ەلىمىزدەگى «قارا پولكوۆنيكتەردىڭ» قارا نيەتى
پايداكۇنەمدىك ماقساتتى كوزدەپ، ادامدى ابدەن اۋرەگە سالىپ، جازىقسىز قاماتۋدى كوزدەگەن تومەندەگى وقيعانىڭ جۋان ورتاسىندا قۇقىعىمىزدى قورعايدى، زاڭنىڭ ساقتالۋىن قاداعالايدى دەگەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ەكى بىردەي پولكوۆنيگى جۇرگەندىگى ادامنىڭ تۇلا بويىن تۇرشىكتىرەدى.
اڭگىمەنى باسىنان باستالىق. گۇلنار قۇرالوۆا ەسىمدى كەلىنشەك (بارلىق كەيىپكەرلەردىڭ ەسىمدەرى بەلگىلى سەبەپپەن وزگەرتىلىپ الىندى) وتە ىسكەر، جاڭا زامانعا يكەمدى، الىمدى جان ەكەن. ءتۇسىمدى بيزنەسپەن اينالىسىپ، ءدامحانا دا، ستوماتولوگيا دا ت.ب. اشقان. تابىسىنىڭ مولدىعىنىڭ ارقاسىندا استاناداعى ءال-فارابي شاعىن اۋدانىنداعى VIP ۋچاسكەلەردەن ءبىر ەمەس، ەكى كوتتەدج سالدىرعان، تاعى ءبىر جەر ۋچاسكەسى دە بار. كۇيەۋى م.اقماروۆ پوليتسيا پولكوۆنيگى بولىپ، استانانىڭ ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىندە ىستەپ تۇرعاندا بۇلاردىڭ قاعاناعى قارق، ساعاناعى سارق ەدى...
بىراق اراعا سايتان كىرۋى وڭاي عوي، مارات اياق استىنان ايەلىمەن اجىراسىپ، 2006 جىلدان بەرى ونىمەن نەكەلەرىن سوت ارقىلى سىرتتاي بۇزادى. بۇل ءىستى ايەلىنە بىلدىرمەيدى. ەكەۋىنىڭ ورتاق بالالارى جوق، گۇلناردىڭ بۇرىنعى كۇيەۋىنەن ءبىر بالاسى بار ء(بىزدىڭ سوتتارىمىز دا زاڭ بۇزۋعا بەيىم عوي، ايتپەسە كوزى ءتىرى ايەلىن پروتسەسسكە شاقىرۋى كەرەك ەدى...). وسىنىڭ وزىنەن جىگىتتىڭ جامان ويلى ەكەنى كورىنىپ تۇر، ويتكەنى ول ايەلىمەن 2013 جىلعا دەيىن زاڭ بويىنشا اجىراسقانىن ايتپاي، بىرگە تۇرا بەرگەن. سونداعى ماقساتى - ايەلىنىڭ بارلىق بايلىعىن يەمدەنىپ كەتۋدىڭ امالى ەكەن. ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن ونىڭ بيزنەستى جۇرگىزۋ بارىسىندا زاڭدى اينالىپ وتكەن كەيبىر ارەكەتتەرىن الاياقتىق دەپ سوتقا بەرىپ، ونى تۇرمەگە قاماتۋدى كوزدەيدى. بۇل ىسكە ءوزىنىڭ دوسى ق.باقىروۆ دەگەن پولكوۆنيكتى دە تارتىپ، ەكەۋلەپ وتىرىپ، بۇرىنعى ايەلىن ايتەۋىر تەمىر توردىڭ ار جاعىنان شىعارۋعا تىرىسادى.
جۋىردا استانانىڭ سارىارقا اۋداندىق سوتىندا وسى ىسكە بايلانىستى سوت بولىپ، ول ەكى ايعا سوزىلدى.
