نۇرلان تىلەگەنۇلى. قازاقشا قۇجاتتى ىركەتۋدىڭ تالكەگى
ازان شاقىرىپ قويعان ءاپ-ادەمى اتى-ءجونىمىزدى - وۆ، - وۆا، - ەۆ، - ەۆا، - يچ، - ين سىندى ورىسشا جالعاۋلارمەن بۇرمالاعانىمىز كەڭەس ۇكىمەتى بيلىك قۇرعان جەتپىس جىل بويى قازاقتىڭ قىر سوڭىنان قالماعانىمەن قويماي ءالى كۇنگە دەيىن كەنەشە جابىسىپ جۇرگەنى وكىنىشتى-اق. بىراق سوڭعى ون ءۇش جىلدان بەرى وسى ءبىر كەلەڭسىز قۇبىلىستان ءبىر جولاتا قۇتىلا الماۋىمىزعا وزىمىزدەن باسقا ەشكىمدى كىنالاۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى مەملەكەت باسشىسىنىڭ 1996 جىلعى ءساۋىر ايىنىڭ 2-ىندەگى "ۇلتى قازاق ازاماتتارىنىڭ تەگi مەن اكەسiنiڭ اتىن جازۋعا بايلانىستى ماسەلەلەردi شەشۋ ءتارتiبi تۋرالى" جارلىعى (№2923) رۋحىمىزعا جات اففيكستەردى الىپ تاستاپ، "ۇلى" نەمەسە "قىزى" سوزدەرiن كەڭىنەن قولدانۋىمىزعا مۇمكىندىك بەردى. بۇرىن يۆانوۆتى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلى ەكەندىگىن ايتپاي-اق تانىساق، گرۋزيندەر ماحاراشۆيلي رەتىندە ەرەكشەلەنەتىن. شىققان تەگىن ۇلتتىق ۇردىسكە ساي راسىمدەيتىن الەم جۇرتشىلىعىنىڭ قاتارىنا قازاق حالقىنىڭ دا قوسىلۋىنا جالدىق سيپاتتاعى بايقوڭىرلىق باۋىرلارىمىز ايرىقشا قۋانعان بولاتىن. وكىنىشكە وراي وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتىنە قاراستى جەرگىلىكتى سالا ماماندارى ارقىلى جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتارى مەن پەرزەنتتەرىنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىكتەرىن انا تىلىمىزدە تولتىرتقان قازاقستاندىقتار پاتەردە تۇراتىنداردىڭ ەسەبىنە تىركەلەر ساتتە كەزدەيسوق كەدەرگىلەرگە كەزىگۋدە.
ازان شاقىرىپ قويعان ءاپ-ادەمى اتى-ءجونىمىزدى - وۆ، - وۆا، - ەۆ، - ەۆا، - يچ، - ين سىندى ورىسشا جالعاۋلارمەن بۇرمالاعانىمىز كەڭەس ۇكىمەتى بيلىك قۇرعان جەتپىس جىل بويى قازاقتىڭ قىر سوڭىنان قالماعانىمەن قويماي ءالى كۇنگە دەيىن كەنەشە جابىسىپ جۇرگەنى وكىنىشتى-اق. بىراق سوڭعى ون ءۇش جىلدان بەرى وسى ءبىر كەلەڭسىز قۇبىلىستان ءبىر جولاتا قۇتىلا الماۋىمىزعا وزىمىزدەن باسقا ەشكىمدى كىنالاۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى مەملەكەت باسشىسىنىڭ 1996 جىلعى ءساۋىر ايىنىڭ 2-ىندەگى "ۇلتى قازاق ازاماتتارىنىڭ تەگi مەن اكەسiنiڭ اتىن جازۋعا بايلانىستى ماسەلەلەردi شەشۋ ءتارتiبi تۋرالى" جارلىعى (№2923) رۋحىمىزعا جات اففيكستەردى الىپ تاستاپ، "ۇلى" نەمەسە "قىزى" سوزدەرiن كەڭىنەن قولدانۋىمىزعا مۇمكىندىك بەردى. بۇرىن يۆانوۆتى ورىس ۇلتىنىڭ وكىلى ەكەندىگىن ايتپاي-اق تانىساق، گرۋزيندەر ماحاراشۆيلي رەتىندە ەرەكشەلەنەتىن. شىققان تەگىن ۇلتتىق ۇردىسكە ساي راسىمدەيتىن الەم جۇرتشىلىعىنىڭ قاتارىنا قازاق حالقىنىڭ دا قوسىلۋىنا جالدىق سيپاتتاعى بايقوڭىرلىق باۋىرلارىمىز ايرىقشا قۋانعان بولاتىن. وكىنىشكە وراي وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتىنە قاراستى جەرگىلىكتى سالا ماماندارى ارقىلى جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قۇجاتتارى مەن پەرزەنتتەرىنىڭ تۋ تۋرالى كۋالىكتەرىن انا تىلىمىزدە تولتىرتقان قازاقستاندىقتار پاتەردە تۇراتىنداردىڭ ەسەبىنە تىركەلەر ساتتە كەزدەيسوق كەدەرگىلەرگە كەزىگۋدە. اتاپ ايتقاندا نوتاريۋس ارقىلى قۇجاتتىڭ تۇپنۇسقاسىندا جازىلعان بارلىق قازاقشا سوزدەردى (تەگى، اتى، اكەسىنىڭ اتى، تۋعان جەرى، ۇلتى، كۋالىك بەرگەن مەكەمە) تۇگەلدەي دەرلىك تارجىمالاتۋعا ءتيىستىسىڭ. سەبەبىن سۇراعاندارعا جاۋاپ دايىن. ءۇي باسقارماسى مەن قۇجاتتاردى راسىمدەيتىن قۇزىرلى ورگانداردىڭ ءبارى دەرلىك رەسەيلىك. ال كورشىمىزدىڭ كونستيتۋتسيالىق زاڭدارى بويىنشا رەسمي ءىس-قاعازدار تەك عانا مەملەكەتتىك تىلدە ورىسشا تولتىرىلادى. دەمەك ولاردىڭ ۇلتتىق الفاۆيتىمىزدەگى ءا، ءى، ءۇ، ۇ قارىپتەرىن قولدانبايتىندىعى تۇسىنىكتى. تۇيتكىلدىڭ ءتۇپ-توركىنى دە وسىعان تىرەلىپ تۇر. سوندىقتان قالاي دا قازاقشا نىسپىڭدى ۋاقىتشا وزگەرتۋگە مىندەتتىسىڭ. بۇل تالاپتارى ورىندالماسا، فەدەراتسيالىق ميگارتسيا قىزمەتىنىڭ موسكۆا وبلىسىنا قاراستى باسقارماسى قۇزىرىنداعى بايقوڭىر قالالىق فيليالى مەكەن-جايىڭ جونىندەگى انىقتاما بەرمەيدى. ءبىر جاپىراق قاعازىڭ بولماسا، قورشاۋلى قالاعا كىرىپ-شىعۋعا قاجەت پروپۋسكىنى الۋىڭ مۇمكىن ەمەس. ول رۇقسات قۇجاتسىز كورشى بيلىك ميليتسياسى كۇنى-ءتۇنى كۇزەتەتىن ءۇش جاقتى تەكسەرۋ بەكەتتەرىنەن ارى-بەرى ءوتۋدىڭ ءوزى مۇڭ. قيتۇرقى كەلەڭسىزدىكتەردى كورگەن قانداستارىمىزدىڭ كوبى قيىندىقتاردان قاشىپ قازىرگى كەزدە قۇجاتتارىنداعى قاتەلەرىن تۇزەتۋگە تاۋەكەل ەتپەك تۇگىلى ۇل-قىزدارىنىڭ كۋالىكتەرىن انا تىلىندە جازدىرتۋعا قۇلقى جوق. تايتالاسقانداردىڭ توزىمدەرى دە تاۋسىلعان سىڭايلى.
ۇكىمەت بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بۇعان دەيىن بەرىلگەن پاسپورت پەن جەكە كۋالىكتەر قولدانۋ مەرزىمىنىڭ اياقتالۋىنا بايلانىستى اۋىستىرىلعان جاعدايدا بيومەتريالىق بەلگىسى بار جاڭا ۇلگىدەگى قۇجاتتاردىڭ ۇسىنىلاتىندىعىن مالىمدەگەنى ايان. زامان تالابىنا ساي جاسالعان جاڭالىقتى ەستىگەن وتانداستارىمىز تاعى قانداي كەدەرگىلەرگە كەزىگەرىن بىلمەي باستارىن قاتىرۋدا. كەرىسىنشە ەكى ەل ازاماتتارىنىڭ قۇجاتتارىن راسىمدەۋ ارقىلى قىرۋار پايدا تاۋىپ وتىرعان جەكە يەلىكتەگى نوتاريالدىق كەڭسەنىڭ قىزمەتكەرلەرى الداعى ۋاقىتتا كەلۋشىلەر قاتارىنىڭ كوبەيتىندىگىنەن ءۇمىتتى. ويتكەنى ولار قازاقشا قۇجاتتى ورىسشاعا اۋدارما جاساتقان ءاربىر ازاماتتان مىڭ تەڭگەگە جۋىق اقشا الۋعا ابدەن ادەتتەنگەن. بايقوڭىر قالاسىندا قازاقشا تولقۇجاتتى تىركەتۋدىڭ تالكەگى تۇرعىنداردى وسىنداي توسىن تىعىرىققا تىرەپ وتىر.
تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن بەكىتكەن جانە نەكە مەن وباسىلىق قارىم قاتىناستاردى رەتتەيتىن ۇلتتىق زاڭنامالارى مەن باسقا دا قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ بۇرمالانۋىنا سوقتىرعان جەرگىلىكتى جايسىز جايتەرگە توسقاۋىل قوياتىن ايلا-امال قايسى؟
بايقوڭىر قالاسى.