16-قاڭتار كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى اقش-قا بارادى. نازارباەۆ پەن ترامپتىڭ رەسمي كەزدەسۋى ۆاشينگتوندا وتەدى دەپ جوسپارلانعان.  اق ءۇيدىڭ اقپاراتى بۇل كەزدەسۋدىڭ رەسمي پروتوكولىنان قىسقاشا اقپارات تاراتىپ وتىر.

ءسويتىپ: «ترامپ پەن نازارباەۆ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە توراعالىق مەرزىمىندە حالىقارالىق ماسەلەلەردى شەشۋدەگى قازاقستاننىڭ جەتەكشىلىگى جايلى تالقىلاماق. اسىرەسە، اۋعانستان داعدارىسىنا توقتالادى»،-دەپ جازادى اتالعان دەرەك كوزى.

اقوردانىڭ دا رەسمي اقپاراتى قوس ەلدىڭ باسشىلارىنىڭ بيىلعى جىلعى ءبىرىنشى جۇزدەسۋىن قازاقستاننىڭ بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە توراعالىق ەتۋىمەن تىكەلەي بايلانىستىرىپ وتىر.

«كەزدەسۋ بارىسىندا ەكىجاقتى ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتى ارتتىرۋ، وڭىردەگى قاۋىپسىزدىك جانە ەكونوميكالىق بايلانىس ماسەلەلەرى ءسوز بولادى»، - دەپ جازادى. بۇل ەندى اقوردانىڭ اقپاراتى.

بىزگە بەلگىلى رەسمي اقپارات مىناداي: پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ رەسمي ساپارى 16-18 قاڭتارعا جوسپارلانعان. بۇل ساپاردا نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن دونالد ترامپ كەزدەسەدى. كەزدەسۋ اق ۇيدە وتەدى. ءتىپتى، اقش ساپارىنىڭ الدىندا، پرەزيدەنت نازارباەۆ اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى جورج كرولدى قابىلداپ، كەزدەسۋدىڭ جاي-جاپسارىن تالقىلادى. اقش-قازاقستان ارىپتەستىگىنە 26 جىل. بۇگىنگە دەيىن ەكى ەل باسشىلارى 70-كە جۋىق قۇجات قابىلداعان.

نازار اۋدارا كەتەتىن جايت، بۇل قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ 2018 جىلعى جۇمىس جوسپارى بويىنشا شەتەلگە جاسايتىن ءبىرىنشى ساپارى بولماق.

بۇل كەزدەسۋ جايلى ءبىزدىڭ ساياساتتانۋشىلار نە دەيدى؟ ەرلان قارين قازاقستان مەن اقش ارىپتەستىگىن نىعايتۋى ابدەن مۇمكىن بۇل كەزدەسۋ جايلى بىلاي دەدى:

«بۇل كەزدەسۋدە قازاق-امەريكان ارىپتەستىگىن ءارى قاراي دامىتۋ ماسەلەسى مەن ورتالىق ازياداعى اقش ءرولى تالقىلانۋى مۇمكىن. ءيا، قازاقستان وڭىرلىك مەملەكەت. قازاقستان حالىقارالىق ديسكۋسسياعا بەلسەندى ارالاسۋدا. قازاقستان يادرولىق قارۋعا قارسى باستامانى قولداۋشى مەملەكەت. سوندىقتان كەزدەسۋدە وسى ماسەلە ءسوز بولۋ ىقتيمال. بۇل كەزدەسۋدىڭ بىرنەشە ماڭىزى بار».

ەرلان قاريننىڭ ايتۋىنشا، نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن دونالد ترامپتىڭ كەزدەسۋى رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتينىڭ اقش-قا ساپارى الدىندا وتپەك.

ال الەمدىك باق پرەزيدەنتتەردىڭ كەزدەسۋى جايلى نە جازىپ جاتىر؟ ءبىز شولۋ جاسادىق.

اۋعانستان ماسەلەسىن شەشۋگە قازاقستان قاۋقارلى ما؟

ال «تhediplomat» باسىلىمى رەسمي پروتوكولدا راپورتتالعان اقپاراتتان وزگە، كەزدەسۋدە تالقىلاناتىن باستى ماسەلەلەرگە توقتالىپتى.

«انتي-يادرولىق باعدارلاما سەكىلدى كۇن تارتىبىندە اۋعانستان ماسەلەسى دە بار. بۇل ەكى ماسەلە دە وا ليدەرلەرى اقش-قا كەلگەن سايىن تالقىلاتىن ۇزاق جىلعى ماسەلە. اۋعانستاندا جالعاسىپ جاتقان سوعىس جاڭا فازاعا جەتكەنىنە جانە سولتۇستىك كورەيانىڭ يادرولىق امبيتسياسى مەن 2017 جىلى جەتكەن جەتىستىگىنە بايلانىستى بۇل ماسەلە قايتا ماڭىزعا يە بولىپ وتىر.

