ەلباسىمىز ن.ءا. نازارباەۆ بيىلعى قازاقستان حالقىنا ارناعان «بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز اتتى» جولداۋىندا «2017 جىلى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قازاقستاندىقتاردىڭ سانى كەم دەگەندە 80 پايىزعا جەتەدى. ال 2020 جىلعا قاراي كەم دەگەندە 95 پايىز بولادى. ون جىلدان كەيىن مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ 100 پايىزى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرەدى» - دەپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى بولىپ تابىلاتىن قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە ءمان بەرىپ، انا تىلىمىزگە قولداۋ كورسەتىپ، ءتىل جاناشىرلارىن ءبىر سەرپىلتىپ تاستاعان ەدى. الايدا، وسى جۇكتەلەگەن مىندەتتى ىسكە اسىرا الامىز با؟ - دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. بۇگىنگى جاعدايداعى جاۋابى بىرەۋ-اق: جوق.

ەلباسىمىز ن.ءا. نازارباەۆ بيىلعى قازاقستان حالقىنا ارناعان «بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز اتتى» جولداۋىندا «2017 جىلى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن قازاقستاندىقتاردىڭ سانى كەم دەگەندە 80 پايىزعا جەتەدى. ال 2020 جىلعا قاراي كەم دەگەندە 95 پايىز بولادى. ون جىلدان كەيىن مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ 100 پايىزى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرەدى» - دەپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى بولىپ تابىلاتىن قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە ءمان بەرىپ، انا تىلىمىزگە قولداۋ كورسەتىپ، ءتىل جاناشىرلارىن ءبىر سەرپىلتىپ تاستاعان ەدى. الايدا، وسى جۇكتەلەگەن مىندەتتى ىسكە اسىرا الامىز با؟ - دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. بۇگىنگى جاعدايداعى جاۋابى بىرەۋ-اق: جوق.

