“رەسپۋبليكالىق ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعاندار قاۋىمداستىعى” مەن قوعام بەلسەندىلەر بىرلەسىپ، الاش ارىستارى قاماۋدا بولعان نكۆد-نىڭ تەرگەۋ يزولياتورىنىڭ قوناق ۇيگە اينالۋىنا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، اكتسيا ۇيىمداستىردى.

ناۋرىزباي باتىر مەن قاراساي باتىر كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان بۇل عيمارات كەزىندە نكۆد نىڭ تەرگەۋ يزولياتورى بولعان. الاش ازاماتتارىن اياۋسىز قيناپ، قۋعىنعا ۇشىراتقان قارالى ورىن ەندى قوناق ۇيگە اينالماق.

بەلسەندىلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جەردە 2003 جىلى مۇراجاي بولعان. بىراق، ول ەكى جىلدان كەيىن جەكەمەنشىككە ءوتىپ كەتكەن.

جۇمابەك اشۋۇلى، قوعامدىق بەلسەندى:

- بۇل عيمارات جەكەمەنشىككە ءوتىپ كەتتى. ەندى ول فيرمانىڭ وكىلدەرى نە ىستەسەك تە ءوزىمىز بىلەمىز دەيدى. مۇنىڭ الدىندا وتىرعان "اليانس بانكتىڭ" قۇرامداس بولىگى “ووس اليانس” دەگەن بولاتىن. مەن سونى باسقارىپ وتىرعان جىگىتكە: “بالەن جىلدان بەرى جالعا بەرىپ قىزىعىن كوردىڭدەر. ەندى بۇل عيماراتتى ءوز ەرىكتەرىڭمەن قايتارىڭدار. بۇعان مەملەكەت اقشا ءبولىپ، مۇراجايدى قايتادان اشاتىن بولسا، سەندەرگە ارۋاقتار دا ريزا بولادى. حالىقتىڭ دا العىسىن الاسىڭدار. ولاي ەتپەيتىن بولساڭدار، بۇل جەردى سوت ارقىلى تارتىپ الامىن” دەدىم. سودان كەيىن ولار اياق استى باسقا بىرەۋلەرگە ساتىپ جىبەردى. ەندى بۇلار ءبىز ءوز اقشامىزعا ساتىپ العانبىز، بۇل ءبىزدىڭ جەكەمەنشىگىمىز. ءبىز بۇل جەرگە قوناق ءۇي سالامىز دەيدى. مەن وسى عيمارات ءۇشىن كۇرەسىپ كەلە جاتقانىما 13 جىل بولدى. ءالى دە توقتامايمىز. قازىر كىشكەنە سەڭ قوزعالدى. الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى “قۇرىلىستارىڭدى توقتادىڭدار” دەدى. مىنە، ەكىنشى اپتا بولدى قۇرىلىستارى توقتاپ تۇر. بىزدە تاريحي عيمارات جەكەشەلەنبەسىن دەگەن زاڭ بار. سول زاڭعا سۇيەنە وتىرىپ، تارتىپ الۋعا بولادى. ءبارى ءوزىمىزدىڭ بيلىكتىڭ قولىندا.

بەيبىت قويشىباەۆ، تاريحشى، جازۋشى، ادىلەت تاريحي-اعارتۋ قوعامى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى:

- كەشەگى گپۋ، نكۆد دەگەن ۇيىمدار وسى ۇيدە قۇرىلدى. حالىقتىڭ قارالى تاريحىن جاساپ، قىرعىنعا ۇشىراتقان وسىلار. تەك قانا ۇلكەن تەررور جىلدارى 120 مىڭ ادام سوتتالدى دەپ ايتامىز وسى كۇنى. ونىڭ 25 مىڭى اتىلدى. تەك قانا وسى ورتالىقتىڭ پودۆالىندا جاتىپ، تەرگەگەن جەرىندە اتىلىپ، ءتورت-بەس مىڭ ادامدى مىنا جاڭالىققا اپارىپ كومگەن. الدىندا ماشينا دۇرىلدەپ تۇرادى. ۇكىمىن شىعارىپ، اتىپ تاستايدى دا، قاپقا سالىپ اپارىپ كومەدى. مىنە، بۇل وسىنداي ءبىر قارالى عيمارات. سوندىقتان بۇل جەردى ءبىز جوعالتۋىمىزعا بولمايدى. بۇل جەر حالىقتىڭ ساناسىن وياتۋعا قىزمەت ەتۋى كەرەك. مۇنى ساۋدا-ساتتىق ورنىنا اينالدىرۋعا بولمايدى. قارالى تاريحتى ەسكە سالىپ تۇرعان جەر. بۇل جەردى جاستاردى تاربيەلەۋ قۇرالىنا اينالدىرۋ كەرەك. جاستار سول كەزدەگى ايتىلماي كەلگەن قارالى تاريحتى بىلسە، تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن نىق ۇستايتىن ازاماتتار بولادى. جانە بۇل جەر تاۋەلسىزدىكتى تەرەڭ تۇسىنۋىمىزگە ىقپال ەتەتىن كيەلى ورىن. سوندىقتان بۇل تاريحي عيمارات ءۇشىن كۇرەس جالعاسا بەرەدى.

ال، بۇل عيماراتتى ساتىپ العان فيرما وكىلدەرى ەشقانداي پىكىر بىلدىرمەيتىندەرىن ايتتى. بىراق، بۇل ماسەلە الداعى ۋاقىتتا الماتى قالالىق اكىمدىگىنىڭ تىكەلەي باقىلاۋىندا بولۋى ءتيىس.

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

سۋرەت "جاس الاش" گازەتىنىڭ سايتىنان الىندى

Abai.kz