بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، زاڭگەر سابىر قاسىموۆتىڭ جاڭا جىل الدىندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىنان  ءمالىم بولعانداي، ايگىلى قايراتكەر سماعۇل سادۋاقاسوۆتىڭ ماسكەۋدە 1933 جىلى كرەماتسيالانعان ءمايىتىن ەلىمىزگە اكەپ جەرلەۋگە رۇقسات الىنعان ەكەن. وسى جاڭالىق ستالينيزم داۋىرىندە وپات بولعان بوزداقتىڭ - تاۋەلسىزدىك جولىنا باس تىككەن ۇلت قايراتكەرىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى، ونىڭ ىستەرىنىڭ بۇگىنگى ۇرپاققا تاعىلىمى جايىندا ارنايى باسقوسۋ جاساۋعا مۇرىندىق بولدى. 2011 جىلعى 13 قاڭتاردا ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قايراتكەر سماعۇل سادۋاقاسۇلى جانە قازاقستان وتانشىلدىعى: ەلدىك مۇرات پەن جاۋاپكەرشىلىك» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى.  كونفەرەنتسياعا پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن عالىمداردان باستاپ، 30-شى جىلدارى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانداردىڭ   ۇرپاقتارى جانە قايراتكەردىڭ جەرلەستەرى قاتىستى.

بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، زاڭگەر سابىر قاسىموۆتىڭ جاڭا جىل الدىندا «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىنان  ءمالىم بولعانداي، ايگىلى قايراتكەر سماعۇل سادۋاقاسوۆتىڭ ماسكەۋدە 1933 جىلى كرەماتسيالانعان ءمايىتىن ەلىمىزگە اكەپ جەرلەۋگە رۇقسات الىنعان ەكەن. وسى جاڭالىق ستالينيزم داۋىرىندە وپات بولعان بوزداقتىڭ - تاۋەلسىزدىك جولىنا باس تىككەن ۇلت قايراتكەرىنىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى، ونىڭ ىستەرىنىڭ بۇگىنگى ۇرپاققا تاعىلىمى جايىندا ارنايى باسقوسۋ جاساۋعا مۇرىندىق بولدى. 2011 جىلعى 13 قاڭتاردا ل.ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «قايراتكەر سماعۇل سادۋاقاسۇلى جانە قازاقستان وتانشىلدىعى: ەلدىك مۇرات پەن جاۋاپكەرشىلىك» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى.  كونفەرەنتسياعا پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن عالىمداردان باستاپ، 30-شى جىلدارى ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعانداردىڭ   ۇرپاقتارى جانە قايراتكەردىڭ جەرلەستەرى قاتىستى.

سوۆەت وكىمەتى جىلدارى سماعۇل سادۋاقاسوۆ تۋرالى پارتيا تاريحىندا تەك سىني تۇرعىدا عانا ءسوز بولىپ، وعان «وڭشىل-كوممۋنيست»، «وڭشىل-اۋىتقۋشى (ۋكلونيست)»، «ۇلتشىل» دەگەن ايىپ تاعىلاتىن. سونداي تەرىس  باعاعا كەزىككەن سايىن مەن ونى تەرەڭىرەك بىلۋگە ىنتالاناتىن ەدىم.  اقىرى، قايتا قۇرۋ جىلدارىندا، ونىڭ ايگىلى «ۇلتتار مەن ۇلت ادامدارى تۋرالى» (وسى كونفەرەنتسيادا ەسكە الىنعان) ماقالاسىمەن تانىستىم. سوندا مەنى سماعۇلدىڭ رەسپۋبليكا ەكونوميكاسىن دامىتۋ ورايىنداعى تەرەڭ دە بايىپتى، سىندارلى ويلارى قايران قالدىردى. ويتكەنى ول ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىك ماسەلەسىن، ءوز ەلىمىزدە وڭدەۋشى ونەركاسىپتى وركەندەتۋ ماسەلەسىن كوتەرگەن-ءدى...

