى قايدان ءبىلىپ قويعانىن، الگىنىڭ مەنەن اقىل سۇراي باستاعانى. ەرىگە باستاعان ماعان دا كەرەگى سول، «ول قىزعا ەڭ الدىمەن ءوز ويىڭدى ولەڭمەن جەتكىزگەنىڭ دۇرىس»، - دەدىم.

«ولەڭ شىعارا المايتىنىن» ايتقاندا كومەكتەسەتىنىمدى ءبىلدىرىپ، وزىنە تۇسىنىكتى «توتە» جازۋمەن جازدىردىم. «وقىپ وتىرعانىڭ ۇيات بولادى! تۇگەل جاتتاپ ال»، - دەپ جاتتاتقىزدىم. سوسىن ەكەۋمىز قىزعا قالاي، قاشان ايتۋ كەرەكتىگىن اقىلداستىق. ونىڭ «پىسپەك وكىلگە قاراعاندا ۇزاعىراق تامشىلايتىن «اسپالى وكىل» قويعان كەزدە ايتقانىم دۇرىس بولار» دەگەنىن تولىعىمەن ماقۇلداپ، وقۋ باستالعان كەزدە مەن كورشى بولمەگە شىعىپ كەتەتىن بولىپ كەلىستىك. بىلاي قاراساق، ولەڭ وتە جاقسى شىققان ءتارىزدى (وعان «ءوزىڭ ءاندى جاقسى كورەدى ەكەنسىڭ «دۋدارايدىڭ» اۋەنىنە سالىپ ايتساڭ دا بولادى» دەپ قويدىم):

قولىندا دارىگەر قىزدىڭ دارىلەرى،

ماحاببات جۇرەگىمە ءانىن بەردى.

دارىدەن قىز كۇلكىسى ارتىق ەكەن،

مولدىرەپ، جۇرەگىمە ءارىن بەردى.

ۇستىندە دارىگەر قىزدىڭ اپپاق حالات

سۇلۋ قىز قاراماسا كوڭلىم قالاد.

قاشان عانا كەلەر دەپ پالاتاعا،

جولىڭا قاراي-قاراي كوزىم تالاد.

قولىندا دارىگەر قىزدىڭ ءشپريتستى،

سىزگە دەگەن سەزىمىم، مۇلدەم كۇشتى!

سۇلۋ قىز سالعان ۋكول اسەرى مە،

كوڭىلىم سولاي قاراي، گۇل بوپ ۇشتى.

قولىندا دارىگەر قىزدىڭ ستەتوسكوپ

سۇلۋ قىزعا مەنىڭ دە، ايتارىم كوپ.

قولىمنان تامىر ۇستاپ كەلگەنىڭدە،

سەزىندىم، ءدال ءوزىمدى ۇرعانداي توك.

قولىندا دارىگەر قىزدىڭ داپتەر، قالام،

ءبىر ءوزىڭدى ىزدەيدى سەزىم، سانام.

جۇرەگىمنىڭ دەرتتەرى جازىلعانداي،

ماحابباتتىڭ اۋرۋىن، قالاي تابام...

- مىنە وسىلاي-وسىلاي، ارى قاراي تاعى ءبىراز جالعاسىپ كەتە بەرەدى. ويلاستىرعانىمىزداي، مەدبيكە «ءشتاتيۆىن» الىپ كىرە بەرگەنىندە مەن دە كورشى بولمەگە شىعىپ كەتە بەردىم. ەستىلىپ تۇر. جىگىتىمىز مانەرلەپ-اق جاقسى وقىدى. اسەرلى شىقتى. قىزعا ۇناعان بولۋ كەرەك، ءبىر-ەكى رەت قايتالاپ تا ايتقىزدى. سوسىن انگە دە سالدى. تاماشا.

سونىمەن، الگى جىگىتىم قىزدىڭ اۋىسىمى كەلگەندە تۇنىمەن سونىڭ قاسىندا وتىراتىن بولدى. ول قۋ قىز وڭاشالاۋ قالعاندا ماعان «اعا، قويساڭىزشى»، - دەپ قويادى. «نەسى بار، جاقسى جىگىت»، - دەيمىن. جىميادى.

