رەسمي كۇنتىزبە بويىنشا بۇل جىل دا اياقتالۋعا از قالدى. 2017 جىلدا قازاق قوعامىندا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي وقيعالار كوپ بولدى.  حالىقارالىق دارەجەدە اتقارىلعان ءىس-شارالاردان بولەك، الەمدىك مەديادا قازاقستان مەن قازاق قوعامىنداعى ەلەڭ ەتكىزەر وقيعالار ترەندتىك تاقىرىپتار قاتىرىندا تۇردى. اقوردانىڭ اينالاسىنداعى اق جاعالىلار جىلدى قورىتىندىلادى.

دەگەنمەن، قازاق قوعامىنىڭ ءوتىپ بارا جاتقان جىلعا قاتىستى ءوز ويى، پىكىرى بار. سونىمەن،  ءوتىپ بارا جاتقان جىلدىڭ باستى وقيعالارىنا قاتىستى قوعامنىڭ پىكىرى قانداي؟

وسى جانە وزگە دە ساۋالدارعا ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ قوناعى، "Abai.kz" اقپاراتتىق پورتالىنىڭ تۇراقتى سپيكەرى، ساياساتكەر ءامىرجان قوسانوۆ مىرزا جىلدى قورىتىندىلاي وتىرىپ، جاۋاپ بەرۋدى باستاپ كەتكەن بولاتىن.

بۇگىن ينتەرنەت-كونفەرەنتسيامىزدىڭ جالعاسىن جاريالادىق. ينتەرنەت-كونفەرەنتسياعا ساۋال جولداۋ اياقتالدى. ەندى تەك سپيكەر ءامىرجان مىرزانىڭ بەرگەن جاۋاپتارىنا قاتىستى ءوز وي-پىكىرلەرىڭىزدى بىلدىرۋلەرىڭىزگە بولادى.

ماقسۇت 2017-12-21 14:07:07

ابەكە، ەگەر ءسىز وسى بەتالىسىڭىزدان قايتىپ، بيلىكتىڭ ءسوزىن سويلەپ، حالىققا قارسى جاققا شىقساڭىز - قانداي دارەجەگە كوتەرىلەر ەدىم دەپ ويلايسىز؟ ونداي مۇمكىندىك بولدى ما؟

-وسى ۋاقىت ىشىندە ءارتۇرلى كۇشتەر ءار كەزدە بيلىككە شاقىرعان كەزدەرى بولدى. ونىڭ قايسىبىرىن ايتا بەرەسىڭ؟

حالىققا قارسى سويلەپ، كارەرا جاساۋ دەگەننىڭ ءوزى قىلمىس پەن قيانات ەمەس پە؟!  مەن بيلىككە بارۋ ءۇشىن بۇگىنگى بيلىك وزگەرۋ كەرەك شىعار!

مەنىڭشە، بىزدە «ادام ومىرىندە ءبىر نارسەگە قول جەتكىزۋى ءۇشىن مىندەتتى تۇردە نە مينيستر نە اكىم بولۋى كەرەك» دەگەن مانساپشىل وي بار. ءتىپتى بالاعا باتا بەرگەندە دە وسى تىلەكتى ايتىپ جاتادى ەمەس پە؟! دۇنيەنىڭ بار قىزىعى مەن مۇمكىندىگى تەك شەنەۋنىكتىك شەكپەندە ەمەس قوي! كەرىسىنشە، بالاعا باتا بەرگەندە: «ۇلتىڭنىڭ، حالقىڭنىڭ ادال ۇلى بول، قاي ماماندىق تاڭداساڭ دا، سونىڭ گەنيى بول!» دەپ تىلەك ايتۋىمىز كەرەك!

داۋلەت 2017-12-21 16:41:37

مارقۇم تەمىرتاستىڭ "وردالى جىلان" كىتابىن قالاي باعالايسىز؟

-شىنىمدى ايتسام، وقىماپپىن. كەشىرەرسىز.

Serik 2017-12-21 16:51:32

Surak: siz aralasip jurgen opposisyalik partyalar nege ulittik maselelerdi koteruden kashadi? Baskasha aytkanda, ultshildiktan nege kashadi?

-مەن ارالاسىپ جۇرگەن وپپوزيتسيالىق پارتيالار بۇرىن بار ەدى. قازىر جوق. جالپى العاندا، كەزىندە «وپپوزيتسيالىق پارتيالار ۇلتشىل ەمەس» دەگەن ءسوز بولعانى راس. بىراق، 2006 جىلى جسدپ سەزىن وتكىزگەندە ءبىز «قازاق ۇلتىن جاڭعىرتۋ» دەگەن ارنايى باعدارلاما قابىلداعانبىز. ونى جازۋعا ءوزىم تىكەلەي اتسالىسقانمىن.

قازىر بولسا، جاعداي ءتىپتى باسقاشا: ۇلتتىق رەنەسسانس يدەياسى قوعامدى عانا ەمەس، بيلىك باسىنداعىلارىن دا ويلانتىپ جاتقان سياقتى. ول دا وڭ تەندەنتسيا.

