زامانبەكتىڭ 54 پاتەرى

ءتۇن ىشىندە “ەلتىنجالدى” قايتالاپ وقىپ جاتقاندا زامانبەك نۇرقادىلوۆ تەلەفون سوقتى.

– كەشە ءسىزدى تەلەۆيزوردان كورىپ، سالەم بەرىپ قويايىن دەپ ەدىم، – دەيدى.

– ەسكە العانىڭا راحمەت. ەكەۋمىز ەلگە راحمەتى جوق جاقسىلىق جاسادىق. اللادان قايتسىن.

راديو، تەلەۆيدەنيەگە بىردەن بەرگەن 54 پاتەرلى ءۇي ەدى. سول ءۇشىن جازالاندىق…(6.08.1995 ج.)

سويتكەن زامانبەك جاۋىز كەزەڭنىڭ قۇربانى بولىپ كەتتى.

اللا و دۇنيەسىن بەرسىن! جاۋىزداردىڭ جازاسىن بەرسىن!

***

اۋىل يتتەرى

احمەت بايتۇرسىنوۆ:

– قينامايدى اباقتىعا جاپقانى، قيىن ەمەس دارعا اسقانى، اتقانى. ماعان اۋىر وسىلاردىڭ بارiنەن،- ءوز اۋىلىمنىڭ يتتەرi ءۇرiپ، قاپقانى، – دەپ ەدi-اۋ.

اتتەڭ، دۇنيە-اي، 1937 جىلى بiزدiڭ اكەيدi دە ءوز اۋىلىمىزدىڭ شولاق بەلسەندiلەرi ناقاقتان جالا جاۋىپ، ۇستاتىپ جiبەردi دە، جوق قىلدى عوي. وبالى كiمگە؟ قورلىقتى كوپ كوردiك قوي.

1937 جىلى "حالىق جاۋى" دەپ ۇستالىپ، اتىلعان، ايدالعان، اسىلعانداردىڭ ءبارi كەيiن اقتالدى.

بiراق جازىقسىز جاپا شەككەندەر قايتا تiرiلگەن جوق.

بiر كەم عانا دۇنيە مە ەكەن؟ ورنى تولماس وراسان وبال دۇنيە.

***

نامىس قايدا

"الەم ءبىزدى قۇرمەتتەسىن دەسەك، ءوز ۇلتىمىزدى جانە ۇلتتىق بەينەمىزدى الدىمەن ءبىزدىڭ ءوزىمىز بار سەزىمىمىزبەن، اقىل-ويىمىزبەن، ءىس-ارەكەتىمىزبەن قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك. ءوزىنىڭ ۇلتتىق بەينەسىن تابا الماعان ۇلتتاردىڭ باسقا ۇلتتارعا جەم بولاتىنىن ءبىلىپ قويعانىمىز ءجون" (اتاتۇرىك).

ال بىزدە، قازاقتاردا قالاي؟ باسقا-باسقا، ءتىپتى پارلامەنتتىڭ وزىندە، سەناتى بار، ءماجىلىسى بار، داۋىسقا سالعاندا توقسان پايىزعا جۋىعى قازاق تىلىنە قارسى داۋىس بەردى.

ال ءدال وسى پارلامەنت قازاق ءتىلىن مەملەكەتتىك ءتىل دەپ شەشىم قابىلداعان بولاتىن.

بۇل تولقۋ سوندا نە تولقۋ؟ دەپۋتاتتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى كەشەگى ءوز شەشىمىنە قارسى شىققانى قالاي؟

جوعارىدا اتاتۇرىك ايتقان ۇلتتىق قاسيەتتەردىڭ مۇلدە ادا بولعانى عوي. ۇلتتىق قاسيەت، ۇلتتىق نامىس ولگەن عوي.

مىنە، بۇل ناعىز قاسىرەت!

ءبىر كەم دۇنيە.

***

اقساق تەمىردىڭ اماناتى

جالعان دۇنيەدەن وتەر الدىندا جارتى الەمدى جاۋلاعان ءامىر تەمىر جانىنداعىلارعا امانات ايتتى:

– مەن ولگەن سوڭ جىلاپ-سىقتاپ، داۋىس كوتەرمەڭدەر. ونىڭ تۇككە قاجەتى جوق. اجالدى بىرەۋ ايقايلاپ،قورقىتىپ قۋا ما ەكەن؟ كيىمدەرىڭدى جىرتىپ، جىندى ادامشا جۇگىرگەننەن گورى اللادان «اللاھۋ اكبار» دەپ ماعان مەيىرىم تىلەڭدەر. جۇرەگىمدى جىلىتۋ ءۇشىن «فاتيحانى» وقىڭدار.

جارتى الەمدى جاۋلاعان ءامىر تەمىر دە مەيىرىمگە مۇقتاج.

ءبىر كەم دۇنيە...

شەرحان مۇرتازا ء"بىر كەم دۇنيە" كىتابىنان

Abai.kz