وداقتى يندۋستريالاندىرۋ جوسپارى جاسالىپ جاتقان شاقتا ول ايماق باسشىلىعىنىڭ ءبىزدىڭ رەسپۋبليكانى تەك شيكىزات بازاسى ەتىپ قالدىرۋدى كوزدەۋ پيعىلىن اشكەرەلەگەن، ونداي كوزقاراستىڭ زالالدى ەكەنىن ايتقان. قاراپايىم مىسال كەلتىرەر بولساق، قازاق مالىنىڭ ءجۇنىن ماسكەۋگە تاسىپ، سوندا يىرىلگەن جىپتەن، توقىلعان ماتادان تىگىلگەن كوستيۋمدى قازاق ەلىنە كەرى تاسىعاننان تەك ۇتىلاتىنىمىزدى، سول  كوستيۋمدى ءوز ەلىمىزدە تىگۋگە قول جەتكىزۋ كەرەكتىگىن دالەلدەگەن بولاتىن.

الايدا بولشەۆيزم «عۇلامالارى» پىكىرسايىس ورايىندا جازىلعان سول ماقالاسى ءۇشىن ونى قاتتى عايباتتادى. «قازاقستاندا تۇيىق ەكونوميكا قۇرعىسى كەلگەن»، «بۋرجۋازيالىق دەموكراتيانىڭ جولىن سالۋشى»، «ۇلتشىل»-كوممۋنيست سماعۇل سادۋاقاسوۆتىڭ پارتيالىق ءىسى تاشكەنتتەگى قازاق ۋنيۆەرسيتەتى پارتيا ۇيىمىندا قارالىپ، ونى رەكتور لاۋازىمىنان ءتۇسىرۋ جايىندا شەشىم قابىلداندى. بۇل 1928 جىل ەدى. سول جىلى ماسكەۋگە وقۋعا كەتەدى دە، سودان باستاپ ول قازاقستاندا جۇمىس ىستەۋ مۇمكىندىگىنەن ءبىرجولا ايرىلادى. ۇزاماي ەسىمى «حالىق جاۋلارى» قاتارىنان ورىن الدى...

قايتا قۇرۋ مۇراتتارىنا ارقا سۇيەگەن وسى جولدار اۆتورى 1988 جىلى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنە «قايراتكەر سادۋاقاسوۆ» دەگەن ماقالا جاريالاعان بولاتىن. سودان بەرى كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر «تاريحي اقتاڭداقتار» تاساسىنداعى ارداقتى تۇلعانى ساياسي ايىپتاردان ارشىپ، سان قىرىنان قاراستىرىپ كەلەدى. اتالمىش كونفەرەنتسياداعى جاسالعان باياندامالار مەن حابارلامالاردا دا نەبىر تىڭ ماعلۇماتتار مەن پايىمدار، ءتۇيىندى ويلار، پىكىرلەر ايتىلدى.

سماعۇل سادۋاقاسۇلىنىڭ ءومىر جولى بەلسەندى كۇرەسكە تولى ەكەنى بەلگىلى. سولاردىڭ ءبىرى رەتىندە جاس اۆتونوميانىڭ ورىمدەي جاس قايراتكەرلەرى ەلدىك مۇرات ءۇشىن داۋىس كوتەرىپ، ەلەۋلى كۇش ەكەندىكتەرىن تانىتقان 1920 جىلعى جەلتوقساندا وتكەن پارتيا جينالىسىنداعى ۇستانىمىن ايتۋعا بولادى.  بۇل جينالىستىڭ حاتتاماسى ازىرگە كوزگە تۇسە قويماعان، تيىسىنشە عىلىمي اينالىمعا الىنباعان. دەگەنمەن ءمانى زور. رەسەي كوممۋنيستىك پارتياسى قازاق وبكومىنىڭ حاتشىسى كۋلاكوۆتى ورنىنان الۋ تۋرالى قاۋلى العاندىقتان، ماڭىزدىلىعىنا كۇمان تۋعىزبايتىن، ءوز زەرتتەۋشىسىن توسىپ تۇرعان ەرەكشە وقيعا.