مارك 2017-12-21 18:25:05

قازاق وياندى. بىراق «مەن قازاقپىن» دەيتىن، ەلدى بەيبىت تۇردە بىرىكتىرەتىن، ادىلدىككە شاقىراتىن تۇلعا قايدا؟ الدە ولار تۇلعا رەتىندە كوزگە تۇسۋگە قورقاما؟ ءوز ومىرلەرىنە قاۋىپتەنە مە، ءامىرجان مىرزا؟

-باسقالاردا قاۋىپ جاعى دا بار شىعار. مەندە ونداي قاۋىپ جوق. مەندەگى قاۋىپ مىناداي: ەرتەڭ بيلىككە قارسى ءبىر رەسمي ۇيىم قۇرساڭ، ونىڭ مۇشەلەرىن بيلىك قۋعىن-سۇرگىنگە سالادى. ولاردى قورعاۋعا ۇيىمدىق ءارى قارجىلىق جاعىنان مىقتى دايىندىق كەرەك. سىنعا ءوزىڭ شىدارسىڭ، بىراق سەنىڭ سەرىكتەستەرىڭدى قيناپ جاتسا شە؟ ول ءۇشىن وتە-موتە ۇيىمداسقان، بارلىق جاعىنان قاۋقارلى ۇيىم كەرەك!

ۇلتتىق-دەموكراتيالىق قوزعالىس قۇرايىق دەپ تالاي قالتالىعا ايتتىم. قورقادى. شەتەلدە وسىنداي، بيلىككە تاۋەلسىز باستاما قولعا العاندا، كراۋدفاندينگ دەگەن مەحانيزمدى قولدانادى. ياعني الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ۇندەۋ تاستاپ، ءبىر شوتقا ازاماتتاردان قارجى جينايدى. ءسويتىپ، بارلىق ۇيىمداستىرۋشىلىق شارالاردى قولعا الادى. بالكىم، بىزگە دە ەندى سونداي ءتاسىلدى قولدانۋ كەرەك شىعار. بىراق وعان قارا نان مەن قارا سۋعا قاراپ وتىرعان كوپشىلىكتىڭ جاعدايى سايكەس ەمەس قوي. سول جاعى تاعى بار. ال ناقتى ءبىر وليگارحتان قارجى تۇسسە، سونىڭ ءسوزىن سويلەپ كەتۋ قاۋپى بار.

بىراق ءبىر نارسە انىق: قوعامدا حىلىقتىڭ ويىن جەتكىزە الاتىن، قازىرگى بيلىككە لايىقتى بالاما بولا الاتىن قوعامدىق-ساياسي كۇشكە سۇرانىس بار. قازىر سونداي ءبىر ۇيىم قۇرۋ تۋرالى سەرىكتەستەرمەن بىرگە ويلانىپ ءجۇرمىز.

توكەن 2017-12-21 20:51:53

بايقاۋىمشا، ءسىزدىڭ ۇستانىمىڭىز باق بەتىندە بيلىكتىڭ كەمشىن تۇستارىن ايتىپ، سىني ماقالار جازۋ. بىراق، بيلىك كىمنىڭ اۋزىنان شىقسا دا، سىنعا، ءپىلدى اعاش وقپەن اتقانداي سەلت ەتپەيدى.ويىڭىزدا «سانالى عۇمىرىم، جەل ديىرمەنمەن ايقاسقان دون كيحوتتاي بەكەرگە ءوتىپ بارادى» دەگەن قىنجىلۋ جوق پا؟

-سوندا سانالى عۇمىر تەك قانا مانساپ پەن بايلىق تۋرالى ارمانعا تىرەلۋ كەرەك پە؟

ادامدا پرينتسيپتەر دەگەن بولادى. مەن جاستايىمنان ادىلەتسىزدىككە قارسىمىن. سونى ايتامىن دەپ بيلىككە دە جاعىپ جۇرگەن جوقپىن. سول ۇستانىمنان ايرىلمايمىن. قالعانىنىڭ ءبارى – دالباسا!

ەڭ باستىسى – ميتينگتەردە ايتىپ، گازەتتەردە جازىپ جۇرگەن سوزدەرىمدى كوپشىلىك قولدايدى. سول – مەنىڭ ەڭ باستى قازىنام!

قاسقىرباي 2017-12-21 23:45:35

ءامىرجان مىرزا، بيلىك اۋىسقان جاعدايدا، 30 جىل بويى بيلىكتە بولعانداردىڭ دۇنيە مۇلكىنە اۋديت، تەكسەرىس جۇرگىزىلىپ، حالىقتىڭ بايلىعىن جەكەمەنشىگى رەتىندە پايدالانعانداردان ەل قازىناسىنا ۇرلانعان اقشا، كولىك، ۆيللالار مەن سامولەتتەر، ياحتالار، بانكتەر، عيماراتتار، تاعى باسقا قاراجاتتاردى قايتارىپ الۋ مۇمكىن بە، ءسىز قالاي ويلايسىز، ول كەز قاشان تۋادى جانە شامامەن ول قانشا قاراجات بولۋى مۇمكىن؟

-ارينە، ەكونوميكا مەن ساياساتتا «كاپيتالدىڭ اۋەلگى قورلانۋى» دەگەن ەكىۇداي ۇعىم بار. كوبىنەسە ول زاڭسىز تۇردە جۇزەگە اسادى.

سوندىقتان دا جاڭا بيلىك كەلگەن تۇستا قازىرگى وليگارحتار ءوز بايلىعىن قالاي جاسادى، زاڭ بۇزۋشىلىق بولدى ما، بولمادى ما – سول جاعىن انىقتايتىن تاۋەلسىز سوت جۇيەسى بولۋى ءتيىس.

