قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ، تۇتىنۋشى قۇقىقتارىن جانە باسەكەلەستىكتى قورعاۋ كوميتەتىنىڭ (بۇدان ءارى – كوميتەت) تاپسىرىسى بويىنشا، تۇتىنۋشى قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنىڭ احۋالىن ءبىلۋ ماقساتىندا الەۋمەتتىك زەرتتەۋ جۇرگىزدى دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات اقپارات اگەنتتىگى.

كوميتەت جۇرگىزگەن ساۋالناماعا قازاقستاننىڭ 14 وبلىسىنان، استانا جانە الماتى قالالارىنان 2500 رەسپوندەنت قاتىسقان.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتكەندەي، تۇتاس العاندا قازاقستان بويىنشا تۇتىنۋشىلاردىڭ نەگىزگى قۇقىق بۇزۋشالىقتارى قىزمەت كورسەتۋ سالاسىندا بولعان – 73%. مۇنداي جاعداي كوبىنە ماڭعىستاۋ جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا بايقالادى - 85%. ال ەڭ از استانا قالاسىندا بايقالعان – 70%.

سونىمەن قاتار، ساپاسىز دۇنيەلەر كوبىنە ونەركاسىپتىك تاۋارلاردا ەمەس، ساۋدا تاۋارلارىندا ۇشىراسادى - 78%. قازاقستان بويىنشا ساپاسىز تاۋارلاردى تۇتىنۋ جاعدايلارى كوبىنە سولتۇستىك قازاقستان جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا – 84%، ەڭ از جامبىل وبلىسىندا بايقالادى – 67%.

ءجيى قۇقىق بۇزۋشىلىقتار باعا مەن چەكتەگى سومانىڭ سايكەس كەلمەۋى – 34%، ساتىپ الۋشىلارعا قوسىمشا تاۋارلاردى تىقپالاۋ – 29%، پەرسونالدىڭ دورەكىلىگى – 25% جانە تاۋار نەمەسە قىزمەت ساپاسىنىڭ ايتىلعان دەيگەيگە ساي كەلمەۋى – 24% بولىپ كەلەدى.

زەرتتەۋ ناتيجەلەرى كورسەتكەندەي، جالپى قازاقستاندا تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى ءجيى بۇزىلاتىن سالالار: بولشەكتىك ساۋدا سالاسىندا – 14%، قوعامدىق تاماقتانۋ سالاسىندا – 12% قۇرادى، ال قوعامدىق كولىك، پمك جانە نارىقتا ساۋدالاسۋ  سالالارىنا 9%-ان كەلەدى.

وڭىرلەر قاتارىندا تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارى جيىرەك اتىراۋ وبلىسىندا – 33% جانە اقمولا وبلىسىندا – 31% بۇزىلدى.

جالپى العاندا، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىندا مەملەكەتتىك رەتتەۋ تيىمدىلىگىنىڭ دەڭگەيىن باعالاعان كەزدە 58% رەسپوندەنت مەملەكەتكە دەگەن سەنىمىنىڭ ارتقانىن اتاپ وتكەن.

تۇتىنۋشىلاردىڭ ساتىپ الار الدىندا تاۋارلاردىڭ جارامدىلىق مەرزىمىن عانا تەكسەرىپ، ساتىپ الاتىن تاۋارىندا الەۋەتتى زيان قوسپالاردىڭ بولۋىنا از ءمان بەرەدى، ال ساتۋ ورىندارىندا ىلىنگەن تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تۋرالى اقپاراتتى ادامداردىڭ كوپشىلىگى وقىمايتىندىعىن ايتا كەتۋ قاجەت. بۇدان كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىمەن ورتاشا قاناعاتتانۋ، تاۋار ساتۋشىلارىنىڭ جانە قىزمەت كورسەتۋشىلەردىڭ ارەكەتتەرىنە كوڭىل تولماۋ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا قولدانىلاتىن مەملەكەتتىك شارالاردىڭ السىزدىگى، تۇتىنۋشىلاردىڭ تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىنداعى زاڭنامادان اقپاراتتىلىق دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولماۋى جانە سوتتا ءوز قۇقىعىن قورعاۋعا ىنتاسىنىڭ بولماۋى دەگەن تۇجىرىمدار شىعادى.

سۇرالعانداردىڭ كوبى ولاردىڭ تۇتىنۋشىلىق قۇقىعى بۇزىلۋى كەزىندە ءوز قۇقىقتارىن قورعاماعان جانە ەشبىر جەرگە بارماعان. ءوز قۇقىقتارىن سوتتا قورعاۋعا نيەت ءبىلدىرۋ تاۋار قۇنىنا بايلانىستى، ەگەر ول كوپ شامانى قۇراسا، ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ كوبى سوتقا بارۋعا دايىن، كەرى جاعدايدا ولار بۇنىمەن اينالىسپايدى.

الەۋمەتتىك زەرتتەۋ ناتيجەلەرى تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ سالاسىنىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىنىڭ، ۇستانعان باعىتىنىڭ دۇرىستىعىن انىق كورسەتتى.

اباي-اقپارات