قازاقستان ءىىم ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس دەپارتامەنتى جىل سايىن وڭتۇستىك وڭىرلەردە «كوكنار – 2017» جەدەل الدىن الۋ ءىس-شاراسى وتكىزىپ كەلەدى. رەسپۋبليكا بويىنشا ۇيىمداستىرىلاتىن بۇل شارا بارىسىندا اۋىر ەسىرتكىلەردىڭ دە ترانزيتتىك جولدارى كەسىلەدى.

ساراپشىلاردىڭ مالىمدەۋىنشە، اۋعان­ستان جەرىندە جىلىنا 6400 توننا ەسىرتكىنىڭ اۋىر ءتۇرى سانالاتىن گەروين دايىندالادى ەكەن. اپيىننان جاسالاتىن گەرويننىڭ الەم­دە تارالماعان جەرى جوق. ونى دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان تابۋعا بولادى. ءتىپتى دامىعان ەۋروپا ەلدەرىنىڭ وزىنە جىلىنا 150 توننا اۋعان اپيىنىنان جاسالعان ەسىرتكى وتەتىن كورىنەدى. بۇۇ-نىڭ ەسىرتكى جانە قىل­مىس جونىندەگى باسقارماسىنىڭ ءما­لىم­دەۋىنشە، اۋعان گەروينىنىڭ ەڭ ءىرى بازارى – ەۋروپا ەلدەرى. ودان كەيىنگى ورىن­دا جىلىنا 120 تونناعا سۇرانىس جاسايتىن ازيا مەملەكەتتەرى تۇر. افريكاعا اۋعانستاننان جىلىنا 45 تون­نا گەروين جەتكىزىلەدى. ءسويتىپ، اۋعان­دىقتار دۇنيە­جۇزىن ۋمەن قامتاماسىز ەتىپ جاتىر.

اۋعانستان الىس جاتقان ەل ەمەس، سون­دىقتان ناركوترافيكتەردىڭ ءوتۋ مارشرۋتى كوبىنەسە، ءبىزدىڭ ەل ارقىلى جوسپارلانادى. تاجىكستان، وزبەكستان ارقىلى قازاق­ستانعا، ودان ءارى رەسەي، ەۋروپاعا تاسى­مالدانادى. گەرويننىڭ ءبىر بولىگى ءبىزدىڭ ەلدە قالادى. ونى ساتامىز دەگەندەر ۇستا­لىپ جاتىر. الدىڭعى جىلى استانا قالا­لىق ءىىد-ءنىڭ ەسىرتكى بيز­نەسىنە قارسى كۇرەس باس­قارماسىنىڭ قىزمەت­كەرلەرى ەلوردا اۋما­عىندا ەسىرتكى ساتۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن اقمولا وبلىسىنىڭ تۇرعىنىن ۇستادى. ونىڭ تۇرىپ جاتقان ءۇيىن تەكسەرۋ كەزىندە جالپى سالماعى 11 كەلىدەن اساتىن (55 مىڭ دوزا) گەروين تابىلدى. تاركى­لەنگەن ەسىرت­كىنىڭ استىرتىن ساۋداداعى باعاسى جارتى ميلليوننان استام اقش دوللارىن قۇراعان. بۇل – اسا ءىرى كولەمدەگى ەسىرتكى تاراتۋ. مۇن­داي ەسىرتكىمەن ۇستال­عاندار قىل­مىستىق كودەكستىڭ 297-با­بىمەن ۇزاق مەرزىمگە كەسى­لەدى.

ەسىرتكى تاراتۋعا قاتىستى قىلمىس­تاردى كوپشىلىگى زاڭدى بىلمەگەندىكتەن جاسايدى. قازىرگى كەزدە قىلمىستىق كودەكستىڭ «ەسىرت­كى، پسيحوتروپتىق زات­تاردى، سول تەكتەستەردى وتكىزۋ ماقساتىندا زاڭسىز دايىنداۋ، قايتا وڭدەۋ، يەمدەنۋ، ساقتاۋ، تاسىمالداۋ، جونەلتۋ نە وتكىزۋ» دەپ اتالاتىن 297-بابى بويىنشا:

1. ەسىرتكى، پسيحوتروپتىق زاتتاردى، سول تەكتەستەردى وتكىزۋ ماقساتىندا زاڭسىز دا­يىن­داۋ، قايتا وڭدەۋ، يەمدەنۋ، ساقتاۋ، تاسى­مالداۋ، ولاردى جونەلتۋ نە وتكىزۋ – مۇلكi ءتار­كiلەنiپ، بەس جىلدان ون جىلعا دەيiنگi مەر­زiمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازا­لانادى.

