ەستوندار قۇلدىق سانادان قۇتىلۋ جولىن جالعاستىرىپ جاتىر. ەستونياداعى وڭشىل پارتيانىڭ جاستار قاناتى وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر اراسىندا «كوممۋنيزم فاشيزممەن بىردەي مە؟»، «كوممۋنيزمنىڭ ولگەنىن ءبارى ايتادى. بىراق ونىڭ تابىتىن كورگەن ەشكىم جوق» دەگەن ەكى تاقىرىپتا ەسسە جازۋعا كونكۋرس جاريالاعان. ۇيىمداستىرۋشىلار كونكۋرستىڭ ماقساتى اۆتوريتارلىق رەجيمدەردىڭ قىلمىسىن اشكەرەلەي وتىرىپ، باعا بەرۋ ەكەنىن ايتىپتى. ەڭ ءتاۋىر ەسسە جازعان ەكى ادامعا بريۋسسەلگە تەگىن بارىپ قايتۋعا جولداما بەرەدى ەكەن.

جالپاق جۇرت بىلەتىندەي بولشەۆيكتەردىڭ سوۆەت وكىمەتىنە ەستونيا عانا ەمەس، بىزدە بودان بولعانبىز. بىراق ءدال بىزدەي تاۋەلسىزدىك العان ەستونيامەن ايىرمامىز كوپ. ەستوندار قاي-قايداعىنى قوزدىرىپ، ەسكە ءتۇسىرىپ وتىر.

اۋەلى ءبىزدىڭ ەلدە قۇلدىق سانادان قۇتىلۋعا قادام جاساۋ تۇگىلى تالپىنىس، تالپىنىستى قويىپ ىنتانىڭ ءوزى ءوڭىمىز تۇگىل تۇسىمىزگە كىرمەگەن نارسە. كەرىسىنشە، سوۆەتتەردىڭ كەزىندەگى ساياسي ءادىس-تاسىلدەردىڭ ءوڭى وزگەرىپ تاۋەلسىزدىك زامانىندا دا ءتاپ-ءتاۋىر كادەگە جارايتىنىنا بۇرىنعى كوممۋنيستەردىڭ كوزى جەتىپ، قۋانىپ قالدى. قوعام تاراپىنان قۇلدىق پسيحولوگيانى سانادان سىلىپ تاستاۋ كەرەك دەلىنەتىن باستامالار ءسوز اراسىندا ايتىلدى. بىراق، ارتىنا تۇسكەن جان بولمادى. ءسويتىپ، ءباز-باياعى ۇلتتار دوستىعى جاراسقان، جۇماق ورناپ، ەزۋىنەن اق ماي اققان ەل ەكەنىمىزگە تاعىدا ەرىكسىز سەنىپ، سەمىرىپ قارىشتاپ كەتىپ بارامىز.

ەستوندار قۇلدىق سانادان قۇتىلۋ جولىن جالعاستىرىپ جاتىر. ەستونياداعى وڭشىل پارتيانىڭ جاستار قاناتى وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر اراسىندا «كوممۋنيزم فاشيزممەن بىردەي مە؟»، «كوممۋنيزمنىڭ ولگەنىن ءبارى ايتادى. بىراق ونىڭ تابىتىن كورگەن ەشكىم جوق» دەگەن ەكى تاقىرىپتا ەسسە جازۋعا كونكۋرس جاريالاعان. ۇيىمداستىرۋشىلار كونكۋرستىڭ ماقساتى اۆتوريتارلىق رەجيمدەردىڭ قىلمىسىن اشكەرەلەي وتىرىپ، باعا بەرۋ ەكەنىن ايتىپتى. ەڭ ءتاۋىر ەسسە جازعان ەكى ادامعا بريۋسسەلگە تەگىن بارىپ قايتۋعا جولداما بەرەدى ەكەن.

جالپاق جۇرت بىلەتىندەي بولشەۆيكتەردىڭ سوۆەت وكىمەتىنە ەستونيا عانا ەمەس، بىزدە بودان بولعانبىز. بىراق ءدال بىزدەي تاۋەلسىزدىك العان ەستونيامەن ايىرمامىز كوپ. ەستوندار قاي-قايداعىنى قوزدىرىپ، ەسكە ءتۇسىرىپ وتىر.