گۇلنارعا تاعىلعان العاشقى ايىپ - «تۇرانالەمبانكتەن» جوعارىدا اتالعان ءبىر كوتتەدجدى كەپىلگە قويىپ العان نەسيە. بيزنەسىن جانداندىرا ءتۇسۋ ءۇشىن ىسكەر ادامداردىڭ بانكتەردەن نەسيە الۋى زاڭدى. گۇلنار دە سونداي نەسيەگە مۇقتاج بولادى. الايدا ءبىزدىڭ بانكتەرىمىز دە قىزىق قوي، بيزنەس جۇرگىزۋگە تىكەلەي، ۇلكەن سوماداعى نەسيە بەرە المايدى. بىراق ونداعىلار دا ادامدار، كليەنتتەرىن جوعالتپاس ءۇشىن نەسيە الۋدىڭ زاڭدى بۇزباي، اينالىپ وتەتىن جولدارىن وزدەرى ايتىپ بەرەدى. گۇلنارعا دا كوتتەدجىڭىزدىڭ ءبىرىن سەنىمدى ادامعا ساتقان بولىڭىز، ال ءبىز ونى كەپىلگە قويىپ، ساتىپ الۋشىنىڭ اتىنا قالعان سومانى يپوتەكالىق نەسيە رەتىندە بەرەيىك، ال اقشانى ءوزىڭىز الاسىز عوي دەگەن كەڭەس بەرەدى. بۇل كەڭەس گۇلنارعا ۇناي كەتىپ، ول ءوزىنىڭ ءۇي قىزمەتشىسى ا.ساقپاەۆا دەگەن ايەلگە ءۇيىن «ساتىپ»، ودان العاشقى جارناسى 14 040 000 تەڭگەنى «العان بولىپ»، اتالمىش بانكتەن 32 760 000 تەڭگە نەسيە الادى. بۇل قاراجاتتى ءوزىنىڭ ماقساتىنا جۇمسايدى، ال نەسيەنى وسىمىمەن اي سايىن تولەپ تۇرادى.
بۇل وقيعا 2005 جىلى بولىپ، كەلەسى 2006 جىلى مۇنداي اقشانى ءوڭى تۇگىل تۇسىندە كورمەگەن ساقپاەۆاعا جال ءبىتىپ، گۇلنارمەن ات قۇيرىعىن كەسىپ، مەنىڭ 14 ملن. تەڭگە اقشامدى قايتار دەگەن جالا جاۋىپ، وسى سوتتا جاپا شەگۋشى رەتىندە قاتىستى. بۇل جەردە جوعارىدا ايتىلعان «قارا نيەتتى پولكوۆنيكتەردىڭ» ىقپالى بولعان سياقتى. ايتپەسە بۇل وقيعا ازاماتتىڭ ءىس رەتىندە سول جىلداردا-اق قارالىپ، ماسەلە شەشىلگەن ەكەن. ەندى سول ءىس گۇلناردى الاياق، «تۇرانالەمبانكتى» الداپ نەسيە الدى، ساقپاەۆانى الداپ 14 ملن. تەڭگەسىن بەرمەي كەتتى دەگەن ايىپ بولىپ، سولاردىڭ ىقپالىمەن قىلمىستىق ءىستىڭ ءبىرىنشى ەپيزودىنا اينالعان.
بىراق ءىستى قاراعان سۋديا ۆ.سەمەنوۆا ءوزىنىڭ بىلىكتىلىگىن كورسەتىپ، جالانى كوپ تەرگەۋدەن كەيىن ايپارا ەتىپ، اشكەرەلەدى. ساقپاەۆانىڭ قاراپايىم جۇمىس ىستەيتىن ادام ەكەنىن بىلگەن سوڭ ول: 14 ملن تەڭگەنى قايدان الدىڭىز دەگەندە اناۋ ايتا الماي، 1-2 ادامنان قارىز العانىن ايتقاندا سوت ولاردى دا شاقىرتىپ، اقشا بەرگەنى تۋرالى قولحاتتى تالاپ ەتىپ، اقىرى ءبارىنىڭ دە وتىرىكتەرىن جاريا قىلدى. ءسويتىپ بۇل ەپيزودتان گۇلنار تازا شىقتى. ءتىپتى ايىپتاۋ قورىتىندىسىن اكەلگەن پروكۋروردىڭ ءوزى بۇل ايىپتىڭ نەگىزسىز ەكەنىن مويىندادى. بانك تە نەسيەنىڭ تولەنىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ، ايىپتاۋعا نەگىز جوقتىعىن ءبىلدىردى.