ەگەر دە ول بايلىق اشىق تا باسەكەلەس نارىق زاڭدارى بويىنشا قۇرالسا، نەسى ايىپ؟ ال ادام جەمقورلىق پەن باسقا قىلمىستىق ارەكەت ارقىلى بايىسا، ول، ءسوزسىز، ءوز جازاسىن الۋى ءتيىس!

مىرزا 2017-12-22 00:00:47

ءامىرجان مىرزا، ءبىزدىڭ ەل بىرەۋلەردىڭ جەكەمەنشىك مەملەكەتى مە، قالاي ويلايسىز؟ سەبەبى، «بيلىكتە مەنىڭ ءوز پىكىرىم جوق» دەپ حالىقتى شوشىتىپ، ءتۇرلى ويعا سالىپ جۇرگەندەر بار. سوندا قازاق مەملەكەتى كەيبىرەۋلەردىڭ ويىنشىعى ما؟

ءبىزدىڭ بيلىك باسىندا جۇرگەندەرىڭ ىشىندە نە ەكى ءسوزدىڭ باسىن قۇراي المايتىندار، نە قولىنان ءىس كەلمەيتىندەر، «اعاسى نە كوكەسىنىڭ» نە پارانىڭ ارقاسىندا كارەرا جاساپ كەلە جاتقاندار بارشىلىق. سوندىقتان بيلىكتىڭ ءوز ىشىندە وركەنيەتتى باسەكەلىك ورتا قالىپتاستىرۋ كەرەك. ياعني نەعۇرلىم قابىلەتتى ءارى ەڭبەكقور كادرلار وسۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. اتىشۋلى «كوماندالىق» ءپرينتسيپتى جويۋ قاجەت! ول پرينتسيپ - ناعىز ترايباليزم مەن جۇزشىلدىكتىڭ ايقىن كورىنىسى، سىبايلاس جەمقورلىقتى قالىپتاستىراتىن ناقتى مەحانيزم!

قالىپتاسقان جاعدايدى وزگەرتۋدىڭ ءبىر قۇرالى - جەرگىلىكتى اكىمدەردى حالىق بوپ سايلاۋ. دەپۋتاتتار دا سولاي سايلانۋى ءتيىس. سوندا ولار حالىقپەن ساناسا باستايدى.

جاڭاوزەن 2017-12-22 00:09:16

جاڭاوزەندە ءوز حالقىن جازىقسىز ولتىرگەندەر، ولارعا بۇيرىق بەرگەندەر قاشان تۇرمەگە وتىرادى، ءامىرجان مىرزا؟ ماكس پەن تالعاتتى بوستاندىققا شىعارۋ مۇمكىن بە؟ ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك، شەتەلدەن كومەك سۇراۋ كەرەك پە؟ ولار ءبىزدىڭ ەلدىڭ جاعدايىن بىلمەيتىن شىعار...

-جاڭاوزەن تراگەدياسى ءالى دە ءوز باعاسىن العان جوق. مەنىڭشە، بيلىك باسىندا وسى قىلمىسقا قاتىستى تۇلعالار وتىرعان تۇستا ونداي باعا الۋ دا مۇمكىن ەمەس. بىراق، ءبارىبىر اقيقات اشىلادى! كىمنىڭ اتۋعا بۇيرىق بەرگەنى دە ەلگە ءمالىم بولادى!

ساياسي سەبەپتەرمەن تۇرمەدە جازىقسىز وتىرعان ازاماتتاردى دا بوستاندىققا شىعارۋ كەرەك. ول ءۇشىن قوعامنىڭ بەلسەندىلىگى جوعارى بولۋى شارت، ايتپەسە، ەل ءۇشىن كۇرەسكەن اياۋلى ازاماتتاردى سوتتاپ جاتقاندا، كوبىمىز بۇعىپ قالامىز. بيلىك سونى ءبىلىپ، كورىپ وتىر. جانە دە ادىلەتتى، اتقارۋشى بيلىككە ەش تاۋەلسىز سوت جۇيەسىن قۇرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن سۋديالاردى دا حالىق ءوزى سايلاپ الۋى كەرەك!

ءبىر قازاق 2017-12-22 00:13:17

اسسالامۋاعاليكۋم ءامىرجان ساعيدراحمانۇلى ! قانداي مەملەكەت بولماسىن، ونىڭ حالقى بار. سول ءۇشىن مەملەكەت الدىنا قانداي بولماسىن، ماقسات قويادى. حالىق بولماسا، مەملەكەت تە جوق. مەملەكەت حالىق ءۇشىن تىكەلەي قىزمەت اتقارادى. بىزگە كەلەتىن بولساق، تولىققاندى ولاي ەمەس سياقتى. يə شۇكىرشىلىك ەتەمىز. اسپانىمىز اشىق، تىنىشتىق زامان. شۇكىر. حالقىمىز تىنىشتىقتىڭ قادىرىن بىلەدى. دەگەنمەن حالىقتى ويلايتىن، شىنىمەن جانى اشيتىن بيلىك جوق. قىمباتشىلىق كەڭىردەگىڭنەن قىلقىندىرىپ، تۇنشىقتىرىپ بارا جاتىر. جوعارى شارىقتاماسا، تومەندەيتىن ءتۇرى جوق. باق وكىلدەرى تاراپىنان ايتاتىن شىندىق جوق. ولار ءۇشىن ءبəرى كەرەمەت. جاس وتباسى قۇرعاندارعا جاسالاتىن جەڭىلدىك جوق دەسەكتە بولادى. حالىقتىڭ اقشاسىنىڭ ارقاسىندا بانكتەرىمىز قۇتىرىپ تۇر سول اقشانى سول حالقىمىزدىڭ وزىنە ەسەلەپ، پايىزىن قوسىپ تۇرىپ ءوز اقشاسىن وزىنە تولەتەدى. ونى بيلىكتە، باق-تا ايتپايدى. قانداي مەملەكەتتىك سالامىز بولماسىن سالعىرتتىق كوپ. ىستەلەتىن جəنە ىستەلمەگەن شارۋامىز ەلىمىزدە وتە كوپ. بولاشاعىمىز قانداي بولادى؟ الاڭدايتىن نəرسە وتە-موتە كوپ. قازاق حالقى تىنىشتىقتى ءبىرىنشى ورىندارعا قويادى. ءسىز ەلىمىزدە كوپتەگەن شەشىلمەگەن مəسەلەلەردى، بولاشاقتا قالاي شەشىمىن تابۋىمىز قاجەت دەپ ويلايسىز؟

