قىر استىندا تۇرعان لوندون وليمپياداسىندا اۋىر اتلەتتەرىمىزگە ارتىلار جۇك اۋىر. سوڭعى ەكى الەم چەمپيوناتىندا كوشباسشىلار قاتارىنا كورىنگەن ءبىزدىڭ زىلتەمىرشىلەردەن ەل ەندى وليمپيادا التىنىن كۇتەدى. وسى ورايدا قازاقستان اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىنىڭ وڭ جۇمىسىنا قول سوعىپ قويساق ارتىق ەمەس. قايرات تۇرلىحانوۆ باسقاراتىن سالانىڭ الەمدىك سپورتتا وزا شاۋىپ، بايگە العانىنا حالىق كۋا. اۋىر اتلەتتەردىڭ اياق الىسى مەن فەدەراتسيا تىنىس تىرشىلىگىن ءبىلۋ ماقساتىمەن فەدەراتسيانىڭ باس حاتشىسى ءارى مەملەكەتتىك جاتتىقتىرۋشى مەڭدىحان تاپسىرۇلىمەن تىلدەسكەن ەدىك.

- مەڭدىحان اعا، بۇرىن زىلتەمىرشىلەردەن كوپ جۇلدە كۇتپەيتىنبىز. ەندى اۋىر اتلەتتەرىمىزگە وليمپيادا التىنى دەگەن تالاپ قويىپ وتىرمىز. ەل اۋىر اتلەتيكاسىنىڭ  دەمدە قارقىن الۋىنىڭ سىرى نەدە؟

قىر استىندا تۇرعان لوندون وليمپياداسىندا اۋىر اتلەتتەرىمىزگە ارتىلار جۇك اۋىر. سوڭعى ەكى الەم چەمپيوناتىندا كوشباسشىلار قاتارىنا كورىنگەن ءبىزدىڭ زىلتەمىرشىلەردەن ەل ەندى وليمپيادا التىنىن كۇتەدى. وسى ورايدا قازاقستان اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىنىڭ وڭ جۇمىسىنا قول سوعىپ قويساق ارتىق ەمەس. قايرات تۇرلىحانوۆ باسقاراتىن سالانىڭ الەمدىك سپورتتا وزا شاۋىپ، بايگە العانىنا حالىق كۋا. اۋىر اتلەتتەردىڭ اياق الىسى مەن فەدەراتسيا تىنىس تىرشىلىگىن ءبىلۋ ماقساتىمەن فەدەراتسيانىڭ باس حاتشىسى ءارى مەملەكەتتىك جاتتىقتىرۋشى مەڭدىحان تاپسىرۇلىمەن تىلدەسكەن ەدىك.

- مەڭدىحان اعا، بۇرىن زىلتەمىرشىلەردەن كوپ جۇلدە كۇتپەيتىنبىز. ەندى اۋىر اتلەتتەرىمىزگە وليمپيادا التىنى دەگەن تالاپ قويىپ وتىرمىز. ەل اۋىر اتلەتيكاسىنىڭ  دەمدە قارقىن الۋىنىڭ سىرى نەدە؟

-قازاقستاندىق اۋىر اتلەتيكانىڭ جۇلدىزدى شاعى 2004 جىلعى افينى وليمپياداسىنان باستالدى دەسەم دۇرىس بولاتىن شىعار. سەرگەي فيليمونوۆتىڭ كۇمىس جۇلدەسىنەن كەيىن بەيجىڭدە يليا التىن الىپ، يرينا نەكراسوۆا، اللا ۆاجەنينا، ماريا گرابوۆەتسكايا سىندى قىزدارىمىز كۇمىس، قولا جۇلدەلەرگە قول جەتكىزدى. وسىدان سوڭ قازاق اۋىر اتلەتيكاسىندا جاڭا سەرپىن باستالدى. تالاي وليمپيادا چەمپيونىنىڭ توماعاسىن سىپىرعان تۇرىك مامانى ەنۆەر تۇركەلەريدى كەڭەسشى قىلۋىمىز دا ءىستىڭ وڭعا باسۋىنا اسەرىن تيگىزگەنى راس. سودان كەيىن، ارينە فەدەراتسيا اتقارعان اۋقىمدى ىستەردىڭ ناتيجەسى. 2009 جىلى الەمدىك اۋىر اتلەتيكادا قازاقستان قىزدارى توڭكەرىس جاسادى. ايەلدەر اراسىندا 20 رەت جالاۋىن كوتەرگەن  بىرىنشىلىكتىڭ ون توعىزىندا قىتاي قىزدارى الدىنا جان سالماي، قارا ءۇزىپ كەتەتىن. ال، جيىرماسىنشى چەمپيوناتتا ءبىزدىڭ  زىلتەمىرشى قىزدار قىتايدى تاعىنان تايدىرىپ، كوش باستادى. بۇل ارينە، قازاق سپورتىنداعى تولاعاي  جەتىستىكتەردىڭ ءبىرى.