ءبىراز وتكەندە الگىم، «اعا، مەن ايەلىممەن اجىراسسام، مىنا قىزدى السام»، - دەپ تۇر... ساسىڭقىراپ قالدىم:

- ءاي، سەن ۇيلەنگەن بە ەدىڭ؟

- ءيا، ۇيلەنگەم. ەكى بالام بار.

- ءاي، اتى-ءجونى جوق ايەل، بالا-شاعاڭدى تاستاعانىڭ بولادى ما؟ ءوزىڭ جاسسىڭ، بۇنداي قىزداردىڭ ءالى تالايىن كورەسىڭ! ءوزىڭ، قالاي بۇنىمەن بول... اي، بۇل قىزدى شىنىمەن ۇناتىپ قالدىڭ با؟ ءوزى نە دەيدى؟

- ۇناتۋىن ۇناتام عوي. ويىن ءالى اشىپ ايتپادى...

- ممم... ەندى قىز دەگەن بىردەن اشىلۋشى ما ەدى؟ جارايدى، ونى قويشى، سەن نەگە ايەلىڭمەن اجىراسپاقشىسىڭ، سونى ايتشى.

- وي، اعا، ول ءبىر ۇزاق اڭگىمە ەدى.

- ۋاقىت جەتەدى عوي، ايتا بەر. مىنا قىزدى سوسىن كورەرمىز.

- ماقۇل اعا، ايتايىن. ايەلىممەن انا جاقتا قوسىلعام. اكە-شەشەم الىپ بەردى. بۇندا كەلگەن سوڭ، ونى-پۇنى تىرلىكتەردى ىستەپ، ءبىراز نارسەنى كوردىك. قالاعا جاقىن اۋىلدا تۇرامىز. اقىرىندا دۇرىسى - ۇيدە مال بورلاعان ەكەن، اپەكەمنىڭ كۇيەۋى، جەزدەم عوي، سول ەكەۋمىز بىرىگىپ، سوعان كىرىستىك. تابىس اسا جامان ەمەس. كۇنى بويى اينالدىراتىنىمىز سول. دايىن بولعانىن ساتامىز، كەيدە الۋشى ۇيدەن دە كەلىپ الىپ كەتىپ جاتادى.

انا جاقتا ىلعي دالادا جۇرەتىن ەدىم، مىندا ۇنەمى ۇيدەمىن. ۇيدە ومالىپ وتىرا بەرگەن سوڭ، ايەلىممەن ۇرساتىندى شىعاردىق. دالادا جۇرگەندە بايقالمايدى ەكەن، قازىر باجايلاسام، ايەلىم كوزىمە كورشىممەن امپەي-جامپەي سەكىلدى كورىندى.

بۇل وي مازا بەرمەي، ءبىر كۇنى كەشكە كورشىمدى «ماگازىننىڭ» الدىنا اپارىپ سىيلادىم. ءبىراز تاستاپ العان سوڭ، قۋلىققا كوشىپ، ايەلىمە «تەلەپون» شالدىرىپ وسىندا شاقىرتتىم. ونىڭ نە ايتقانى انىق ەستىلمەدى، الايدا ءبىرازدان سوڭ قاراسام، ايەلىم كەلە جاتىر. باس سالدىم. ايقاي-شۋ. اقىرى ايەلىم «ۋشاسكوبەي ساقشىعا» شاعىمدانىپ، مەنى 15 كۇن تۇرمەگە قامادى. ابدەن تاۋبەمە كەلدىم. وتىرىپ-وتىرىپ ءۇيىمدى قاتتى ساعىندىم.

سودان شىققاسىن جۇرەگىم شانشىپ، جىعىلارداي بولىپ وسىندا كەلدىم. ال ايتىڭىزشى، ەندى نە ىستەۋىم كەرەك؟ بالا-شاعامدى ساعىندىم...

...شىنىمدى ايتايىن قاتتى ويلاندىم. مىنا جاعدايعا ءوزىمدى كىنالىدەي سەزىندىم. سوسىن ۇلكەنسىنىپ اقىلىمدى ايتۋعا كوشتىم:

- ءاي، سەنىكى دۇرىس ەمەس... ول ايەلىڭ ونىمەن سويلەسپەگەن دە شىعار... نە دەيسىڭ... كىم ءبىلسىن، نان الۋعا كەلە جاتقان بولار، مەن قايدان بىلەيىن...

- جو-جوق اعا، ونىڭ الداعانى انىق...

- ءاي ونىڭ اناۋ-پىناۋىن كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاعانداي سويلەيسىڭ عوي، ءوزىڭ! ۇستاپ العانداي وزەۋرەيسىڭ عوي، ءتىپتى. ءاي، سەن، ايتپاقشى مىنانى ايتشى، كەلىن تاماق جاساي الماي ما؟ ءۇيدى تازا ۇستاماي ما؟ الدە بالالاردى جاقسى قاراماي ما؟ ماقۇل، ايەلىڭ قۇرىسىن، ءوزىڭ بالالاردى جاقسى كورەسىڭ بە؟

- وي اعا، كەلىنىڭىزدىڭ وندايىندا گاپ جوق. تاماقتى قاتىرادى، سيىرىن ساۋىپ، ءۇيدى تاپ-تۇيناقتاي ۇستايدى. تەك وسىسى عانا مازا بەرمەي... ال بالالارىم دەسە، اعا، جانىمدى بەرەم. ۇلكەنىمدى «قۇلىنىم»، ال كىشىمدى «بۇزاۋىم» دەيمىن. ءوزى ءسۇتتى كوپ سىمىرەدى.

- و-و-و! ءاي ءوزىڭ نەگىزى، دۇرىس جىگىت ەكەنسىڭ. ايەلىڭ ءۇيىڭدى شاشاۋ شىعارماي ۇستاسا، «بۇزاۋىڭدى» كۇتسە، ەندى ساعان ودان ارتىق نە كەرەك؟ ءوزىڭ ويلاشى، مىنا قىز ولاي ىستەي الا ما؟ قالانىڭ قىزى، سيىر ساۋماسا نە، ءوزىڭ ساۋاسىڭ با؟ بۇل قۋ قىز ءوزى ساعان بەر... اي، ءالى كوڭىل دە بەرە قويعان جوق. ال ءوز ايەلىڭ كەرەمەت قوي... ءاي سەن تاعى باستادىڭ با، «اناۋسى» دەپ، ونىڭدى قوي دەيمىن. ءوزىڭ بۇزاۋدى جاقسى كورەدى ەكەنسىڭ، بۇيىرتسا تاعى بۇزاۋلارىڭ بولادى. مىنە... بىلسەڭ، ماسەلەنىڭ ءبارى بۇزاۋدا! «بۇقا بولسىن شورت بولسىن، بالالارعا ءسۇت بولسىن... ورتاق وگىزدەن وڭاشا بۇزاۋىم ارتىق» دەگەن بار. تىپتەن، اتام قازاق كەيدە ايەلدىڭ ونداي-پۇندايىنا اسا كوپ قاراي دا بەرمەگەن، مىسالى، «بۇقا كىمدىكى بولسا ونىكى بولسىن، بۇزاۋ وزىمدىكى» دەگەن ءسوز قايدان شىقتى دەيسىڭ؟! الدە سولاردان اقىلدىسىڭ با؟ ونىڭ ماعىناسىن كەيدە شىن، ءدال تۇسىنگەن دۇرىس!..

- تۋ اعا!.. وسى ەكەن عوي مەنىڭ باياعىدان باسىم جەتپەي جۇرگەنى. ءيا، ءيا بۇزاۋ وزىمدىكى! ءسۇتتى جاقسى كورەدى! تاعى دا ءبىر بۇزاۋىم بولسا ەكەن. ساعىندىم!

...تۋرا سول كەزدە پالاتاعا «اكوووو!» دەپ 3-4 جاسار «ەركەك بۇزاۋدىڭ» موڭىرەي كىرگەنى! ارتىندا شەشەسى.

جىگىتىمنىڭ ولاردى ايمالاپ، كەزەك-كەزەك سۇيگىشتەگەنىنە، سەنەسىزدەر مە، تۋرا دوكتور ۆاتسوننىڭ نەگر ءسابي-قىز ءۇشىن قۋاناتىنى تۋرالى وقيعا بار عوي، سودان ارمان قۋاندىم!

ەرىكسىزدەن كوز سالسام، الگىنىڭ ايەلى تىمپيعان عانا قارا كەلىنشەك ەكەن، تىپتەن «انداي-پىندايعا» بارۋى مۇمكىن ەمەستەي كورىندى...

ازكەن التاي

Abai.kz