-ءسىز قوعامدا ورىن العان كوپ پروبلەمالاردى ايتىپ وتىرسىز. مۇنىڭ ءبارى اششى شىندىق. بىراق بيلىك ونى مويىنداعىسى كەلمەيدى. رەسمي باق جۇيەسى ارقىلى «قوي ۇستىندە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان» زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز» دەپ ناسيحات وربىتەدى. الايدا وعان وزدەرى دە، حالىق تا سەنبەيدى! سوندىقتان ەل ىشىندە «حاباردا» كورسەتەتىن ەلدە ءومىر سۇرگىم كەلەدى» دەگەن قاناتتى سوزدەر تاراپ كەتكەن.

قوعامدا پروبلەما كوپ. ولاردى شەشۋدىڭ جولى بارشىلىق. ەڭ باستى جول مىناۋ: 1995 جىل شەنەۋنىكتەرگە ءوز قولىمەن بەرىپ قويعان بيلىكتى حالىق وزىنە قايتارىپ بەرۋ كەرەك! ول ءۇشىن ءادىل سايلاۋ ارقىلى پرەزيدەنت، دەپۋتاتتاردى جانە اكىمدەردى سايلاپ الۋىمىز كەرەك. ءبىر مەرزىمگە سايلانسىن، ەگەر دە قولدارىنان ەشنارسە كەلمەسە، كەلەسى سايلاۋدا حالىق ولاردى ورنىنا الىپ تاستايتىنداي ساياسي ءداستۇر قالىپتاستىرۋ كەرەك. سوندا بيلىكتىڭ ءوزى دە وزگەرەدى، جەمقورلىق ازايادى، الەۋمەتتىك ادىلەتتىك ورنايدى. باسقا جول جوق!

وتتاۋباي 2017-12-22 00:36:05

بايقاۋىمشا، ءسىزدىڭ ۇستانىمىڭىز باق بەتىندە بيلىكتىڭ كەمشىن تۇستارىن ايتىپ، سىني ماقالار جازۋ. سەلت ەتپەيتىن بولسا اتامباەۆتىڭ ايگىلى ايىپتاۋلارىنان كەيىن شەكارانى جاۋىپ، شەكارادان وتەتىن جازىقسىز ادامداردى كۇن ۇزاق اياقتارىنان تىك تۇرعىزىپ قويىپ، نەگە ادام ولىمىنە دەيىن اكەپ سوقتىرعانشا ازاپتادى؟ "سىني ماقالارعا سەلت ەتپەيتىندەر" نەگە ءامىرجاننىڭ ەسىگىنىڭ الدىنا «بەتون» قۇيىپ كەتىپ جەكسۇرىن تىرلىك جاساپ ءجۇر؟

-اركىم ءوز مۇمكىندىگىنە قارايدى. كەزىندە رنپك، جسدپ، سوسىن جسدپ «ازات» پارتيالارىنىڭ باسشىلارىنىڭ ءبىرى بوپ جۇرگەندە، ارينە، مەن قازىرگىدەن گورى بەلسەندى بولدىم. ەل ارالادىق، جينالىستار وتكىزدىك، نارازىلىق اكتسيالارىن، سونىڭ ىشىندە، ميتينگىلەر ۇيىمداستىردىق. سول ءۇشىن اراكىدىك سوتتالىپ، اباقتىعا جابىلىپ جۇردىك.

قازىر بولسا، مەندە ونداي ساياسي ۇيىم جوق. سوندىقتان دا مەنىكى كوبىنەسە اعارتۋشىلىق قىزمەت. قۇداي قولىما قالام ۇستاتتى. سوندىقتان وسى تالانتىمدى حالقىمنىڭ، ەلىمنىڭ مۇددەسىنە پايدالانىپ ءجۇرمىن. اپتا سايىن «دات» جانە «جاس الاش» گازەتتەرىندە تۇراقتى كولونكا جۇرگىزىپ وتىرمىن. ەلدە، الەمدە بولىپ جاتقان وقيعالارعا ءۇن قوسۋعا تىرىسىپ كەلەمىن.

ال ەگەر دە كوپشىلىك قولداپ، ۇيىم قۇرىپ جاتساق، ارينە، مەنىڭ دە ساياسي بەلسەندىلىگىم ارتا تۇسپەك. جانە دە ول ناقتى ىستەرگە ۇلاسارى ءسوزسىز. وسىعان ءبىر قوسارىم: بيلىك شىندىق ءسوزدىڭ قانشالىقتى ىقپالدى ەكەنىن سەزەدى، بىلەدى. سوندىقتان دا تاۋەلسىز باق-تار جابىلىپ جاتىر. تاۋەلسىز پىكىر يەلەرى قۋدالانۋدا.