- ارينە، قىزداردىڭ جەڭىسى قۋاناتىن جاعداي. بىراق جۇلدە سالعان سۆەتا پودوبەدوۆا، مايا مانەزا، زۋلفيا چينشانلولاردىڭ  بۇرىن جات ەلدىك بولعانى راس قوي...

- وسى ماسەلە ەلىمىزدە تالاي داۋ تۋدىرىپ، سان مارتە ءباسپاسوز جانە ينتەرنەت بەتىندەگى ماقالالارعا تۇزدىق بولدى. كەلىسەمىن، اتالعان زىلتەمىرشى قىزدار قازاقستاندا تۋىپ وسكەن جوق. بىراق، ولاردى ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ تۇلەكتەرى دەپ ايتۋعا تولىعىمەن نەگىز بار. سۆەتلانا پودوبەدوۆا رەسەيدەن قازاقستانعا ءوز ەركىمەن كوشىپ كەلدى. وسىعان دەيىن ونىڭ جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى الەم چەمپيونى، الەم رەكوردشىسى بولعانى راس. رەسەيدە ءبىراز تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر بولعانان كەيىن، قازاقستان تۋىنىڭ استىنا ءوتۋدى دۇرىس دەپ ۇيعارعان سۆەتانىڭ ءوزى. ءبىز ونى ۇگىتتەپ ەلگە شاقىرعان جوقپىز نەمەس ساتىپ العان جوقپىز. ول كەزدە سپورتشىنى ساتىپ الاتىنداي بىزدە قاۋقار دا جوق ەدى. جاقىندا عانا حالىقارالىق اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى پودوبەدوۆانى الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك اۋىر اتلەتى دەپ تانىدى. بۇل ءسوز جوق، ۇلكەن مارتەبە. ءوز ەركىمەن قازاقستانعا كەلگەننەن كەيىن، ەل ازاماتى رەتىندە حالىقارالىق جارىستارعا قاتىسۋعا قۇقى بار. ال، مايا مەن ءزۇلفيا اتتى دۇنگەن قىزدارى قىتايدىڭ ىشكى چەمپيوناتى تۇگىلى، جاي عانا پروۆينتسيانىڭ جەڭىمپازى بولىپ كورمەگەن، قاتارداعى سپورتشىلار. ءبىز ولاردىڭ تالانتتى ەكەنىن تاپ باسىپ اڭعاردىق، ءوزىمىز دايىندادىق. ءبىزدىڭ باپكەرلەردىڭ تەرەڭ ءبىلىمى ارقاسىندا الەمدىك دودانىڭ قاھارماندارى بولىپ، قازاقستان اتىن ايگىلەدى. قازىر ولار تىنباي دايىندالۋ ۇستىندە.

- مەڭدىحان ءتاپسىرۇلى، قۇراماداعى قازاق زىلتەمىرشىلەرىنىڭ ۇلەسى قانداي؟ قازاق زىلتەمىرشى قىز-جىگىتتەرى قاشان الەمدى باعىندىرادى؟

