بەساعاش: جابۋلى قازاننىڭ ىشىندەگى جاعداي
وتكەن ايدا الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى بەساعاش دەيتىن اۋىلدا ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىلماعان قىرشىن قىزدىڭ كىسى قولىنان قورلىقپەن قازا تاپقانىن جازعانبىز. http://old.abai.kz/content/besagashtagy-beibastaktyk سودان بەرى دە قىرىق كۇن ءوتىپتى. اپتانىڭ قايبىر كۇنى «جەلتوقسان اقيقاتى» دەگەن گازەتتە قىرشىنىنان قيىلعان جانايىم ەرعاليقىزى تۋرالى كولەمدى ماقالا جارىق كورىپتى. ماقالانىڭ سوڭىندا مارقۇمنىڭ قىرقى بەرىلەتىنىن حابارلاپتى. سودان ءبىز دە باردىق. بەساعاش اۋلىنداعى «حان» مەيرامحاناسىنا جەتكەنىمىزدە اس اياقتالىپ، جۇرت جاپىرىلا سىرتقا شىعىپ جاتىر ەكەن. استان شىققان ەل ەسىك الدىندا ءيىرىلىپ تۇرعان كەزدە باسىندا ويۋلى تاقياسى بار الپىستى القىمداعان ءبىرى كىسى سىرتتاعى ورىندىقتىڭ ۇستىنە شىعىپ الىپ: «اعايىندار، اس ءىشىپ قانا تارقاپ كەتەمىز بە وسىلاي؟! بۇگىن ءبۇيتىپ جاتسا، ەرتەڭ تاعى قىزدارىمىزدى زورلاماسىنا كىم كەپىل؟! بۇعا بەرسەڭ، سۇعا بەرەدى. مۇنىڭ ءبارى بيلىكتىڭ كەسىرى. «تىنىشتىق، بىرلىك كەرەك» دەپ اۋزىمىزدى جاۋىپ وتىر. سوندا بىرلىك قازاققا قانا كەرەك پە؟ بىرلىكتى قازاقتان باسقالار نەگە ساقتامايدى؟»، دەپ باستاپ ءبىراز جايدى ايتىپ كەلىپ، «سوڭىمنان ەرەتىن ەركەك بار ما؟» دەپ ەدى ءجۇز قارالى ادامنىڭ ىشىنەن بىرنەشە ادام اتويلاپ قول كوتەردى. قالعان جۇرت تىم تىرىس. الگى سويلەپ تۇرعان كىسى ءسوزىن اياقتاي، توپ الدىندا تۇرعاندار سابىرعا شاقىرىسىپ جاتتى. سويتكەنشە بولمادى ورىندىق ۇستىنە باسىن قىراۋ شالعان اقساقال كوتەرىلدى. ول كىسى دە بىرەر اۋىز ءسوز ايتتى.
وتكەن ايدا الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى بەساعاش دەيتىن اۋىلدا ون ەكىدە ءبىر گۇلى اشىلماعان قىرشىن قىزدىڭ كىسى قولىنان قورلىقپەن قازا تاپقانىن جازعانبىز. http://old.abai.kz/content/besagashtagy-beibastaktyk سودان بەرى دە قىرىق كۇن ءوتىپتى. اپتانىڭ قايبىر كۇنى «جەلتوقسان اقيقاتى» دەگەن گازەتتە قىرشىنىنان قيىلعان جانايىم ەرعاليقىزى تۋرالى كولەمدى ماقالا جارىق كورىپتى. ماقالانىڭ سوڭىندا مارقۇمنىڭ قىرقى بەرىلەتىنىن حابارلاپتى. سودان ءبىز دە باردىق. بەساعاش اۋلىنداعى «حان» مەيرامحاناسىنا جەتكەنىمىزدە اس اياقتالىپ، جۇرت جاپىرىلا سىرتقا شىعىپ جاتىر ەكەن. استان شىققان ەل ەسىك الدىندا ءيىرىلىپ تۇرعان كەزدە باسىندا ويۋلى تاقياسى بار الپىستى القىمداعان ءبىرى كىسى سىرتتاعى ورىندىقتىڭ ۇستىنە شىعىپ الىپ: «اعايىندار، اس ءىشىپ قانا تارقاپ كەتەمىز بە وسىلاي؟! بۇگىن ءبۇيتىپ جاتسا، ەرتەڭ تاعى قىزدارىمىزدى زورلاماسىنا كىم كەپىل؟! بۇعا بەرسەڭ، سۇعا بەرەدى. مۇنىڭ ءبارى بيلىكتىڭ كەسىرى. «تىنىشتىق، بىرلىك كەرەك» دەپ اۋزىمىزدى جاۋىپ وتىر. سوندا بىرلىك قازاققا قانا كەرەك پە؟ بىرلىكتى قازاقتان باسقالار نەگە ساقتامايدى؟»، دەپ باستاپ ءبىراز جايدى ايتىپ كەلىپ، «سوڭىمنان ەرەتىن ەركەك بار ما؟» دەپ ەدى ءجۇز قارالى ادامنىڭ ىشىنەن بىرنەشە ادام اتويلاپ قول كوتەردى. قالعان جۇرت تىم تىرىس. الگى سويلەپ تۇرعان كىسى ءسوزىن اياقتاي، توپ الدىندا تۇرعاندار سابىرعا شاقىرىسىپ جاتتى. سويتكەنشە بولمادى ورىندىق ۇستىنە باسىن قىراۋ شالعان اقساقال كوتەرىلدى. ول كىسى دە بىرەر اۋىز ءسوز ايتتى. وسى كەزدە مارقۇم قىزدىڭ تۋىستارىنىڭ ءبىرى كەلىپ، جۇرتقا تىنىش تاراۋىن، بەرىلگەن استىڭ قابىل بولۋىن تىلەك قىلۋدى ءوتىندى. بىراق، بىرنەشە ادام بۇعان بوي بەرمەدى. ونان كەيىن جانە ءبىر شال شىعىپ: «وسى اۋىلدىڭ اقساقالىمىن. اۋىلدا تالاي ۇلتتىڭ وكىلى بار، ءبارىمىز تاتۋ-ءتاتتى تۇرىپ جاتىرمىز»، دەپ ەدى، ءسوزىنىڭ اياعى شۋعا ۇلاسىپ كەتتى. سول ساتتە اۋداندىق پروكۋراتۋرانىڭ وكىلى ورتاعا شىعىپ، جينالعانداردىڭ ارەكەتى زاڭسىز ەكەنىن ايتىپ ەدى، قىزۋ قاندى ازاماتتار ۇستاسىپ قالا جازدادى. وسى تۇستا قايدان شىققان بەلگىسىز پوليتسيا ساۋ ەتە قالدى. ولار اۋەلى ەكىنشى بولىپ سويلەگەن قارتتى جانە توپ الدىندا ءوز ويلارىن ەلگە ەستىرتە ايتقان ەكى جىگىت اعاسىن قاۋىمداسا تۇرعان ادامداردىڭ اراسىنا ەركىن كىرىپ، ءاي-ءشاي جوق دەدەكتەتىپ ماشيناعا قاراي الا جونەلدى. وسىنىڭ ءبارىن كورىپ تۇرعان ەل پوليتسيانىڭ ارەكەتىن باقىلاپ قانا تۇردى. ىلە-شالا قاتار تۇزەپ ءتىزىلىپ كەلگەن جيىرما شاقتى پوليتسەيلەر مەيرامحانانىڭ الدىنداعى جۇرتقا تاراڭدار دەگەن بۇيرىق بەرىپ جاتتى. پوليتسيادان ۇرەيلەنگەن جۇرت سەتىنەپ تارقاي باستادى. كوپپەن بىرگە بىزدە قايتۋعا بەت العانىمىزدا مەيرامحانادان ەلۋ مەتردەي جەردە پوليتسيانىڭ ەكى ءبىر ۇلكەن اۆتوبۋستارىن كوردىك. كۇرە جولعا شىققانىمىزدا ءار قيىلىستا تۇرعان پوليتسيانى تاعى دا كوزىمىز شالدى.
ءبىزدىڭ تۇيگەنىمىز، بەساعاشتاعى قازاقتىڭ زىعىردانى قايناپ وتىر ەكەن. بىراق، ءبارىمىز سەكىلدى پوليتسيالىق بيلىك دەيتىن ۇرەيدىڭ قۇشاعىندا ىشتەن وكسىپ جاتىر.
ايتپاقشى، استان كەيىنگى اڭگىمە مارقۇمنىڭ قىرقىنا جينالعان جانداردىڭ ىشىنەن ءبىر-ەكى ادامنان وزگە جانعا ءسوز بەرىلمەگەنىن ويتكەنى، اكىمشىلىكتىڭ قىزمەتكەرلەرى قاقپايلاپ، مولدانىڭ سابىرعا شاقىرعان ۋاعىزى ءبىر جاعىنان جۇرتتىڭ اۋزىنا قاقپاق بولعان سوڭ سىرتتا شىعىپ، شەر تارقاتقانى دەسىپ اركىمدەر ءبىر كۇڭكىلدەسىپ جاتتى.
«اباي-اقپارات»