قازىر الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ ءرولى مەن مۇمكىندىكتەرى كۇرت ارتىپ كەتتى. مەنىڭ ول جەلىلەردەگى قولداۋشىلارىم كوپ. بىراق ودان دا كوپ بولعانىن قالار ەدىم. ءسىز دە سول قاتارعا قوسىلىڭىز. ماسەلەن، مەنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاما جازىلىڭىز، مەنىڭ بارلىق جازعان دۇنيەمدى سول جەردە تابا الاسىز!

مىلتىقپاي 2017-12-22 08:41:03

ءامىرجان مىرزا، نەگە قازاق بيلىگى قاراعاندىنىڭ شاحتەرلارى باس كوتەرگەندە اۋىزدارىن اشپادى؟ سەبەبى ولاردىڭ اراسىندا ورىس ۇلتىنىڭ ازاماتتارى بولعاسىن قورىققاندارىنان. رەسەي وندايعا جول بەرمەيتىنىن ءبىلىپ، ءوز ازاماتتارىن قورعايتىنىن بىلگەندىكتەن بە، قالاي ويلايسىز؟ سوندا قازاقتاردى ءوز ەلىندە جازىقسىز ولتىرۋگە بولا ما، قورعايتىن سوت پەن زاڭ جوق پا؟ بۇل حالىقتى مازالاپ جۇرگەن ماسەلە. اشىق جاۋاپ بەرە الاسىز با، اشىق جاۋاپ بەرۋگە قورىقساڭىز، استارلاپ ءتۇسىندىرىپ بەرىڭىزشى.

-نەگە اشىق ايتپاسقا؟ ايتۋ كەرەك! رەسمي كرەملدىڭ ءبىزدىڭ بيلىككە ىقپالى بار ەكەنىن مەن جوعارىدا ايتقانمىن  (سول جەردەن وقىپ الارسىز). وعان قوسارىم مىناۋ:

مەنىڭشە، جاڭاوزەن قىرعىنىنىڭ تاعى ءبىر استارى بولدى. بيلىك الدىندا سايلاۋ تۇردى. وپپوزيتسيا ءبىر پارتيا بوپ بىرىكتى. سوندىقتان ءبىزدىڭ جسدپ «ازاتتىڭ» قاۋقارى مىقتى ەدى. سول ءۇشىن بيلىككە وسىنداي ارانداتۋ ارقىلى «گايكانى» قاتايتىپ تاستاۋ كەرەك بولدى دەپ ويلايمىن. ايتپەسە، ءوزىم ارىپتەستەرىممەن بىرگە الاڭدا جەتى اي بويىنا تۇرعان سول مۇنايشىلارعا بىرنەشە رەت باردىم. ولار كەلىسسوزگە دايىن ەكەنىن، ءتارتىپ بۇزۋ ويلارىندا جوق ەكەنىن اشىق ايتىپ جاتتى. بىراق، اقىرى وسىنداي قاندى قىرعىنعا ۇلاستى. سول كەزدەگى ۆيدەولاردا بەيبىت ادامدارعا وق جاۋدىرعان پوليتسيا بار دا، قولىنا قارۋ ۇستاعان مۇنايشىلار جوق! مىنە، گاپ قايدا جاتىر!

ال قاراعاندىداعى جاعدايدىڭ تۇپكى سەبەبى جاڭاوزەن مۇنايشىلارىنىڭ تالاپتارىنا ۇقساسا دا، ءبارى بەيبىت تۇردە شەشىلدى. ءسىز ايتقانداي ۇلتتىق فاكتور بولۋى دا مۇمكىن. ول جاعىن دا ەسكەرۋىمىز كەرەك. بىراق، جاڭاوزەننەن كەيىن بيلىك ىشىندەگىلەر دە ويلانا باستاعان سياقتى.

بىراق، ءبىر جەردەگى ءتۇيىن ءوز شەشىمىن تاپقانىمەن، بۇكىل قازاقستان بويىنشا لايىقتى جالاقى تولەۋ مەن ەڭبەك ادامىنىڭ قۇقىن قورعاۋ سەكىلدى ىرگەلى ماسەلەلەر ءالى دە سول، شەشىلمەگەن قالپىندا. سوندىقتان بۇكىل قازاقستان بويىنشا ەرەۋىل ماسەلەسى تۇپكىلىكتى شەشىلدى دەپ مەن ايتا المايمىن!

سورلى قازاق 2017-12-22 10:48:00

قازاق حالقى ءبارىن بىلەدى. كىم قالاي بايىپ جاتقانىن، قانداي قۋلىق پەن وتىرىك جاسالىپ جاتقانىن... حالىقتىڭ قاراجاتى تويىمسىز بانكتەرگە قۇيىلىپ جاتقانىن، ۇرىلار مەن قىلمىسكەرلەردىڭ كۇشەيىپ العانىن... وسى ءتىزىمدى شەكسىز جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. ءامىرجان مىرزا، قالاي ويلايسىز، قاناعاتسىزدىق پەن تويىمسىزدىق، جالاڭ ۇراندار مەن جاعىمپازدىق، اۋىسپايتىن بيلىك پەن حالىق تاڭدامايتىن حالىق قالاۋلارى، تاعى دا وسى سياقتى قازاق قوعامىندا ورىن العان جاعدايلار قاشان جويىلادى؟ سول كۇن كەلەرىنە، سول كۇن تۋارىنا سەنەسىز بە؟ وسى جاعدايلاردى تۇزەۋ، دۇرىستاۋ كىمنىڭ قولىندا؟ الدە بۇل قازاقتىڭ ماڭدايىنا جازىلعان ماڭگىلىك سورى ما؟

-ءوزىمىز ءوز تاعىدىرىمىزدى ءوز قولىمىزعا الماي، ەشنارسە وزگەرمەيدى! سوندىقتان قوعامنىڭ بەلسەندىلىگى ارتۋ كەرەك. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ديۆاننان تۇرۋ كەرەك! ەلدە بولىپ جاتقان جەمقورلىق پەن ادىلەتسىزدىك، جاعىمپازدىق پەن استامشىلدىق فاكتىلەرى ءار ازامات تاراپىنان سىنالۋى ءتيىس. ول سىن ورتاق ۇيىم ارقىلى ءبىر ارناعا توعىسىپ جاتسا، قۇبا قۇپ!

وزگەرىستەر، ءسوزسىز، بولادى! مەن سوعان سەنەمىن! سەنبەسەم، باياعىدا-اق وپپوزيتسيادان كەتىپ، باسقا تىرلىككە كوشەر ەدىم عوي.

امان جانىس 2017-12-22 18:01:19

4.ۋكراينا، ليۆيا سىندى مەملەكەتتەردە ورىن العان تولقۋلار مەن كوتەرىلىستەرگە سىرتقى كۇشتەردىڭ سەبەپ بولعاندىعى بەلگىلى. حالىقتى قۇرعاق ۋادەلەرمەن الداپ، كوشەگە شىعارىپ، قانعا بوكتىرگەن شەتەلدىك ميسيونەرلەر مەن مۇحتار ءابليازوۆتىڭ قازىرگى ۇندەۋلەرىندە ايىرماشىلىق بار ما؟ حالىقتىڭ الەۋمەتتىك احۋالىن كوتەرگىسى كەلەتىن ادامنىڭ رەۆوليۋتسيا جولىن تاڭداعاندىعى قانشالىقتى كۇدىك تۋعىزادى؟

-ماسەلەنىڭ ەكى جاعى بار. بىرىنشىدەن، بيلىك ءوزى ەۆوليۋتسيالىق جولدى قولداماسا، ەرتە مە، كەش پە، رەۆوليۋتسياعا تاپ بولادى. قازىر ەل ىشىندەگى نارازىلىق كۇن سايىن ەسەلەپ، گەومەتريالىق پروگرەسسيامەن ارتۋدا. قازان بۇرقىراپ، قايناپ جاتقالى قاشان! ەشقانداي دا سىرتتاعى كۇشتەرسىز-اق حالىق ءبىر كۇندە رەجيمنىڭ بىت-شىتىن شىعارىپ، كۇل تالقان ەتە سالادى. ءتىپتى وعان وپپوزيتسيالىق پارتيالار مەن كوسەمدەردىڭ كەرەگى جوق بوپ قالادى!

بايقاساڭىز، بۇگىندە بيلىكتىڭ جاقتاسى، ادۆوكاتى بوپ جۇرگەن، وپپوزيتسياعا ەش قاتىسى جوق ازاماتتار ەلدەگى جاعدايعا، اسىرەسە، جان-جاقتى جالماپ جاتقان جەمقورلىققا دەگەن قارسىلىعىن اشىقتان-اشىق بىلدىرۋدە! ونىڭ ىشىندە شاعىن بيزنەس وكىلدەرى دە بار.

ەكىنشىدەن، ءوز باسىم، وتانىمىزعا سىرتتان ىقپال ەتەر كەز كەلگەن كۇشكە قارسىمىن. قازاقتىڭ تاعىدىرىن قازاقتان باسقا ەشكىم شەشپەۋى ءتيىس!

ءابليازوۆ تۋرالى وسى جەردە جاۋاپ بەردىم، سودان وقىپ الارسىز. وعان ءبىر قوسارىم، كەز كەلگەن ساياساتكەر ءوز جولىن ءوزى تاڭدايدى. ابليازوۆتىكى دە – ءوزى تاڭداعان جول. بىراق، ەلدىڭ تولىققاندى قولداۋىنا يە بولۋ ءۇشىن ول ءوزىنىڭ سوتىندا وزىنە تاعىلعان ءاربىر ايىپ بويىنشا ناقتى جاۋاپ بەرۋى كەرەك. جانە دە ەل ىشىندە جۇرگەن وپپوزيتسيانى قارالاۋدى دوعارۋ ءتيىس. ءويتىپ، ابىروي مەن قولداۋ تاپپايدى.

ترون 2017-12-22 22:01:33

وداقتىڭ ۋاقىتىندا يدەولوگياعا كوپ كوڭىل ءبولىندى. جازۋشى، اقىن بولۋ زور مارتەبە ەدى.تۆورچەستۆالىق ينتەللەگەنتسيانىڭ قارىندارى توق، كوڭىلدەرى كوك ەدى.باتىس ەلدەرىندە باسقاشا بولدى. مەملەكەتتىڭ اقىن، جازۋشىدا شارۋاسى جوق. نە جازام دەسەڭ ءوزىڭ بىلەسىڭ. اقشانى قالاي تاپساڭ دا، ءوز شارۋاڭىز.  سىز وسى ەكى جولدىڭ قايسىسى دۇرىس دەيسىز؟ ءبىر جاعىنان ۇلتتىق يدەولوگيانى دامىتۋ كەرەك. حالىقتىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ كەرەك. ەكىنشى جاعىنان وكىمەتتەن اقشا الىپ وتىرساڭ، وعان قارسى بىردەڭە ايتا الاسىڭ با؟..