- ورىندى سۇراق. بۇيىرسا، بارلىق سالماقتا جولدامالاردى جەڭىپ الۋعا نيەتتەنىپ وتىرمىز. لوندون وليمپياداسىنا اتتاناتىن اتلەتتەردىڭ تەڭ جارتىسى دەي المايمىن، جارتىسىنا جۋىعى قازاق زىلتەمىرشىلەرى بولادى دەگەن ماقسات قويىپ وتىرمىز. سول ءۇش-ءتورت اتلەتتىڭ كەم دەگەندە بىرەۋى مەدالعا ىلىگەدى دەگەن جوسپارىمىز بار. قازاقتان چەمپيون شىعارۋدى ءبىز ويلامايدى دەيسىز بە؟! تالانتتى قىز-جىگىتتەر كوپ. سولاردىڭ اششى تەرىن الىپ، ءىرى دودالارعا شىڭداۋ ءۇردىسىن جۇرگىزۋدەمىز قازىر. ماسەلەن، ەشكىم كۇتپەگەن جەردەن شىمكەنتتىك ارۋىمىز، ناعىز قازاقتىڭ قىزى جازيرا جاپارقۇل  تۇڭعىش وتكەن جاستار وليمپياداسىندا قارسىلاستارىنا شاڭ قاپتىرىپ، چەمپيون اتاندى. ەندى جازيرانىڭ جولىنا ۇمىتپەن قاراپ وتىرمىز. الماس وتەشوۆ، قۋانىش راحاتوۆ دەگەن جىگىتتەردى ەل تانىپ قالدى.  الماس ءوز سالماعىنداعى باستى قارسىلاستارى يليا يلين مەن ۆلاديمير سەدوۆتى باسىپ وزا الماي تۇر. ءبىز ونى «الماس قازاق، قازاق قاتىسسىن!» دەپ الەمدىك دودالارعا اپارا بەرسەك، ادىلدىك قايدا قالادى؟! قۇدايعا شۇكىر، قازاق جاستارىنىڭ اۋىر اتلەتيكاعا ىقىلاسى اۋىپ كەلەدى. قىزىلوردا، وڭتۇستىك قازاقستان جانە الماتى وبلىستارىنداعى اۋىر اتلەتيكا زالدارىنا ادام سىيماي جاتىر دەگەن حابار الدىق. ادامنىڭ كوپتىگىنەن، زىلتەمىر ۇيىرمەلەرى تالاپتانۋشىلاردى قابىلداماي، كەرى قايتارۋ ۇستىندە ەكەن.  وسىلاي جالعاسا بەرسە، قازاقتان شىعاتىن زىلتەمىرشى وليمپيادا  چەمپيونىن كورەتىن كۇن الىس ەمەس.

- ەندى فەدەراتسيانىڭ جۇمىسىنا از-كەم توقتالساڭىز...

- اۋىر اتلەتيكا الەمدە، سونىڭ ىشىندە ازيا قۇرلىعىندا جىلدام قارقىنمەن دامىپ كەلەدى. بۇگىندە شەتەلدىكتەر قازاقستان دەسە، ءيىلىپ سالەم بەرۋگە بار. ياعني، بىزدەن سەسكەنەدى، ءبىزدى اۋىر اتلەتيكاسى وڭعا باسقان ەلدەردىڭ قاتارىنا جاتقىزادى. بۇل مارتەبەگە جەتۋ ءۇشىن ءبىز ءبىراز ەڭبەكتەندىك، تەر توكتىك. جاقىندا عانا اۋىر اتلەتيكادان ازيا قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى مەن ۆيتسە پرەزيدەنتتەرى سايلاندى.  سارى قۇرلىقتىڭ ءاربىر مەملەكەتى ءبىر ورىنعا بىرنەشە ادامنان ۇسىندى. ۆيتسە پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەر قاتارىندا بولعان قايرات بولاتۇلى 39 داۋىستىڭ  34-ن جيناپ، قۇرمەتتى مۇشەلىككە ءوتتى.  قازاقستاننىڭ ابىرويى ارتقانىن كورسەتەدى بۇل. تەحنيكالىق قۇرامنىڭ قىزمەتكەرلىگىنە ءوزىمدى ۇسىنعان مەن دە جەڭىمپاز بولىپ ورالدىم. اتقارىلىپ جاتقان ءىرىلى ۇساقتى شارۋلاردا ەسەپ جوق. ءبىز قازاقستان سپورتىنىڭ وركەندەۋى ءۇشىن، قازاق سپورتىنىڭ شوقتىعى بيىك بولۋى ءۇشىن قىزمەت ەتۋدەمىز. ال، ۇساق-تۇيەك اڭگىمەلەر ۇلكەن سپورتتا ءجيى كەزىگىپ تۇرادى. سوندىقتان، وعان نازار اۋدارماعان ءجون.

- سوڭعى سۇراق، يليا ءيليننىڭ جالاقى الماي جۇرگەندىگى بىلتىر ۇلكەن شۋ تۋدىرىپ، پرەزيدەنتكە دەيىن ارالاستى. قازىر يليانىڭ جاعدايى قالاي؟

- يليا ايلىعىن الىپ ءجۇر. جاتتىعۋعا ارالاستى. قازاقستان نامىسىن قورعاۋعا دايىن. وعان الاڭ بولماڭىزدار.

www.masa.kz ينتەرنەت گازەتى