پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پارمەنىمەن قازاقستاننىڭ ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگى قۇرىلعانى تۋرالى حابارلاعان ەك.

«مەملەكەت بۇل ماسەلەگە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. پروبلەمالارعا تالداۋ جاساپ، وسى سالاعا قولداۋ كورسەتەتىن ارناۋلى مينيسترلىك قۇردىق. بۇعان دەيىن بىزدە مۇنداي مينيسترلىك بولعان جوق. ءدىني قوعامداستىقتارمەن، ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتورمەن جانە جاستار ۇيىمدارىمەن جۇمىستى جولعا قويىپ،  ونى ءارى قاراي جالعاستىرۋ قاجەت», دەگەن ەدى ەلباسى ءبىر سوزىندە.

مىنە، وتكەن ءساۋىر ايىندا قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالعان دارحان كالەتاەۆ ۆەدومستۆونىڭ قىزمەتىنە قاتىستى ماسەلەلەردى رەتتەۋگە بەلسەنە كىرىسىپ كەتتى. ول وتكەندە پارلامەنتتە «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن جوبانى ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ الدىندا قورعاپ شىقتى. بۇل جوبادا “دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم”، ء“دىني راديكاليزم” ۇعىمدارى بار.

“بۇل ۇعىمداردى ەنگىزۋ سونىمەن بىرگە دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ تارالۋى جانە ولاردىڭ اتريبۋتتارى مەن سىرتقى بەلگىلەرىنە تىيىم سالۋ - قوعامعا بوتەن يدەولوگيانىڭ ەنۋىنە تويتارىس بەرۋگە مۇمكىندىك تۋدىرادى” دەگەن ەدى زاڭ جوباسىن دەپۋتاتتارعا تانىستىرعان ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى دارحان كالەتاەۆ. اتالعان زاڭ جوباسىن جاماعاتقا ءتۇسىندىرۋ ءارى ايماقتاعى ءدىني احۋالدى ساراپتاپ، ءدىن وكىلدەرىمەن سۇحبات قۇرۋ ءۇشىن مينيستر اقتوبە وبلىسىنا باردى.

«بەت-الپەتتى جاۋىپ ءجۇرۋ قازاق حالقىنا جات»

ساپار اياسىندا مينيستر الدىمەن وبلىس ورتالىعىنان 220 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان تەمىر اۋدانىنا قاراستى كەڭقياق، شۇبارشي اۋىلدارىنا بارىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارمەن كەزدەستى. وندا دارحان كالەتاەۆ ءدىني سالاداعى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ باسىمدىقتارىن ءتۇسىندىرىپ، حالىقپەن پىكىر الماستى.

كەزدەسۋ بارىسىندا مينيستر ءدىن سالاسىنداعى زاڭنامادا بەت-الپەتتى جابۋعا تىيىم سالۋدىڭ نە سەبەپتى ەنگىزىلىپ وتىرعانىن ايتتى.

«بەت-الپەتتى جابۋ قازاق حالقىنا جات. بۇل تاريحىمىزدا دا، مادەنيەتىمىزدە دە بولماعان. سوندىقتان ايەلدەردىڭ بەت-الپەتىن جابۋىنا زاڭدى تۇردە تىيىم سالىپ وتىرمىز. بۇل تۇرعىدا قوعامدا دۇرىس پىكىر بار، كوپشىلىك قولداپ وتىر»، - دەدى د. كالەتاەۆ.

مەكتەپ تالابىمەن سايكەسپەيتىندەر قاشىقتىقتان وقي الادى

سونىمەن قاتار، ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى مەكتەپتە ورامال تاعۋ ماسەلەسىنە وراي ءوز پىكىرىن ءبىلدىرىپ، مەكتەپتىڭ تالابىن ۇستانۋ قاجەتتىگىن باسا ايتتى.

دارحان كالەتاەۆتىڭ ايتۋىنشا، وسىنداي تالاپپەن قاتار، ونىڭ التەرناتيۆتى جولى دا بار. ونىڭ ءبىرى – قاشىقتىقتان وقىتۋ تەحنولوگيالارىن پايدالانا وتىرىپ ۇيدە وقىتۋ. مينيستر بۇل ماسەلە بويىنشا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترىمەن پىكىرلەسىپ جاتقانىن جانە بۇل باعىتتا جۇمىستاردىڭ جالعاسىپ جاتقانىن اتادى.

اقتوبە وڭىرىنە ساپار بارىسىندا مينيستر تەمىر اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا اۋدان اكتيۆىمەن جانە ارداگەرلەرمەن، تەولوگ-يمامدارمەن، سونىمەن قاتار، اۋداندىق تەرروريزمگە قارسى كوميسسيا مۇشەلەرىمەن كەزدەستى.