قازاق اۆتونومياسى جاريا بولعاننان كەيىن بىرنەشە اي وتكەن سوڭ، ورىنبوردا ورتالىق مەملەكەتتىك اپپاراتتاردا ىستەيتىن جاۋاپتى قازاق قىزمەتكەرلەرى وبكوم حاتشىسى كۋلاكوۆتىڭ بايانداماسىن تىڭدايدى. بۇل جيىن جايىنداعى مالىمەت بىزگە 1920 جىلعى قازاق رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر حالىق كوميسسارىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى دىنشە ءادىلوۆتىڭ ەستەلىگى ارقىلى جەتىپ وتىر. ءادىلوۆ - 1917 جىلعى الاش پارتياسى اقمولا وبكومىنىڭ مۇشەسى، 1925 جىلى ۇلت تەاترىنىڭ (بۇگىنگى اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترىنىڭ) ىرگەسىن سماعۇلمەن بىرگە قالاسقان، كاسىبي ساحنا ونەرىنىڭ كۇللى پراكتيكالىق ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ،  تەاتردىڭ العاشقى ديرەكتورى جانە باس رەجيسسەرى بولعان مادەنيەت قايراتكەرى. وسى ازاماتتىڭ  1928-1929 جىلدارى تەرگەۋ حاتتاماسىنا تۇسكەن جاۋاپتارىندا اتالعان جينالىستىڭ مازمۇنى كەلتىرىلگەن.

دىنشەنىڭ تەرگەۋشى الدىندا ايتقان  سوزدەرىنە قاراعاندا،  قازاق وبكومىنىڭ حاتشىسى كۋلاكوۆ بايانداماسىندا ەشكىمدى تۋرا اتاپ ايتپاعانمەن، باسشىلىق ورىنداردا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن قازاق قىزمەتكەرلەرىن ۇلتشىل دەپ عايباتتاپتى. ماقساتى - ۇلت كوممۋنيستەرىن «مورالدىق توپانسۋعا توعىتىپ الۋ ارقىلى وزىنە قاجەت كارتينانى انىقتاپ الۋ، ءارى كەيبىر ءوزى قىرىنا العان قىزمەتكەرلەردى لاۋازىمىنان كەتىرۋگە قول جەتكىزۋ» بولعان سىڭايلى. سوندا، جارىسسوزدە ءبىرىنشى بولىپ سويلەگەن سماعۇل وعان قارسى وتە قاتتى،  قىزىنا سويلەپ، وبكوم حاتشىسى كۋلاكوۆتىڭ جاڭاشا ورنىعىپ الىپ، قازاقتارعا ءامىرىن جۇرگىزىپ وتىرعان پەرەسەلەن چينوۆنيگى بولماسىنا كىم كەپىل دەپ تۇيگەن ەكەن. ونىڭ باعىتىن حاتشى كۋلاكوۆ پەن حالكومكەڭەس توراعاسى رادۋس-زەنكوۆيچتىڭ امىرشىلدىك ادەتتەرىن سىناعان دىنشە، ودان كەيىن ءسوز العان باسقا قازاق جىگىتتەرى دە قولدايدى. سودان، ايىپتالۋشىنىڭ كۋالىك ەتۋىنشە، «كۋلاكوۆ جەڭىلىسكە ۇشىرادى، ونى ورنىنان الۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى».