2. ءىرى مولشەردەگى ەسىرتكى، پسيحوت­روپتىق زاتتارعا، سول تەكتەستەرگە قاتىستى جاسالعان ءدال سول ءىس-ارەكەتتەر – مۇلكi تاركiلەنiپ، التى جىلدان ون ەكى جىلعا دەيiنگi مەرزiمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالانادى.

3. وسى باپتىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە كوز­دەلگەن: ادامدار توبىنىڭ الدىن الا ءسوز باي­لا­سۋىمەن; بىرنەشە رەت; اسا iرi مولشەر­دەگى ەسىرتكى، پسيحوتروپتىق زاتتار­عا، سول تەك­تەس­­تەر­گە قاتىستى; لاۋازىمدى ادام قىزمەت بابىن پايدالانا وتىرىپ جاساعان ءىس-ارەكەتتەر – مۇلكi تاركiلەنiپ، ون جىلدان ون بەس جىلعا دەيiنگi مەرزiمگە باس بوستاندى­عىنان ايىرۋعا جازالانادى.

4. وسى باپتىڭ ءبىرىنشى، ەكىنشى نەمەسە ءۇشىنشى بولىكتەرىندە كوزدەلگەن، قىل­مىس­تىق توپ جاساعان ءىس-ارەكەتتەر، سول سياقتى ەسىرت­كى، پسيحوتروپتىق زاتتاردى، سول تەك­تەستەردى بiلiم بەرۋ ۇيىمدارىندا نە كورiنەۋ كامە­لەت­كە تولماعان ادامعا وتكىزۋ – مۇلكi تاركiلە­نiپ، ون بەس جىلدان جيىرما جىلعا دەيiنگi مەر­زiمگە باس بوستاندىعىنان ايى­رۋعا نە ءومiر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا جازالانادى.

كوپتەگەن ەلدىڭ زاڭى بويىنشا ەسىرتكى ساتۋشىلاردى بۇدان دا قاتال جازالايدى. 2005 جىلعى قاڭتار ايىندا الەمدەگى ەسىرتكى ساۋداسى ءۇشىن ەڭ قيىن، ەڭ قاۋىپتى جەر سانالاتىن، «التىن ءۇشبۇرىش» دەپ اتالعان وڭتۇستىك-شىعىس ازياداعى تايلاند پەن بيرما شەكاراسىندا قازاقستاننىڭ ءتورت ازاماتى سەرگەي بوبت، دانيەل تيحونوۆ، دميتري كارابين جانە الەكساندر تسوي 3 كەلىدەن استام گەروينمەن ۇستالدى. بۇلار ەسىرتكىنى اسقازاندارىنا جاسىرىپ وتپەك بولعان. تايلاندتىڭ شيان­گاي پروۆينتسيا­سىنىڭ سوتى بۇلاردى ءولىم جازاسىنا كەسۋگە ۇكىم شىعارعان. ەسىرتكى تاسىمالداعان ءتور­تە­­ۋىنە شىعارىل­عان ءولىم جازاسى كەيىن­نەن ءومىر بويى تۇرمەدە قالدىرۋعا الماس­تى­رىل­دى. قازىر ولار بانگكوك تۇرمەسىندە وتىر.
ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى جازانىڭ كۇشەيتىلگەنىنە قاراماستان، جاز ايلارىندا وڭتۇستىك وڭىرلەردە ەسىرتكى دايىن­دايتىنداردىڭ قاراسى كوبەيەدى. بىراق قىلمىستىق جولمەن اقشا تابۋ وڭاي ەمەس، قانشاما ادام وسىدان كۇيىپ كەتەدى. تەك قانا جامبىل وبلىسىندا بيىلعى جىلدىڭ 8 ايىندا اسا ءىرى كولەمدەگى ەسىرتكى زاتىن تاركىلەۋ بويىنشا جالپى سالماعى 12 توننانى قۇرايتىن 14 دەرەك تىركەلگەن.