سەبەبى، ءوز قانداستارىمىز باسىم ايماقتاردا مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەندەردىڭ سانىن ارتتىرۋ مۇمكىن بولعانىمەن، وزگە ۇلت وكىلدەرى تىعىز قونىستانعان سولتۇستىك، سولتۇستىك-شىعىس وبلىستاردا (شىعىس قازاقستان، قاراعاندى، قوستاناي، پاۆلودار،سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا وبلىستارى) بۇل مىندەتتىڭ ورىندالۋىنا كۇمانىمىز بار. ورىندالعان كۇننىڭ وزىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەندەردىڭ سانى 70-75 پايىزدان اسپايدى. سەبەبى، بىرىنشىدەن ەلىمىزدەگى ءتىل ساياساتىندا وسى وڭىرلەردىڭ ۇلتتىق قۇرامى ەسكەرىلمەگەن. ەكىنشىدەن 50-60 مىڭ حالقى بار قالالار (شاحتينسك، تەمىرتاۋ، رۋدنىي، سەمەي، ارقالىق، ريددەر، ەكىباستۇز، اقسۋ، اباي ت.ب) مەن اۋدانداردا ءتىل ماسەلەسىمەن اينالىساتىن بولىمدەردە 1-2 مامان عانا جۇمىس ىستەۋدە. ونىڭ وزىندە ولارعا مادەنيەت پەن دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت بولىمدەرىن قوساقتاپ قويعان. تىلمەن اينالىساتىن مامان بىرەسە مادەنيەتتىڭ، بىرەسە سپورتتىڭ شارالارىن وتكىزۋگە جۇمسالىپ شاقشاداي باسى شاراداي بولۋدا. 2010 جىلعى مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەردى قىسقارتۋ ناۋقانى دا ءتىل ماماندارىنان باستالدى. كەيبىر مەملەكەتتىك ورگانداردا ءتىل بولىمدەرى تولىعىمەن جابىلدى، ال كەيبىر مادەنيەت، تىلدەردى دامىتۋ، دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت بولىمدەرىندە ءتىل ساياساتىمەن اينالىساتىن مامان مۇلدەم جوق، شتاتتان تىس قىزمەتشى رەتىندە كەلىسىمشارت بويىنشا قىزمەت ەتۋدە. باعدارلاما قابىلدانعان سوڭ امال جوق ونى قالاي بولماسىن ورىنداۋ قاجەتتىلىگى تۋىندايدى، بىراق مامانداردىڭ جوعارى جاققا ەسەپ بەرۋ ءۇشىن تازاداي ستاتيستيكامەن اينالىسۋىنا تۋرا كەلەدى. توقساندىق، جارتىجىلدىق، جىلدىق ەسەپتەردە كورسەتكىشتەر مەن پايىزداردى جاساندى تسيفرلار ارقىلى تاپسىرادى. تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعىندا قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ باعىتىندا ءبىرتالاي ءىس اتقارىلدى. بۇنى ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. الايدا، وسى جىلدار ارالىعىندا اتقارىلماي قالعان شارالار ۇشان-تەڭىز. 2004 جىلى ەلىمىزدىڭ بارلىق وبلىستارىندا تىلمەن تىكەلەي اينالىساتىن ءتىل باسقارمالارى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ قولدارىنان كەلگەنشە، ءوز قۇزىرەتتەرى شەڭبەرىندە ءبىراز جۇمىس اتقاردى. سەڭ قوزعالدى. بارلىقتارىڭىزعا ءمالىم ەلباسىمىز جوعارىدا اتالعان جولداۋىندا «تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا قول قويدىم» - دەدى. ال ەندى وسى باعدارلاما مەن العا قويعان ماقساتتاردى ورىنداۋ جانە ءتىل ساياساتىن پارمەندى تۇردە ناسيحاتتاۋ ءۇشىن وبلىستارداعى ءتىل ماسەلەسىمەن اينالىساتىن مامانداردىڭ سانىن كوبەيتىپ، ءىس-شارالارعا بولىنەتىن قاراجاتتىڭ كولەمىن ارتتىرۋ قاجەت، سەبەبى الدىمىزداعى 10 جىل ىشىندە اتقارىلاتىن شارالار كۇنى كەشە اياقتالعان تىلدەر باعدارلاماسىنداعى ءىس-شارالاردان ەكى-ءۇش ەسە ارتىق بولۋ كەرەك. سوندا عانا ەلباسىمىز جۇكتەگەن مىندەتتەر مەن 95 پايىزدىق كورسەتكىشكە جەتۋىمىز مۇمكىن...

ەل بولىپ، جالپى قوعام بولىپ انا ءتىلىمىزدىڭ تاعدىرىنا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، ءتىل ماسەلەسىمەن اينالىسىپ جۇرگەن مامانداردىڭ سانىن ارتتىرۋ جونىندە ەلدىڭ، كۇننىڭ امانىندا ءوز ەلىمىزدە تىلگە دەگەن قۇرمەتتى وسىدان بايقاۋعا بولادى.

جان ايقايىمىزدى ەستىرتە الماي جۇرگەندە، كەيبىر اقپارات كوزدەرىندە «وپتيميزاتسيا» جاساۋ دەگەن جەلەۋمەن وبلىستارداعى تىلدەردى دامىتۋ باسقارمالارىن قىسقارتادى دەگەن قاۋەسەت تاراپ ۇلگەردى. ەلدىڭ، كۇننىڭ امانىندا ءوز ەلىمىزدە تىلگە دەگەن «قۇرمەتتى» وسىدان بايقاۋعا بولادى. بۇل نە؟ تىلگە دەگەن مازاق پا، الدە ەندى عانا قارقىن الىپ كەلە جاتقان تىلىمىزگە توسقاۋىل قويۋ ما؟... الدە قازاق تىلىنە قارسى جاسالىپ وتىرعان سابوتاج با؟

بۇگىنگى قوعامنىڭ كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ، سوندىقتان تىلگە قارسى جاسالاتىن بارلىق ارەكەتتەرگە جاۋاپ بەرەتىن قاۋقارى بار...

سەمەي قالاسى

«اباي-اقپارات»