بىراق وسى جالانىڭ ءوزى ايىپتالۋشىنىڭ قانشاما جۇيكەسىن توزدىرىپ، ءتۇن ۇيقىسىن بۇزدىرىپ، يت الەككە سالعانىن تۇسىنۋگە بولادى. ەكى ايدان ارتىق ۋاقىتتا سوزىلعان پروتسەسس بارىسىندا گۇلناردىڭ قاتتى جۇدەپ، ازىپ كەتكەنىن كورۋگە بولاتىن.
ەكىنشى ايىپ وسى VIP قالاشىقتاعى №1 ۋچاستوكقا قاتىستى. بۇل دۇنيە گۇلناردىڭ اكەسىنىڭ اتىندا ەكەن. وتباسى وسى ۋچاستوكتى ساتۋ كەرەك دەپ شەشكەندە الۋشىنى كۇيەۋ بالا م.اقماروۆ ىزدەپ تابادى. ونى تالابەكوۆ دەگەن ازامات ساتىپ الماق بولىپ 13 ملن. تەڭگە تولەيدى. سويتسە، قۋ كۇيەۋ بالا ساتىلعان جەردىڭ ۇستىنەن تاعى دا 100 مىڭ دوللار تاپپاق بولىپ، تالابەكوۆتى وسى سوماعا وزىنە قارىزدار ەتىپتى. مۇنى ەستىگەن تالابەكوۆتىڭ ايەلى مامىلەدەن كۇيەۋىن باس تارتقىزىپ، ال اقماروۆتان تولەنگەن 13 ملن. تەڭگەنى قايتارۋدى تالاپ ەتەدى. ول بەرە الماعاندا ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنە شاعىمدانىپ، اقىرى ۋچاستوكتى ءوزىنىڭ دوسى باقىروۆقا بەرمەك بولىپ، سونىڭ اقشاسىمەن تالابەكوۆتان قۇتىلادى. ال باقىروۆتىڭ وزىنە گۇلناردىڭ كوتتەدجىندە ۋاقىتشا تۇرۋعا رۇقسات بەرەدى. ويتكەنى، بۇل كەزدە گۇلناردىڭ ءوزى بيزنەسىنە بايلانىستى الماتىعا بالاسىنىڭ قاسىنا اۋىسقان، ال كۇيەۋىنىڭ قىزمەتتەن العان باسقا پاتەرى بولعان. «ۋاقىتشا تۇرادى» دەگەن باقىروۆتىڭ وتباسى تاماشا كوتتەدجدە سودان بەرى 10 جىل تۇرىپ كەلەدى ەكەن. ول ءۇيدىڭ يەسىنە تۇك تە تولەمەگەن، ول تۇگىل گۇلناردىڭ تۋىسى سەرىكتىڭ وسى ۋچاستوكقا قوسىمشا سالعان كوتتەدجدىن دە ءتۇرلى جولمەن لەگاليزاتسيادان وتكىزىپ، يەلەنىپ العان. ارينە، ءۇيدىڭ اقشاسىن تولەمەگەن سوڭ باقىروۆپەن ارادا كيكىلجىڭ بولىپ، ول ەشقانداي اقشا تولەمەي، ال ۋچاستوك ءۇشىن تولەگەن اقشاسىن تالاپ ەتىپ، اقىرى سوتقا جۇگىنىپ، 2010 جىلى سوت شەشىمىمەن گۇلنار ونىڭ 18 ملن. تەڭگە اقشاسىن قايتارادى. بۇل تۋرالى سوتتىڭ ۇكىمىندە بىلاي دەلىنگەن: «يز ماتەريالوۆ ۋگولوۆنوگو دەلا ۋسماتريۆاەتسيا، چتو 19 فەۆراليا 2010 گودا پو سۋدەبنومۋ پريكازۋ ۆزىسكانو س پودسۋديموي ۆ پولزۋ باكيروۆا ك.ا. 18 000 000 تەنگە (توم 1 ل.د. 10, 22, 68)». سوعان قاراماي پولكوۆنيك باقىروۆتىڭ گۇلناردى «ماعان قارىز، الداپ كەتتى» دەپ وتىرعانى قانداي بەتسىز جالا ەكەنىن كورە بەرىڭىز.