جاقىندا ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس دەپارتامەنتى، جامبىل وبلىسى جانە بايزاق اۋدانى اۋدانارالىق ەسىرتكى بيزنە­سىنە قارسى كۇرەس ءبولىمى قىزمەت­كەرلەرى بىرلەسىپ ءجۇر­گىزىلگەن «كوكنار – 2017» جەدەل الدىن الۋ ءىس-شاراسى بارى­سىندا 2 تونناعا جۋىق ەسىرتكى زاتى انىق­تالىپ، تاركىلەندى. تەكسەرۋ بارى­سىندا «جۋساندى» اۋماعىندا زاڭسىز ەسىرتكى ساۋداسىمەن اينالىساتىن تاراز قالاسىنىڭ 56 جاستاعى تۇرعىنىنان 730 كەلى «كەپتىرىلمەگەن ماريحۋانا» جانە 3 كەلى­دەن استام «كەپتىرىلگەن ماريحۋانا» تا­بىلسا، «ەسقارا» اۋماعىندا وسىنداي قىل­مىستىق ىسپەن بۇرىن سوتتى بولعان جامبىل اۋدانىنىڭ 36 جاستاعى تۇرعى­نىنان سالماعى 1 توننا 220 كەلى «كەپتى­رىلمەگەن ماريحۋانا» جانە 20 كەلىدەن استام «كەپتى­رىلگەن ماري­حۋانا» تاركىلەن­گەن. اتالعان ەكى دەرەك تە قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 296-بابى، 4-بولىگىمەن اسا ءىرى كولەمدەگى ەسىرتكى زات­تارىن ساقتاۋ رەتىندە سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ تىزىلىمىنە تىركەلدى. بۇل باپ بويىن­شا ءۇش جىلدان جەتى جىلعا دەيىن باس بوس­تان­دىعىنان ايىرۋ جازاسى قاراستى­رىلادى. «كوكنار – 2017» جەدەل الدىن الۋ ءىس-شاراسى بارى­سىندا مەركە جانە ت.رىس­قۇلوۆ اۋداندارى بويىنشا بىرلەسكەن ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەر­لەرى «ۇمبەت» جايلا­ۋىندا بۇرىن ەسىرتكى ساتىپ ءىستى بولعان 50 جاستاعى شوپاندى ۇستا­دى.. ول قاراسورانى كەپتىرىپ، ەسىرتكى دا­يىنداۋ ءۇشىن بۇتا­لاردىڭ اراسىنا جاسى­رىپ، جايىپ قويعان 1 توننا 341كەلى ماري­حۋانا تابىلدى دەپ حابارلادى جامبىل وبلىستىق ءىىد. وقو ماقتاارال اۋدانىنىڭ پوليتسەيلەرى دە «گاشيش»، «ماري­حۋانا» ەسىرتكى ونىمدەرىن بىرنەشە وراما جاساپ قىسقى مال ازىعى رەتىندە اۋ­لا­سىنا جينالعان ءشوپتىڭ اراسىندا جا­سىر­عان 57 جاستاعى تۇرعىندى ۇستادىق دەپ مالىمدەدى. ول 1,5 كەلى ەسىرتكىنى كەپتى­رىپ، ساتۋعا دايىن­داپ قويعان ەكەن. بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ءىىد بولىمدەرى 80-نەن استام ەسىرتكى ەگىستىكتەرىن جويعان. ايعاق زات رەتىندە 4,5 توننا ەسىرتكى زاتتارى تاركى­لەنىپ، قۇرامىندا ەسىرتكى بار وسىمدىك­تەردى زاڭسىز ساقتاعانى ءۇشىن 80 ادام جاۋاپقا تارتىلىپتى.
«وقو ءىىد ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس باسقارما­سىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جەدەل-ىزدەستىرۋ شاراسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا شىمكەنت قالاسى كوشەلەرىنىڭ بىرىنەن ەسىرتكى زاتىن ساقتاۋمەن جانە ساتۋمەن اينالىسادى دەگەن كۇدىكپەن 1976 جىلى تۋعان جەرگىلىكتى تۇر­عىن­دى ۇستادى. كۇدىكتىنىڭ ءۇيىن ءتىنتۋ بارى­سىندا پوليتسەيلەر ورامادا ماريحۋا­نا ەسىرتكى زاتىن تاپتى. سوت-كريمينالدى سا­راپ­ت­اما­سىنا ساي، تاركىلەنگەن زات سالماعى 1 كەلىدەن اساتىن ماريحۋانا ەسىرتكىلىك زاتى ەكەنى بەلگىلى بولدى. وسى دەرەك بويىنشا قىل­مىستىق كودەكستىڭ 296-بابىمەن «ەسىرت­كى، پسيحوتروپتىق زاتتارمەن، سول تەك­تەستەرمەن، پرەكۋر­سور­لارمەن وتكىزۋ ماق­ساتىنسىز زاڭسىز جۇمىس ىستەۋ» قىل­مىستىق ءىس قوزعالدى. سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ امالدارى جۇرگىزىلۋدە» دەپ حابارلادى وقو ءىىد قىزمەتكەرى س.قارا­كوزوۆا.

قايىرجان تورەجان

Abai.kz