باقۇل بولىڭىز، كوكە!
دۇنيەدەن تالانتتى جازۋشى تالعات كەڭەسباەۆ ءوتتى.
تالعات كەڭەسباەۆ 1961 جىلى 15 تامىزدا شىعىس قازاقستان وبلىسى اباي اۋدانى سارىجال اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1992 جىلى سەمەي پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن تامامداعان. جازۋشى. العاشقى شىعارمالارى 1980 جىلدارى باسپاسوزدە جاريالاندى.
1988 جىلى رەسپۋبليكالىق "جىگەر" فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى اتاندى. تۇڭعىش كىتابى "فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ءيىسى" 1990 جىلى جارىق كورگەن.
2017 جىلى "ۇلت بولمىسى" جۋرنالى ۇيىمداستىرعان "ۇلت بولمىسى" ادەبي كونكۋرسىندا باس جۇلدەنى يەلەندى.
ونىڭ "موتسارت" رومانىن، ء"ۇنسىز نوتا", "لەنيننىڭ باتەنكەسى", قاتارلى اڭگىمەلەرى مەن "گاۋھار", "ويشوعىر" ت.ب. پوۆەستەرىن وقىرماندارى جىلى قابىلداعان بولاتىن.
داۋرەن قۋات، "قازاق ادەبيەتى" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:
- سەنىڭ اڭگىمەلەرىڭدى بەكەر وقىدىم، ەندى ءوزىم جازا الماي ءجۇرمىن", - دەپ بوستىرە ماقتاپ قوياتىنى بار ەدى. كەيىنگى ءبىر كىتابىنىڭ جارىق كورۋىنە سەپتىگىم تيسە كەرەك، سونى ايتىپ جانە قويمايتىن. قىرعىز قالامگەرى ايداربەك اعامەن شىعارماشىلىق بايلانىستارىنا دا دانەكەر بولعانىم بار. الگى ءبىر تۇككە تۇرمايتىن قىزمەتىمدى ءوسىرىپ: "كنياز مەنى الاتوونىڭ بيىگىنە الىپ شىقتى", - دەپ وتىراتىن.
اڭگىمەمىز دە جاراسىپ، ءازىلىمىز دە جاراسىپ ءجۇرۋشى ەدىك. كۇنىنە ءبىر رەت، كەيدە ەكى ءۇش رەت زۆونداپ قوياتىن. سول زۆونوكتارىن ارەدىك ارتىق كورىپ، كەي جاۋاپ بەرگەن كەزدەرىم دە بولىپتى-اۋ... ەندى، مىنە، ۋداي وكىنىشتىڭ ۋىتى تاماعىما تىعىلىپ تۇر. قايران تاكەڭ!..
ول - وزىنە دە رياسىز كوڭىلمەن تالاي ايتتىم، تالانتتى جازۋشى ەدى. قالامىنان شىققان ءار تۋىندىسىنىڭ ماگياسى بولاتىن. سەنبەسىڭە سەندىرەتىن جازۋشى ەدى. جازۋعا سونشالىقتى ادال بولدى، جازىپ ءوتتى. تالعات كەڭەسباەۆ! وسى ەسىم سويدىڭ ءوزى باسقاعا ەمەس، قاس تالانتقا، قالامگەرگە عانا بىتكەن ەسىم سوي ەكەنىن بىلەتىنبىز. باقۇل بول، باعالىم، باعىلانىم!.