-ءسىز ادەبيەتتى قارجىلاندىرۋ سەكىلدى ماسەلەنى ايتىپ وتىرسىز. بۇل تۇرعىدا مەنىڭ جەكە ۇستانىمىم مىناداي: مەملەكەت الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ادەبيەتتى بيۋدجەتتەن قولداۋى ءتيىس، وعان بالالار، سالالىق، ءبىلىم مەن عىلىمي جانە باسقا تاقىرىپتاعى، كوممەرتسيالىق ەمەس شىعارمالار جاتادى. مەنىڭشە، تالانتتى جاستاردىڭ العاشقى كىتاپتارىن دا مەملەكەت قولداعانى ابزال.

بىراق ءومىر بويى مەملەكەتتىك قارجىعا عانا تاۋەلدى بولۋ دۇرىس ەمەس. شىنايى تالانتتى وقىرمان ءوزى ىزدەپ تاۋىپ الىپ، ءوز قالتاسىنان قارجىلاندىرۋى ءتيىس! ونداي تالانت يەسىنە دەمەۋشەلىر دە كومەك كورسەتەدى، سونىڭ ارقاسىندا پايدا تابادى.

ونىڭ ۇستىنە قازىر كىتاپتىڭ ەلەكتروندىق نۇسقالارى، الەۋمەتتىك جەلىدەگى الۋان ءتۇرلى فورمالارى دامىپ كەلەدى. ادەبيەت ودان دا قالىپ قويماۋى ءتيىس!

تۇرىكپەننەن تارتىپ العان قىستاۋدان 2017-12-23 01:25:08

1.بۇعاتتالعان 22 ملرد استارىندا نە جاتىر؟ 2. كريپتوۆاليۋتاعا كوزقاراسىڭىز.

-بۇعاتتالعان 22 ميلليارد دوللاردىڭ استارىندا مولداۆان كاسىپكەرىنىڭ قازاقستان نارىعىنا كەلىپ، بيزنەس جاساۋىنا قولداۋ كورسەتكەن ءبىزدىڭ شەندىلەردىڭ اشكوزدىگى مەن جەمقورلىعى جاتۋى مۇمكىن. سول جاعىن مىقتاپ تەكسەرىپ الۋ كەرەك! جانە دە بۇل سكاندال حالىقتىڭ ورتاق قازىناسى – ۇلتتىق قوردىڭ قايدا، قاي بانكتەردە جانە قانداي شارتتارعا سايكەس ساقتالىپ وتىر دەگەن ساۋالدى دا الدىمىزعا جايىپ سالىپ وتىر!

كريپتوۆاليۋتاعا سەنىمىم جوق. قارجىلىق اۆانتيۋراعا ۇقسايتىن سياقتى. حاىپسىزدىك جاعى دا تىم وسال، وتيكەنى وندا بارلىق وپەراتسيا كومپيۋتەر ارقىلى جۇرگىزىلەدى، ال قازىرگى زاماننىڭ حاكەرلەرى قانداي ەكەنىن كۇندە باق-تان وقىپ، كورىپ جاتىرمىز عوي! ميللياردتار قولدى بوپ جاتىر. ونىڭ ۇستىنە ۆەنەسۋەلا سەكىلدى ەكونوميكالىق قۇردىمعا باتۋدىڭ الدىندا تۇرعان توتاليتارلىق مەملەكەت ونىڭ ۇلتتىق جۇيەسىن قۇرۋىنىڭ ءوزى دە ءبىراز نارسەدەن سىر بەرمەي مە؟

مەيرامباي 2017-12-23 15:12:48

ايتا كەتەتىندەي جاقسى جاڭالىقتار بار جىل بولدى. سىرتقى ساياساتتا كەلىسىمگەرشىلىك ميسسيانى جاقسى اتقاردىق. سيرياداعى قىرعىننىڭ، گۋمانيتارلىق كاتوستروفانى بۇعالىقتاۋعا استانا ۇلكەن كۇش سالدى. ناتيجەسى جوق ەمەس. جانار-جاعارماي "كريزيسى" مەن قىمباتشىلىق ارتتى. قىرعىزستانمەن تەكەترەس ەستە قالدى...

-قازاقستاننىڭ سيرياداعى جاعدايعا ىقپالىن تىم اسىرا باعالاماس ەدىم. ءيا، استانادا كەلىسسوز جۇرگىزۋگە الاڭ بەرىلدى، بىراق نەگىزگى شارۋانى شەشىپ جاتقان باسقا، كەپىلدىك بەرىپ وتىرعان ەلدەر دەپ سانايمىن.

جالپى ءبىز ءوزىمىزدىڭ سىرتقى ساياسي امبيتسياسىمىزدى ءبىراز تەجەۋىمىز كەرەك سياقتى. نە الەمدىك دىندەردىڭ ديالوگىن ۇيىمداستىرامىز دەپ، قىرۋار قارجى شىعارىپ، تەر توگىپ، اۋرەلەنەمىز. ونداي، عالامدىق قاقتىعىستاردى شەشەتىن بۇۇ سياقتى ۇيىم بار ەمەس پە؟ ورىنسىز «سامميتشىلدىكتەن» اۋلاق بولعان ءجون دەپ سانايمىن!