جاس قازاق قايراتكەرلەرى ۇلت مۇددەسى جولىنداعى كۇرەستە سماعۇلدىڭ باستاۋىمەن  العاش رەت وسىلاي  ءىرى جەڭىسكە جەتەدى. بىراق بۇل، وكىنىشكە قاراي، سوڭعىسى دا ەدى. العاشقى جەڭىس رۋحتاندىرعان سماعۇل سەمەي، قوستاناي ايماقتارىنا بارعان ءىسساپارلارى كەزىندە رەسپۋبليكانىڭ ورتالىق بيلىگىنىڭ وكىلى رەتىندە، وتارشىلدىق رۋحتان اجىراماعان دەپ تاپقان گۋبەرنيالىق باسشىلىقتى جۇمىستان بوساتىپ جىبەرۋگە دەيىن بارادى. بىراق، سونداي شەتىن ارەكەتتەرى ءۇشىن، ارينە، ۇلتشىل اتانىپ، پارتيالىق سوگىس الادى...

سماعۇلدىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى - ۇلتتى ءسۇيۋدىڭ، ەلدىك مۇددە جولىندا وتانشىلدىق سەزىممەن جان اياماي كۇرەسۋدىڭ تاماشا ۇلگىسى. ول اۆتونوميا ىشىندەگى مەملەكەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدە بىلگىرلىك تانىتىپ، قازاق ەلى بولاشاعىنا شىن مانىندە قىزمەت ەتتى. بۇل جونىندە كونفەرەنتسيا مىنبەرىنەن ستاليندىك رەپرەسسيالار تاريحىنىڭ ءىرى مامانى، قايراتكەر سماعۇل سادۋاقاسۇلىن 1989 جىلدان بەرى تەرەڭ زەرتتەپ كەلە جاتقان پروفەسسور مامبەت قويگەلديەۆ،  قايراتكەردىڭ ادەبي شىعارماشىلىعىن زەرتتەپ، ەڭبەكتەرىن ەكى توم ەتىپ شىعارعان، ۇلكەن مونوگرافيا جازعان پروفەسسور ديحان قامزابەكۇلى، پروفەسسورلار تالاس وماربەكوۆ، دانا ماحات، تۇرسىن جۇرتباي، وزگە دە عالىمدار مەن سويلەۋشىلەر جان-جاقتى اتاپ كورسەتتى.

وكىنىشتىسى، قازاق قايراتكەرلەرىنىڭ كەڭەس وكىمەتى يدەياسىنا نەگىزدەلگەن كۇللى جاسامپازدىق نيەتتەرىنىڭ جۇزەگە اسۋىنا توسقاۋىل كوپ ەدى. تاپتىق كوزقاراسقا يەك ارتقان بولشەۆيزم ۇلتتىق تۇتاستىقتى كوزدەمەيتىن. ۇلت مۇددەسىن تاپ يدەولوگياسىمەن شەكتەپ، ءىس جۇزىندە جوققا شىعارعان قاساڭ كوممۋنيستىك-توتاليتارلىق نەويمپەريا بيلىگىن ماسكەۋدىڭ قازاقستانداعى ەميسسارى فيليپپ گولوششەكين «سانا-سەزىمدى قىرناۋ، نيۆەليروۆكا جاساۋ» تاسىلىمەن ويىنداعىداي جۇزەگە اسىردى. ول قازاق مۇددەسىن ويلاعان ۇلت كادرلارىن قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراتتى. وت جۇرەك سماعۇل سول بوزداقتاردىڭ بىرەگەيى ەدى. بارشامىزعا بەلگىلى، ول تۋعان  رەسپۋبليكاسىنان قيتۇرقى  ساياسي  قىسپاق سالدارىنان شەتتەپ كەتۋگە ءماجبۇر بولىپ، اقىرى، دونباسس تەمىر جول قۇرىلىسىندا جۇمباق جاعدايدا ۋلاندى دا، كرەمل اۋرۋحاناسىندا دۇنيە سالدى. كەيىنگى زەرتتەۋلەردە ايتىلىپ جۇرگەندەي، وسىناۋ ءبىلىمدى دە بىلىكتى، بارشا كۇش-قايراتىن حالقىنىڭ باقىتى جولىنا ارناعان ۇلت قايراتكەرىنىڭ ءولىمى قۇپيا قىزمەت تاراپىنان ۇيىمداستىرىلۋى دا مۇمكىن.