زاڭ جوباسى تۋرالى جالعان مالىمەت تاراتىپ جۇرگەندەر بار

ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى العا اۋدانىنداعى بەستاماق اۋىلىندا بولىپ، اقتوبە وبلىسىنداعى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ يمامدارىمەن كەزدەستى. مينيستر ءوز سوزىندە «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭعا تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ قاجەتتىلىگىن ۋاقىتتىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىرعانىن ايتتى.

«كەيبىر توپتاردىڭ وسى زاڭناما جوباسىن «يسلام ءدىنىنىڭ مۇددەلەرىنە قايشى كەلەدى، مۇسىلماندارعا قارسى باعىتتالعان» دەگەن جالعان مالىمەت تاراتىپ جۇرگەنىن دە جاسىرۋعا بولمايدى. بۇل مالىمەتتەر مۇلدە نەگىزسىز»، - دەپ مالىدەدى د. كالەتاەۆ. وسى رەتتە، مينيستر يمامداردى زاڭناما جوباسىنا بارىنشا قولداۋ ءبىلدىرىپ، اتالعان زاڭ جوباسىنىڭ پايداسىن، ارتىقشىلىقتارىن حالىققا تولىقتاي تۇسىندىرۋگە اتسالىسۋعا شاقىردى.

دارحان كالەتاەۆ ءدىن سالاسىندا يمامدارمەن بىرلەسە اتقاراتىن جۇمىستىڭ نەگىزگى التى باعىتىنا توقتالىپ ءوتتى. ولار: تەرىس ءدىني اعىمداردىڭ قىزمەتىنە توسقاۋىل قويۋ; دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارمەن جۇمىس جۇرگىزەتىن يمامدار مەن تەولوگتاردىڭ ءبىلىمى مەن بىلىگىن كوتەرۋ; ءدىني ەكسترەميزم مەن راديكاليزم يدەيالارى تارالۋىنىڭ الدىن الۋعا قاتىستى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنا تۇرعىنداردى كەڭىنەن قامتۋ; جاستاردىڭ بويىندا راديكالدىق يدەيالارعا قارسى نولدىك يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرۋ; مەشىت يمامدارىنىڭ ۋاعىزىن «ۋاعىز ايتۋدىڭ بىرىڭعاي تارتىبىندە» بەكىتىلگەن قاعيدات بويىنشا جۇزەگە اسىرۋ; «مەشىتتەردىڭ ىشكى ءتارتىپ ەرەجەسىن» جەتىلدىرۋ.

دارحان كالەتاەۆ دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارمەن جۇمىس جۇرگىزەتىن يمامدار مەن تەولوگتاردىڭ ءبىلىمى مەن بىلىگىن كوتەرۋدە ءدىني باسقارمانىڭ اقتوبە وبلىسىنداعى ۋاكىلدىگىنە جەرگىلىكتى يمامدار مەن تەولوگتاردىڭ رەزەرۆىن قالىپتاستىرۋدى ۇسىندى. قالىپتاسقان رەزەرۆ بويىنشا «نۇر-مۇباراك» ۋنيۆەرسيتەتىنە بىلىكتىلىكتى كوتەرۋگە يمامدار مەن تەولوگتار جىبەرىلىپ وتىراتىن بولادى.

قر ءدىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام ءمينيسترى دارحان كالەتاەۆ اقتوبە وبلىسىنا جۇمىس ساپارى اياسىندا تەمىر اۋدانىنىڭ ورتالىعىنداعى «دوسجان يشان» مەشىتىنىڭ جانە العا اۋدانىنداعى «اقتوبە مەدرەسە» كوللەدجىنىڭ قىزمەتتەرىمەن تانىستى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭنىڭ جوباسىندا مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ءدىني ارەكەتتەرىنە بايلانىستى پۋنكتەر بار. اتاپ ايتقاندا، زاڭ جوباسى بويىنشا مىنا ارەكەتتەرگە تىيىم سالىنعان: قىزمەتتىك مۇمكىندىكتى ءدىني بىرلەستىكتىڭ مۇددەسىنە پايدالانباۋ، قاراماعىنداعىلاردى ءدىني قىزمەتكە ماجبۇرلەمەۋ جانە ءدىني بىرلەستىك قۇرماۋ نەمەسە مۇشەسى بولماۋ.

بۇدان بولەك، زاڭ جوباسىندا ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتىن باقىلاۋ، جازالاۋ مەكەمەلەرىندەگى سوتتالۋشىلاردىڭ ءدىني ارەكەتىن رەتتەۋ، شەتەلدە ءدىني ءبىلىم الۋعا قاتىستى ماسەلەلەر قامتىلعان.

جوبا قوعامدىق ورىنداردا نيقاب كيۋگە، قۇلشىلىق ەتۋ ورىندارىنان بولەك جەردە نەكە قيۋعا تىيىم سالادى. بۇل تالاپتاردى بۇزعاندارعا ايىپپۇل سالىنادى.

Abai.kz