ەسبولات 2017-12-25 12:26:28

ساپاسى ناشار تەمەكىنىڭ باعاسى ۇشىنىپ بارادى. 2018 جىلى تاعى قىمباتتادى دەگەن بولجام بار. سوندا تەمەكى شەگەتىن ادامدار (زەينەتكەرلەر) نە ىستەيدى؟ التەرناتيۆا بولۋى كەرەك قوي. ارزان تاباك شىعارۋ كەرەك، تۋربكامەن تارتاتىن. قازاقستاندا تەمەكى مونوپولياسى كىمدەردىڭ قولىندا ەكەنى بەلگىسىز. ايتسە دە، ايتايىن دەگەنىم، ساپاسى – ءنول.  ساپاسى، وتە-موتە ناشار. كوپ ادامنىڭ پىكىرى – بۇل. كەيبىر سيگارەتتەر تاپ-تازا لاس ساسىپ جاتىر. ءناجىستىڭ ءيىسى شىعادى. وسى فاكتىنى شەلەك پەن وتەگەن باتىرداعى فابريكالاردا جۇمىس جاسايتىندارعا جەتكىزىڭدەر. التەرناتيۆا بولۋى كەرەك. 21-عاسىردا تەمەكىنىڭ مونوپولياسى - دۇرىس ادامنىڭ كۇلكىسىن كەلتىرەتىن ءجايت. بىراق، بىزدە، ءارى دە بولا بەرەدى عوي. تاڭ قالاتىن ەشتەڭەسى جوق.

-تەمەكى ساپاسىنا بايلانىستى ويلارىڭىز قىزىق ەكەن. ونىمەن ءتيىستى، ساپانى باقىلاۋشى ورگاندار اينالىسۋى ءتيىس! مەن تەمەكى تارتپايمىن، ءسىز دە ول پالەنى تاستاڭىز.

تيما 2017-12-26 01:34:17

مۇحتار ءابليازوۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريالاپ جۇرگەن الەۋمەتتىك باعدارلامالارى، ەگەر ول بيلىككە كەلە قالسا ءىس جۇزىندە ورىندالۋى مۇمكىن بە، الدە ۋتوپيا ما؟

-ءابليازوۆتىڭ قازىرگى مالىمدەمەلەرىن ەكىگە بولۋگە بولادى. بيلىككە قاتىستى سىنىن، بيلىك جۇيەسىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋ تۋرالى ويلارىنىڭ دەنىن قولدايمىن. ونى ءبىز دە تالايدان بەرى ايتىپ كەلەمىز.

ونىڭ ەكونوميكالىق پروبلەمالارعا قاتىستى ويلارى دا ورىندى. سونىڭ ىشىندە بيۋدجەت ساياساتىنا، ونى جيناۋ مەن جۇمساۋعا قاتىستى جاقسى ۇسىنىستارى بار.

بىراق، شىنىمدى ايتسام، كەيبىر ەكونوميكالىق يدەيالارىندا، اسىرەسە، ەڭبەك اقىسىن ءبىر ساتتە كوتەرۋ دەگەن ۇسىنىستارىندا پوپۋليزم بايقالاتىنى دا راس. سوندىقتان دا ول ۇسىنىستاردى دا ەكونوميستەر جاقسىلاپ ءبىر ساراپتاپ الۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.

رۋسلان 2017-12-26 13:06:28

ءامىرجان اعا، الداعى پرەزيدەنت سايلاۋىنا تۇسۋگە دايىنسىز با؟ سايلاۋ تۋرالى جاڭا زاڭ تالاپتارىنا سايكەس كەلەسىز بە؟ ءسىز جەڭسەڭىز، پرەمەر-مينيستر كىم بولۋى مۇمكىن؟ ساياساتكەر سەرىكجان مامبەتالينگە دەگەن كوزقاراسىڭىز قانداي؟

-مەن ساياسي وپپوزيتسيادا 20 جىلداي بويىنا ءجۇرمىن. تالاي سايلاۋلارعا قاتىستىم. وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىنا دا ءتۇسۋ تۋرالى قوعام تاراپىنان ۇسىنىستار بولدى.

الداعى سايلاۋدىڭ ەرەكشە ماڭىزى بار: ول سايلاۋ قازاقستاننىڭ تاياۋ بولاشاعى قانداي بولماق، سونى انىقتاپ بەرەدى. نە ءبىز بيلىك جۇيەسىن وزگەرتىپ، دەموكراتيالىق جولعا تۇسەمىز، نە سول باياعى «نۇرلى» جولمەن تاريحي ءارى وركەنيەتتىك تىعىرىققا تىرەلە بەرەمىز.

ءوز باسىم، جاسىم، تاجىريبە جانە ومىرلىك ۇستانىمىم بويىنشا ول سايلاۋعا تۇسۋگە دايىنمىن.

بىراق (جانە بۇل ويىمدى مەن ىلعي دا ايتىپ كەلەمىن!) وسىنداي شەشۋشى ساتتە وپپوزيتسيا بىرلەسىپ، بىرەگەي كانديدات ۇسىنۋى كەرەك دەپ سانايمىن. بيلىك ءبىر ادام ۇسىنىپ، وپپوزيتسيا تاعى دا ىردۋ-دىردۋ بوپ، بىرنەشە ادام ۇسىنسا، ءسوزسىز، جەڭىلەمىز. سول جاعىن دا ۇعىنايىق!

(جالعاسى بار)

Abai.kz