ونىڭ جارىق جۇلدىزداي جارق ەتىپ سونگەن  قىسقا، بىراق ايرىقشا ماعىنالى عۇمىرىنداعى ۇستانىمى، وتانسۇيگىشتىگى بۇگىنگى ازاماتتارعا، وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلگى ەتۋگە ابدەن لايىق. ونىڭ ەلدىك مۇراتتارعا ادال باي مۇراسىن تانىپ-ءبىلۋ، قايراتكەرلىك قابىلەتىندەگى ۇلتتىق تامىر ىسپەتتى قاينار كوزدى يگەرىپ، بويعا ءسىڭىرۋ بۇگىنگى تاۋەلسىزدىك جاستارىنا وتە-موتە قاجەت.

سابىر قاسىموۆ، ديحان قامزابەكۇلى، بەرىك ابدىعاليەۆ سەكىلدى جىگىتتەردىڭ ماسكەۋ قابىرستانىندا جاتقان سماعۇلدىڭ كرەماتسيالانعان  ءمايىتىن تۋعان ەلىنە اكەلىپ، جەر قوينىنا بەرۋ ورايىنداعى باستاماشىلىق  ىستەرىنە، ارينە، قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلاردىڭ بارشاسىنىڭ ويلارى وسىعان توقايلاستى. يگى نيەتتى قولداي وتىرىپ، مۇنداي شارۋانىڭ ادامگەرشىلىك، يماندىلىق، مۇسىلمانشىلىق جولدارى ءوز الدىنا، تاۋەلسىزدىك ازاماتتارىنىڭ بويىنا ۇلتتىق رۋحتى بەكەم ۇيالاتۋ ىسىنە ولشەۋسىز زور ۇلەس قوساتىنىن ۇدايى ەستە ۇستاعان ءجون. بۇل رەتتە، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ستالينيزم جىلدارى وپات بولعان ازاتتىق كۇرەسكەرلەرىنە ءجىتى نازار اۋدارىپ، سۇيەكتەرى ءار تاراپتا شاشىلىپ قالعان سول بوزداقتاردى دا ۇمىتپاۋ ءلازىم. كوپكە ءمالىم، سوناۋ قايتا قۇرۋ ساياساتى ورىستەگەن جىلدارى ومىرگە كەلىسىمەن، «ادىلەت» قوعامى جازىقسىز قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن انىقتاۋ، اقتاۋ، ولار جاتقان قورىمدارعا كۇتىم جاساپ، ەسكەرتكىشتەر قويۋ ىسىنە مۇرىندىق بولعان ەدى. بۇگىندە استانا، الماتى ماڭدارىندا، كوپتەگەن وبلىس، اۋدان ورتالىقتارىندا قۇربانداردى ەسكە الىپ، ازا تۇتاتىن بەلگىلەر بار.  دەگەنمەن، قازىرگى كۇن تارتىبىندە سماعۇل سادۋاقاسۇلىنىڭ ءمايىت-كۇلىن ەلىمىزگە اكەلىپ جەرلەۋ ماسەلەسى كوتەرىلىپ وتىرعاندىقتان، بۇعان مەملەكەتتىك ءمان بەرۋ قاجەتتىگى سۇرانىپ تۇر. كونفەرەنتسياعا قاتىسۋشىلار وسى ورايدا ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى. ءبىز دە ۇسىنىسىمىزدى بىلدىردىك...

سماعۇلدىڭ ماسكەۋدە كرەماتسيالانعان ءمايىت-كۇلىن تۋعان جەر توپىراعىنا اكەلىپ قويۋدى جۇزەگە اسىرۋ جۇمىسى ونىڭ قاتارىنا وزگە دە تاۋەلسىزدىك كۇرەسكەرلەرىنىڭ رۋحى سەزىلەتىن بەلگى ورناتۋمەن قاتار جۇرگىزىلسە... بىلاي ايتقاندا، ۇلت ازاتتىعى جولىندا ستالينيزم قۋعىن-سۇرگىنى سالدارىنان شەيىت بولعان تاۋەلسىزدىك كۇرەسكەرلەرىنىڭ ۇلتتىق پانتەونى نەمەسە اللەياسى ىسپەتتى ورىن جاسالسا، دۇرىس بولار ەدى.