ال جەر ۋچاسكەسىن گۇلنار ە.سىزدىقوۆ دەگەن ازاماتقا 24 ملن. تەڭگەگە ساتقان.
وسى جەردە م.اقماروۆتىڭ باقىروۆتى «بىرگە وسكەن دوسىم، ايەلى ونكولوگيالىق سىرقاتقا شالدىققان، كوتتەدجدە ۋاقىتشا تۇرا تۇرسىن» دەگەنى الداۋ سياقتى، ويتكەنى ول مەرزىمنىڭ 10 جىلعا سوزىلعانى كۇمان تۋدىرادى. ءىس جۇزىندە ەكى پولكوۆنيكتىڭ ءوزارا كەلىسىپ، ءۇيدى زاڭدى يەسىنىڭ سىرتىنان يەمدەنىپ، ءبىر-بىرىنە كەلىسكەن اقىسىن تولەپ، ال اقى يەسىن الاياق دەپ سوتتاتىپ جىبەرۋدى كوزدەگەنى سەزىلىپ تۇر.
گۇلناردى الاياق دەپ ايىپتاۋدى كۇشەيتۋ ءۇشىن بۇرىنعى كۇيەۋى م.اقماروۆ ايىپتاۋ قاعازىندا: «مەنەن 2011-2012 جىلدارى 40 مىڭ دوللار الىپ، قايتارماي قويدى» دەگەن ايىپ تاققان. بۇل كەزدە ەكەۋى اجىراسپاعان، بىرگە تۇرادى. ءبىر ۇيدە بىرگە تۇرعان ەرلى-زايىپتى ادامدار ءبىر-بىرىنە اقشا بەرىپ، ونى بەرگەنى العانىنان سوت ارقىلى تالاپ ەتۋىنىڭ ءوزى اقىلعا قونىمسىز ەكەنى كورىنىپ تۇر. زاڭعا جۇگىنسەك بەرگەنى تۋرالى ءتىپتى ەشقانداي دالەل دە جوق... بىراق سونى پولكوۆنيك اۋزى-مۇرنى قيسايماي، جاريالاپ تۇر. سودان-اق بۇل ادامنىڭ قانداي ارەكەتتەن بولسا دا باس تارتپايتىنىن كورە بەرىڭىز. سونىمەن بىرگە ءال-فارابيدەگى كوتتەدجدى باقىروۆ 530 مىڭ دوللارعا ساتىپ العان دەۋى دە اقىلعا قونىمسىز مالىمدەمە. وسىنشا قاراجاتقا ساتىلعان بولسا ساتىپ الۋ كەلىسىمشارتى بولماس پا ەدى، ول سوتتا كورسەتىلمەس پە ەدى؟ سوندىقتان بۇل ادامنىڭ ار-يماننان ادا ەكەنىن تانۋعا بولادى.
وسىناۋ قىلمىستى ءىستى قاراعان ءادىلسوت اقىرى: «سۋد پريحوديت ك ۆىۆودۋ و نەوبحوديموستي پريزنات پودسۋديمۋيۋ نەۆينوۆنوي ي وپراۆدات ەيو زا وتسۋتستۆيەم سوستاۆا پرەستۋپلەنيا» دەگەن شەشىم شىعاردى. ءتىپتى بۇل ءىستىڭ قىلمىستىق تا ەمەس ازاماتتىق ءىس ەكەنى دە ايتىلدى. ونى قىلمىستىق ىسكە اينالدىرىپ، گۇلناردى «الاياقتىقتى» جازالايتىن باپپەن كوپ جىلعا تۇرمەگە قاماتۋدى كوزدەگەن «قارا نيەت پولكوۆنيكتەردىڭ» ءىسى ەكەنى داۋسىز. مۇندايلار وزدەرى قاراجات تابۋعا يكەمسىز بولسا دا جازىقسىز ادامداردى وسىلاي قاماتىپ، تابىس تابۋعا ۇيرەنگەن سياقتى. ءبىزدىڭ قوعامعا الدىمەن وسىندايلاردىڭ قارانيەتتەرىن قۇرىقتاۋ كەرەك.
ج.قۋاندىق، جۋرناليست
Abai.kz