اقبەرەن ەلگەزەك، قر جازۋشىلار وداعى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى:
- قايران تالعات اعام-اي، ءسىز دە ءوتتىڭىز بە بۇل جالعاننان؟! كەيىنگى جىلدارى ارامىزداعى بۇرىنعى اقجارقىن قارىم-قاتىناسىمىز السىرەپ، xابارلاسپاي قالىپ ەدىك. سەنگىش، اڭعال ادام ەدىڭىز، بىرەۋ ءسوز تاسىدى ما، بىلمەيمىن...قالاي بولعاندا دا، ءسىز مەنىڭ اعام بولعانسىز، اعام بوپ قالا بەرەسىز! ا
نادا رەانيماتسياعا ءتۇستى دەگەندە قاتتى ۋايىمداپ ەدىم، بۇگىن توبەمنەن جاي تۇسكەندەي بوپ وتىرمىن. اللا الدىڭىزدان جارىلقاسىن. جانىڭىز ءجانناتتىڭ تورىندە شالقىسىن. ارتىڭىزدا قالعان ۇرپاعىڭىز امان بولسىن. جەڭگەمە، وتباسىڭىزعا جانە كۇللى قازاققا قايعىرىپ كوڭىل ايتامىن.
دارحان بەيسەنبەك، جازۋشى:
- قايران تاكەم-اي! وزىڭىزبەن ەتەنە ارالاسقان سوڭعى ون جىلدا جان قيىسپاس باۋىر، تۋىس بولىپ كەتىپ ەك. 2008 جىلى سەمەيدىڭ ۆوكزالىنان كۇتىپ الىپ، راقىمجان وتارباەۆ اعاممەن تانىستىرعان ەدىڭىز. "دارحان بەيسەنبەكوۆيچكە ايتام دەپ تالايدى قورقىتقام" دەپ بالاشا ءماز بولاتىنسىز. سەمەي-اقسۋات-وسكەمەن باعىتىندا جۇرگەن ساپارىڭىزدى ميقوش دوس (ميراس مۇقاش) ءالى كۇنگە جىر عىپ ايتادى. بالا كوڭىل اڭعالدىعىڭىز دا ادالدىعىڭىزدى، ادامدىعىڭىزدى سەزدىرىپ تۇرۋشى ەدى. ءبىر ءاڭگىمەڭىزگە مەنى كەيىپكەر ەتىپ، اتى-ءجونىمدى جازعانسىز. سونان سوڭ ءسىزدى كورگەندە "100 دوللارىم مەن پاركەر قالامسابىم قايدا" دەپ قالجىڭدايتىنمىن. ءسىز بولساڭىز كۇيىپ-ءپىسىپ، قالتاڭىزدى اقتارىپ، سوڭعى تيىنىڭىزعا دەيىن ساناپ بەرۋشى ەدىڭىز. قولىڭىز اشىق، جانىڭىز جومارت ەدى. وعان تالاي كۋا بولدىم. ءوزىڭىزدى ويلاماي، قينالىپ تۇرعان جانعا قالتاڭىزداعىنى قاعىپ بەرۋشى ەدىڭىز.
"مەنەن جازۋشى شىعا ما، شىنىڭدى ايتشى، داتا؟" دەپ سۇرايتىنسىز. مەن بولسام ءسىزدىڭ كلاسسيك جازۋشى ەكەندىگىڭىزدى، باعى بار قالامگەر ەكەندىگىڭىزدى دالەلدەۋمەن بولاتىنمىن. باعى بار دەيتىن سەبەبىم، تاكەڭنىڭ ءومىرى كەيدە تىلسىم دۇنيەمەن دە استاسىپ جاتاتىن. ءوزى جازاتىن شىعارماعا قاتىستى يا ءتۇس كورەدى، ياكي سوعان دەتال بولارلىق توسىن وقيعامەن ۇشىراسىپ قالىپ جاتادى. وسىلاردى ايتىپ شىر-پىر بولسام تاكەڭ اڭگىمە اۋانىن وزگەرتىپ، گۇلميرا جەڭگەمىزدى ماقتايتىن. "مەن سياقتى ادامعا شىداپ جۇرگەن جەڭگەڭ دە التىن-ەي" دەپ كۇلەتىن. "داتا، مەنى اۋليەاعاشقا اپارشى. ءتاۋ ەتىپ، زيارات قىلايىن" دەگەنسىز سوڭعى سويلەسكەنىمىزدە.
امال نە، ول ساپار بۇيىرماپتى اعا.
باقۇل بولىڭىز، كوكە!
Abai.kz