ماسەلەن، توپتاپ كومىلگەندىكتەن سۇيەكتەرىن ناقتى تانىپ-اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس تۇلعالار - يمپەريا استاناسىنىڭ دون، ۆاگانكا، كوميسساروۆكا، باسقا دا زيراتتارىنداعى باۋىرلاستار قورىمىندا جاتقان: ماسكەۋدە 1930 جىلعى 21 ساۋىردە پرولەتاريات كوسەمىنىڭ تۋعانىنا الپىس جىل تولۋى قۇرمەتىنە قۇرباندىققا شالىنعان جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، دىنشە ءادىلوۆ، ءابدىراحمان ءبايدىلدين، احمەتسافا يۋسۋپوۆتەردىڭ، 1937-1938-جىلدارى اتىلعان ءاليحان بوكەيحانوۆ، جانشا دوسمۇحامەدوۆ، تۇرار رىسقۇلوۆ، سۇلتانبەك قوجانوۆ، نىعمەت نۇرماقوۆ، ءنازىر تورەقۇلوۆ، سادىق نۇرپەيىسوۆتەردىڭ،  1937-1938-جىلدارى اتىلىپ، قۇپيا تۇردە الماتىداعى جاڭالىق زيراتىنا بەتى جاسىرىلعان احمەت بايتۇرسىنوۆ، ساكەن سەيفۋللين، بەيىمبەت مايلين، ءىلياس جانسۇگىروۆ، ماعجان جۇماباەۆ، جانايدار سادۋاقاسوۆ، ۇزاقباي قۇلىمبەتوۆ، وراز يساەۆ، تەمىربەك جۇرگەنوۆ، سانجار اسفەندياروۆ، وراز جاندوسوۆ، راحىم سۇگىروۆ، عابدولحاكىم بوكەيحانوۆتاردىڭ، تورعايعا قايتا جەرلەنگەن مىرجاقىپ دۋلاتوۆتىڭ، بەرلينگە قويىلعان مۇستافا شوقايدىڭ، سونداي-اق قوعامدىق ىستەردە، عىلىم مەن مادەنيەتتە تەرەڭ ءىز قالدىرعان باسقا دا ءىرى تۇلعالاردىڭ باستارىنان ارنايى ءبىر-ءبىر ۋىس توپىراقتان اكەلىنسە. ءسويتىپ،  ازاتتىق كۇرەسكەرلەرى بەيىتتەرىنەن جەكە سيمۆولدىق قۇتىلارعا سالىپ تاسىمالدانعان توپىراقتاردى  ارنايى اللەياعا يا پانتەونعا ەستەلىك تاقتالارمەن ورناتسا...

سوندا، ءسوز جوق، مۇنداي قاسيەتتى ورىندار بارشا ارداقتىلارىمىزدىڭ رۋحىن ەسكە سالىپ تۇرادى.

ستاليندىك رەپرەسسيالاردىڭ قارا تولقىندارىندا ۇلت ءۇشىن شەيىت بولعان ازاماتتارىمىزدىڭ ارۋاقتارى الدىنداعى ءبىر پارىزىمىزدى وسىلاي وتەۋگە بولار ەدى. ءارى بۇل سەكىلدى ابىرويلى ءىس ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك تۋىن ءاردايىم بيىك ۇستاۋعا ءتيىس جاس ۇرپاعىنىڭ بۇگىنگى وتانشىلدىق تاربيەسى تولىمدى بولۋ ءۇشىن دە قاجەت.

كونفەرەنتسيادا سماعۇل سادۋاقاسۇلىنىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋدىڭ بىرقاتار ءجون-جوباسى ايتىلىپ، ارنايى قارار قابىلداندى.

«اباي-اقپارات»