قوستاناي وبلىسى، جانكەلدين اۋدانى اۋماعىنان زىمىران قالدىقتارىن قۇلاتۋ ءۇشىن 76 مىڭ گەكتار جەر 3 جىلعا بەرىلەتىن بولىپ شەشىلدى دەپ حابارلايدى «قوستاناي تاڭى» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى.

«بۇگىن قورعانىس جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ، قوستاناي وبلىسىنىڭ اكىمى ارحيمەد مۇحامبەتوۆ جانە عارىشكەر ايدىن ايىمبەتوۆتىڭ قاتىسۋىمەن ءماجىلىس باستالعانىن ايتقان بولاتىنبىز… جيىن قورىتىندىسى بويىنشا، اۋدانعا قاراستى شوپتىكول مەكەنىنەن رەسەيدىڭ زىمىران قالدىقتارىن قۇلاتۋعا جەر بەرىلەتىن بولدى. باسشىلىقتىڭ ايتۋىنشا، قالدىقتار بەلگىلەنگەن جىلدار ىشىندە 8 رەت قۇلايدى. سونداي-اق، اۋدان بيۋدجەتىنە جىل سايىن 151 ملن تەڭگە قارجى اۋدارىلىپ وتىرماقشى. ال ىرگەسىنە قالدىق تاستالاتىن اقكول مەن قاراسۋ اۋىلدارىنا جەدەل جاردەم كولىكتەرى ءبولىنىپ، اۋىزسۋ تارتىلادى. تاياۋ كەلەشەكتە سول جەردەگى كوپىردى جوندەۋگە دە ۋادە بەرىلىپ وتىر…» دەيدى گازەت ءتىلشىسى.

شاعىن اقپاراتتان كورىپ وتىرسىزدار، زىمىران قالدىقتارى وتە زياندى بولسا كەرەك. اقپاراتتاعى مىنا جولدارعا نازار اۋدارايىق: «...ىرگەسىنە قالدىق تاستالاتىن اقكول مەن قاراسۋ اۋىلدارىنا جەدەل جاردەم كولىكتەرى ءبولىنىپ، اۋىزسۋ تارتىلادى». دەمەك، اتالعان اۋىلداردا اۋرۋ-سىرقاۋ كوبەيىپ، ەل ءىشىن توتەنشە دەرت جايلاۋى مۇمكىن. اۋىل تۇرعىندارى كەنەتتەن ۇشىپ ءتۇسۋى ىقتيمال. سول كەزدە ولارعا جەدەل جاردەم كولىكتەرى جىبەرىلەدى. وسى جايتكە اشىنىپ ارىپتەسىمىز ابىلاي ماۋدانوۆ بىزگە تومەندەگى جازباسىن جىبەردى.

كوكىرەك ۋداي اشىعان كۇن بولدى. اقىرى، ۇكىمدى ەستىپ تىندىق. تورعايدىڭ 76 مىڭ گەكتار جەرى زىمىران قالدىقتارىن قۇلاتۋ ءۇشىن رەسەيگە بەرىلىپتى. وسىلاي بولارىن، ءبارىنىڭ «جوعارى جاقتان شەشىلىپ» قويعانىن ءىش سەزگەن ەدى. تۇيسىك الداماپتى.

باسى-قاسىندا بولعان جوقپىز، بىراق، كۋاگەرلەر ارقىلى ەستىپ جاتىرمىز. سول ەلدەگى «باس كوتەرەر» اقساقالداردى «كەلىستىرىپ» تىنىپتى. اسارىن اسادى، جاسارىن جاسادى دەگەنمەن، ولاردىڭ دا بالا-شاعاسى بار، «جاندى جەرىن» تاپقان دا. ۆاتساپتاعى توپتار الگى اقساقالداردىڭ  يتتەرىسىن باسىنا قاپتاپ جاتىر.

ولاردىڭ ورنىندا بولساق، ءبىز قايتەر ەدىك، بەكەرگە جەرگىلىكتى حالىقتى كىنالامايىق. توبەسىنەن التىن قۇيسا دا، ەشكىم ۋ جۇتۋعا كەلىسپەسى حاق.  امالسىز كوندى، دۇرىسى «كوندىردى» دەپ بىلەم. ورە تۇرەگەلۋگە تورعايدىڭ تەكتى حالقى اڭساپ كەلگەن ازاتتىقتىڭ جاعاسىنا جارماسپايىق دەگەن بولار. امانگەلدى، كەيكىلەردىڭ ۇرپاعى بۇعىپ قالدى دەپ تاسادا وتىرىپ تاس لاقتىرمايىق. ايتۋدان ءمۇيىز شىقسا، وعان دەيىن دە، كەيكىنىڭ ايتىسىندا دا ايبەك اقىن ەستىر قۇلاققا جەتەردەي قىلىپ ايتتى. بىراق، ءبىز ءۇمىت كۇتكەن قۇلاق بىتەۋ ەكەن. «توبىل-تورعاي» سايتى ەلدەن بۇرىن دابىل قاقتى. حالىقتىڭ ءۇنىن جەتكىزدى دەر كەزىندە. ءۇن قوسقاندار، قۇلاق اسقاندار از بولدى اتتەڭ.

ەندى قايتپەك كەرەك؟ يتكە سۇيەك تاستاعانداي 152 ملن تەڭگە بەرىلەدى دەپتى. الەۋمەتتىك جاعدايىن دۇرىستايمىز دەپ ۋادە ەتىپتى. ەندى وسى ۋادەلەردىڭ دۇرىس ورىندالۋىن قاداعالاۋ ءبارىمىزدىڭ مىندەتىمىز. قارعانعاننان، ويبايلاعاننان ەشتەڭە ونبەيدى. جاۋ كەتكەسىن قىلىشتى قيدالاعاننان ەشتەڭە وزگەرمەيدى.

زىمىران قالدىقتارى شىنىمەنەن زالالسىز با؟ شىنىمەن دە ءۇش جىلدان كەيىن قالدىق تاستاۋىن دوعارا ما؟ حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن تۇراقتى تەكسەرىپ تۇرا ما؟ توپىراققا، اۋاعا، قورشاعان ورتاعا، جان-جانۋارلار الەمىنە شىنىمەن زيان كەلمەي مە؟ وسىنىڭ ءبارى ءجىتى نازاردا بولۋ كەرەك.

بەكەم بولايىق باۋىرلار، بەكەر شۋىلدامايىق، دەسەك تە، تورعايعا تونگەن قاتەردى ءبىر ساتتىك «دەم شىعارۋمەن» ۇمىت قالدىرۋعا بولمايدى! ءوندىرىس جەتپەگەندىكتەن تابيعاتى تازا ساقتالعان ولكە ەدى تورعاي، ول دا كوزىمىزگە كوپ كورىنگەن ەكەن...

2015 جىلى كوكتەم جاز ايلارىندا قوستاناي مەن تورعاي دالالارىندا كيىكتەر قىرىلعان ەدى...

ابىلاي ماۋدانوۆ

Abai.kz