اۋەلى ءبىزدىڭ ەلدە قۇلدىق سانادان قۇتىلۋعا قادام جاساۋ تۇگىلى تالپىنىس، تالپىنىستى قويىپ ىنتانىڭ ءوزى ءوڭىمىز تۇگىل تۇسىمىزگە كىرمەگەن نارسە. كەرىسىنشە، سوۆەتتەردىڭ كەزىندەگى ساياسي ءادىس-تاسىلدەردىڭ ءوڭى وزگەرىپ تاۋەلسىزدىك زامانىندا دا ءتاپ-ءتاۋىر كادەگە جارايتىنىنا بۇرىنعى كوممۋنيستەردىڭ كوزى جەتىپ، قۋانىپ قالدى. قوعام تاراپىنان قۇلدىق پسيحولوگيانى سانادان سىلىپ تاستاۋ كەرەك دەلىنەتىن باستامالار ءسوز اراسىندا ايتىلدى. بىراق، ارتىنا تۇسكەن جان بولمادى. ءسويتىپ، ءباز-باياعى ۇلتتار دوستىعى جاراسقان، جۇماق ورناپ، ەزۋىنەن اق ماي اققان ەل ەكەنىمىزگە تاعىدا ەرىكسىز سەنىپ، سەمىرىپ قارىشتاپ كەتىپ بارامىز.

تاۋەلسىزدىكتىڭ جيىرما جىلدىعىن تويلاعالى وتىرعان قازاقستان الدا-جالدا سوۆەتتىڭ بوداندىعىنان ارىلۋ جونىندە تمد ەلدەرى اراسىنداعى ەسەپكە قاتىساتىن بولسا، قانداي كورسەتكىشكە قول جەتكىزەتىنىن كوزگە ەلەستەتۋ قيىن. ويتكەنى، قۇلدىقتان قۇتىلۋدان گورى ونىڭ ءوزىمىز قولدان جاساعان جاڭا ءتۇرى ومىرشەڭ ەكەنىنە سەنىمىمىز كامىلدەنە باستادى. ۇلتتار دوستىعى، تىنىشتىق پەن بەيبىتشىلىك ۇرانىن ۇستاعان رەسمي تىلدىك بوداندىقتى باس قاتىرار ماسەلە ەمەس دەپ قاراعان كۇننىڭ وزىندە تۇتاس مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزگى ءبىرى سالاسى - اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى الساق، وسىدان جيىرما جىل بۇرىن ءوزىمىز ەكى دۇنيەدە كورمەيمىز دەپ ازاتتىق الىپ شىققان وتارلاۋشى ءتىل تورىمىزدە تاڭدايى تاقىلداپ تۇر.

اقىرى باستادىق. باس جاققا ءبىر سوعىپ قايتپاساق اس باتپاس. جيىرما جىلدىڭ جۇزىنە اينالىپ بارادى. سودان بەرى ورىن اۋىستىرىپ قانا وتىراتىن بيلىكتىڭ بيشىگىن ۇيىرگەن مىرزالار مەن حانىمداردىڭ دەنى ماسكەۋدە وقىعاندار بولىپ كەلەدى. انا ءبىر جىلى كومسومولدىڭ 90 جىلدىعىن دۇركىرەتىن تويلاپ جۇرگەن اعايلار مەن اپايلاردىڭ تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ رەسمي بيلىگىندەگى لاۋازىمدى ادامدار ەكەنىن بۇقاراسى بەك بىلەدى. بۇنى قىزىل شەكە بولىپ دالەلدەپ جاتۋدىڭ كەرەگى شامالى شىعار. كومسومولداردا - كوممۋنيستەر.

ايتپاقشى، ءبىر قىزىعى، پرەزيدەنت سايلاۋىنا ءتۇسىپ جاتقان ءبىر عانا كوممۋنيست ەمەس سياقتى. ەگەر ءتورت كانديداتتىڭ ءومىربايانىنا زەر سالساڭىز، تورتەۋى دە كەشەگى كۇركىرەگەن كوممۋنيستەر. ءتىپتى، پارتيالىق بيلەتىن جامبىل احمەتبەكوۆ قانا ساقتاپ جۇرمەگەن بولسا شە... «ماسساعان، ءبىز الداندىقتىڭ» كوكەسىن سوندا كورەسىز.

شيىرىپ كەلگەندە ەستونيانىڭ وڭشىل پارتياسىنىڭ جاستار قاناتىنىڭ ەسسەگە ۇسىنعان «كوممۋنيزمنىڭ ولگەنىن ءبارى ايتادى. بىراق ونىڭ تابىتىن كورگەن ەشكىم جوق» دەگەن  ەكىنشى تاقىرىبىمەن ءۇزىلدى-كەسىلدى كەلىسە المايمىز. سەبەبى، قازاقستاندا كوممۋنيستەر پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتىر!

وسى شاعىن ماقالانى جازۋ بارىسىندا ەستونيانىڭ وڭشىل پارتياسىنىڭ جاستار قاناتى دەگەن كەزدە «جاس وتان»  جاستار قاناتى جانە ونىڭ ءبىر كەزدەگى بەلسەندىسى تانيربەرگەن بەرديونگاروۆ قايتا-قايتا ەسىمىزگە تۇسە بەردى. و نەسى ەكەن؟

«اباي-اقپارات»