يادرودان باس تارتۋ يدەياسى قازاققا ءتان. جانە قازاقستان 1991 جىلى سابەت وداعى كۇيرەگەننەن كەيىن مۇراعا قالعان اۋقىمدى يادرولىق ارسەنالدان ءوز ەركىمەن باس تارتقان. شيرەك عاسىردان بەرى استانا يادرودان باس تارتىپ، اتوم ەنەرگياسىن بەيبىت ماقساتتا پايدالانۋدى ۇسىنىپ كەلەدى. قازاقستان 2015 جىلى اتوم ەنەرگياسى جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىكپەن (ماگاتە) ازايتىلعان ۋران ءوندىرۋ بانكىن قۇرۋ جايلى كەلىسىم جاساسقان. ول بويىنشا، مەملەكەتتەر بانكتەن ازايتىلعان مولشەردە ۋران الىپ، ەلەكترەنەرگياسىن وندىرە الادى. ءسويتىپ، ءوز بەتىنشە ۋران ءوندىرۋ ازايادى. سايكەسىنشە تاۋەكەل دە ازايادى. 2017 جىلى بانكتىڭ قويماسى اشىلدى. بۇل اتالعان وپەراتسيانىڭ ماڭىزدى كىلتى ەدى. ايتپاقشى، قازاقستان ۋران وندىرىسىندە جەتەكشى ەل سانالادى. 2016 جىلعى كورسەتكىش بويىنشا الەمدىك ۋران ءوندىرىسىنىڭ 39 پايىزى قازاقستانعا تيەسىلى»،-دەپ جازادى باسىلىم.

ءحافيزدىڭ ۇندەۋى

جاقىندا «YouTube» كانالىندا قازاقستاندا ءبىلىم الىپ جاتقان اۋعان ستۋدەنتتەرىنىڭ پرەزيدەنت نازارباەۆ پەن ترامپتان كومەك سۇراعان بەينە جازباسى جاريا بولدى.

«مەن اۋعان سوعىسىندا ءتىرى قالدىم. مەن جاقىندارىمنىڭ ءولىمىن كوردىم. مەن اكەمنىڭ كوز جاسىن كوردىم. بۇل قورقىنىشتى. قورقىنىشتىسى مەنىڭ قارىنداسىمدى مەكتەپكە جىبەرمەۋ. سەبەبى، ول قايتىپ كەلمەۋى ابدەن مۇمكىن. مەن كەك قايتارعىم كەلمەيدى. مەن سابىرعا كەلدىم. مەن بۇگىن قازاقستاندا، بەيبىت جەردە جاقسى ءبىلىم الىپ جاتىرمىن. ماعان ءتۇرلى ۇلتتىڭ اراسىندا بەيبىت ءومىر ءسۇرۋدى ۇيرەتتى. مەن اۋعانىستاندا دا وسىلاي ءومىر ءسۇرۋىمىز كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم.

مەن بارلىق الەم ليدەرلەرىنە، اقش پرەزيدەنتىنە ايتقىم كەلەدى. دونالد ترامپ مىرزا، ءسىز ۇلى مەملەكەتتىڭ پرەزيدەنتىسىز. ءسىز الەمدەگى ەڭ ىقپالدى ادامسىز. ءسىزدىڭ قولىڭىزدان كەلەدى. سوعىستى توقتاتىڭىز! اۋعانىستاندا بەيبىتشىلىك ورناتۋعا كومەكتەسىڭىز! تەك ءسىز عانا بارلىعىن كەلىسسوز ۇستەلىنە وتىرعىزا الاسىز.

مەن قازاقستان پرەزيدەنتىنە ايتقىم كەلەدى. قۇرمەتتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ، ءسىز الەمدىك ماسشابتاعى ليدەرسىز! ءسىز مۇنداي كونفليكتتەردى شەشۋدى قولداپ، تالاي رەت مالىمدەمە جاسادىڭىز. استانادا وتكەن سيريا كەلىسسوزدەرىنىڭ قورىتىندىسىن بارلىعى كورىپ وتىر. ءسىزدىڭ دونالد ترامپپەن كەزدەسەتىنىڭىزدى جاڭالىقتاردان بىلەمىن.

سىزدەن وتىنەرىم، مەنىڭ سالەمىمدى وعان جەتكىزىڭىزشى. بەيبىت ديالوگتى وسى استانادا جاساڭىزشى.

مەن جاستارعا قايرىلامىن. مەنىڭ ءوتىنىشىمدى قولداڭىزدارشى. مەن اۋعان ستۋدەنتتەرىنىڭ فلەشموبىن جاريالايمىن!»

بۇل قازاقستانداعى اۋعان ستۋدەنتى حافيز (قادەري) حاننىڭ قايرىلۋى. ول استانادا تۇرادى. سونداعى جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ بىرىندە وقيدى. اتىس-شابىستان كوز اشپاي، ۇرەي جايلاعان وتانى «قازاقستانداي جايناسا»، - دەيدى. 23-جاستاعى ءحافيزدىڭ ۇندەۋى جەلىدە كەڭ تاراپ كەتتى.

ءتۇيىن. قازاقستان بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە توراعا. قاڭتاردىڭ ورتاسى بولدى. ەندى ەكى اپتادا توراعالىق تىزگىندى كۋۆەيتكە تاپسىرامىز. وسى جولى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن دونالد ترامپتىڭ كەزدەسۋىندە انتي-يادرولىق باستاما قايتا كوتەرىلەدى. وندا دا استانا باستاماسىمەن قۇرىلعان اتوم بانكىنىڭ جاي-جاپسارى تالقىلانباق. اقش-تىڭ ورتالىق ازياداعى ءرولى مەن قازاقستان-اقش قارىم-قاتىناسى جانە اۋعانستان ماسەلەسى ءسوز بولماق.

قازاقستاندىق باق پەن اقش اقپاراتى ءبىر اۋىزدان وسى ماسەلەلەرگە ءمان بەرىپتى. اقپاراتتىڭ دەنى رەسمي پروتوكولعا نەگىزدەلگەن شاعىن انونس. دەگەنمەن اۋقىمدى ماتەريالدار جوق ەمەس. سولاردىڭ ءبىرسىپىراسىنا الداعى ۋاقىتتا ءتارجىما جاساۋعا ۋادە بەرەمىز.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz