بۇرىن ءورىستىلدى تاريحي توپتاردا پوستتار جازىپ جۇرگەنىمدە ول جەردە ءبىراز وقىرماندارىم ول پوستتاردى جاپاتارماعاي تالاپ الىپ كەتىپ جاتاتىن. مەن ول توپتاردا قازاق تاريحىنداعى كوپتەگەن ەل بىلمەيتىن دەرەكتەردى سالىپ تالداپ وتىراتىنمىن.

سونى وقىپ الگى وقىرماندارىم كادىمگىدەي اجەپتاۋىر مارقايىپ، رۋحتانىپ قالاتىن. قازەكەڭنىڭ اسقاق تاريحىنان سىر شەرتسەك، سول جاندارىنا مايداي جاعاتىن ەدى. سول كەزدە ءبىرشاما دوستار تاپتىم. 

كەيىن مەن تولىق قازاق تىلىنە كوشىپ، بەرگى بەتكە اۋىپ كەتكەسىن، ولار مەنىڭ قازاقشامدى تۇسىنىڭكىرەمەي كومەسكىلەنىپ قالا بەردى. ولاردىڭ جاندارى قازاق بولعانىمەن تىلدەرى بوتەن بولعاسىن ولارعا راس قيىن ەكەن، سونى ءتۇسىندىم، ءتىل دەگەن ۇلكەن رۋحاني شەكارا ەكەن. جالپى، ونى دا ءتۇسىندىم. 

ءبىزدىڭ ءورىستىلدى قانداستارىمىز قازىر وتە قيىن جاعدايدا قالىپ وتىر. ونى بۇلاردىڭ ءبىرازى پاڭدانىپ مويىنداعىسى كەلمەيدى، بىراق سانالىلارى بۇنى ءتۇسىندى. وزدەرىنىڭ يا ورىس، يا قازاق ەمەس ەكەندىگىن ولاردىڭ كوبى ىشتەي بىلەدى جانە ونىڭ ۇستىنە ءبىز دە ء"تىل", ء"تىل" دەپ تالاپتى كۇشەيتىپ توپەلەپ اكەتىپ بارامىز. سوڭعى كەزدە ارامىز قاتتى اشىلىپ كەتتى. ءبىزدىڭ ەكى ءتۇرلى حالىق ەكەنىمىز ايداي انىق بولا باستادى. مەن ءتىپتى وسى الەۋمەتتىك جەلىدە ەكى جاقتان جاۋىققان قاتتى سوزدەر وقيمىن. 

مەنىڭشە، وسى جەردە مەملەكەتىمىزدىڭ دىڭگەگى - قازاقتىلدى قازاقتار قاتتى ويلانۋى كەرەك. ولاردىڭ الدىندا ء"بىز وسى وزگەتىلدى باۋىرلارىمىزعا قول سوزىپ، ولاردى باۋىرعا باسامىز با، الدە كەۋدەسىنەن يتەرىپ كەرى قۋامىز با؟" دەگەن تاڭداۋ تۇر جانە بۇل تاڭداۋدىڭ تاعدىرىن "كامەرا ۇستاعان ءتىل جاناشىرلارى" ەمەس قازاقتىڭ ءوزى شەشكەنىن قالار ەدىم. 

بۇل ماسەلەگە ستراتەگيالىق تۇرعىدان قاراساق، اينالامىز تولعان دۇشپان، قىتاي - ورىسى سايدا، اراپقا ەلتىگەندەر دە ءوز ىشىمىزدە ىرعىن، باسقا دا يدەيالىق اداسقان قازاق كوپ. ەندى وسىلاردىڭ ساپىنا تاعى دا ءبىر جاۋ لەگىن قوسامىز با، وسى قالاي بولادى؟

باياعىدا امەريكاندىق قاراناسىلدى حالىقتىڭ ۇلى ويشىلى اعارتۋشىسى بۋكەر تي ۆاشينگتون ءوز قارا حالقىن اعارتامىن دەپ ءجۇرىپ شاشى اعارىپ بىلاي دەگەن ەكەن "شىركىن، ءبىزدىڭ قارا حالىققا اق ءتۇستى باۋىرلار كومەك قولىن سوزسا بۇل قانداي يگىلىك بولار ەدى، اقناسىلدىلەردىڭ الدىندا بىزگە قاراستى تەك ەكى عانا تاڭداۋ تۇر، ونىڭ ءبىرى - اق بىلەكتىڭ بىزگە جاردەمشى بوپ سوزىلۋى نەمەسە ءبىزدى كەرى قۇزعا يتەرمەلەۋى" دەگەن ەكەن. امەريكاندىقتار ۇلى حالىق قوي، ولار ءوز قاتەلەرىن ءتۇسىنىپ اقىر اياعى قاراتابان افروامەريكاندىقتى باۋىرىنا باسۋ ءۇشىن كوپ ءىس تىندىردى، تىندىرىپ تا كەلەدى، ولاردان پرەزيدەنت تە قويدى. بۇلار ءتۇبى وسى بەتتەرىمەن ءبىر حالىق بولادى، وعان كۇمانىم جوق. 

ال ءبىزدىڭ قازەكەڭ وزگەتىلدى باۋىرىنىڭ تاعدىرىن وسىلاي پاراساتىنا سالىپ شەشە الا ما ەكەن، بۇنىڭ اقىرى قالاي بولادى، ءبىز ءتۇبى ەكى جارتى ءبىر ءبۇتىن ءبىر حالىق بوپ قالىپتاسا الامىز با، انالاردان ءبىز ءتۇبى تولىققاندى قازاق جاساي الامىز با الدە ءبىزدىڭ اعايىندار جۇيكەسى سىر بەرىپ كۇندەردىڭ كۇنىندە "ورىسىڭا كەت" دەپ توڭق ەتە قالىپ ورە تۇرەگەلە مە؟ بۇنداي شالت قيمىلدىڭ ارتى ەشقانداي جاقسىلىقپەن اياقتالمايتىنى دا بەلگىلى. 

تاعى ءبىر قوسارىم، جازيرا اراپ ەلدەرىندە، اراپتار يسلامنىڭ شيعا تارماعىن ۇستاناتىن شەيىت اراپتاردى وزدەرىنىڭ ءدىني، يدەولوگيالىق، ۇلتتىق، مادەني سالالارىنداعى جاۋاپتى ورىندارعا، كۇللى اراپتىڭ تاعدىرىن شەشەتىن جاۋاپتى ىستەرگە جولاتپايدى ەكەن، بۇل اراپتار، اناۋ قانى اراپ بولعانىمەن سەنىمى بولەك باۋىرلارىنا ىشتەي سەنبەيتىن بولار.... 

سىزدەرگە قايدام، ال ماعان اراپتىڭ وسى مىسالى ۇنايدى. باۋىردىڭ اتى باۋىرمەن، بىراق ءورىستىلدى قانداستارىمىزعا ۇلتتىق ماسەلەلەرگە قاتىستى سالالاردى اماناتتاپ، جالپى قازاق تاعدىرىن ۇستاتۋعا بولمايدى، مەن دە سەنبەيمىن.

ولجاس ءابىلدىڭ Facbook-تەگى پاراقشاسىنان

Abai.kz