داۋلەت ءالىم. حاباردىڭ «اقيقاتى» اقيقات بولا الا ما؟
2011 جىلى 20 ساۋىردە كەشكىلىك ۋاقىتتا حابار ارناسىنان «اقيقات» باعدارلاماسى كورسەتىلدى. وندا قازاقستان اۋماعىندا پايدا بولىپ، قىزمەت ەتكەن ءدىني اعىم - زىكىرشىلەر تۋرالى كورسەتىلدى. ولار سونداي-اق، يسماتۋللاشىلار، ياسساۋيشىلار، سوپىلار دەگەن اتاۋلارمەن تانىمال.
فيلمدە اتالعان اعىم جانە ونى ۇستانۋشىلار تۋرالى جان-جاقتى ماعلۇماتتار كەلتىرىلىپ، اعىم تۋرالى بۇرىن زىكىر سالعاندار مەن ءالى دە سول سەنىمدى ۇستانۋشىلاردىڭ پىكىرلەرىن بەرگەن. سونداي-اق، قازاقستاندىق زىكىرشىلەردىڭ رۋحاني ۇستازى، ءپىرى - يسماتۋللا ماقسۇم تۋرالى مول ماعلۇمات بەرىلەدى.
يسماتۋللانىڭ نامازدى ورنىنان تۇرماي وقىپ، زىكىر سالعاندا ورنىنان اتىپ تۇرىپ جانى قالماي سەلكىلدەۋىن كورسەتكەن كادرلەر تالايعا وي سالسا كەرەك. سونىمەن قاتار، زىكىرشىلەردىڭ زىكىردى نامازدان ارتىق قوياتىندىعى جايلى ايتقاندارى بەرىلگەن. ەڭ باستى نازار اۋدارارلىق جايت - يسماتۋللانىڭ ءوزىن ماعدي ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسۋشىلىعىندا. ماعدي مۇسىلمانداردىڭ مۇحاممەد پايعامباردان كەيىن كەلەتىن پايعامبارى بولىپ سانالادى.
فيلمدە يسماتۋللانى زىكىرشىلەر «تاقسىر» دەپ، «قاسيەتتى اكە» سانايتىندىعى، جاماعاتتىڭ ءاربىر مۇشەسى وعان قۇلدىق ۇرىپ، قولىن سۇيەتىندىگى جايلى ايتىلادى.
يسماتۋللا 1944 جىلى تۋعان، اۋعان-پاكىستاندىق ازامات. بىراقاتار دەرەكتەر ونىڭ كەڭەس-اۋعان سوعىسى كەزىندە احماد شاح ماسۋد اسكەرىنىڭ ءدىني يدەولوگى بولعاندىعىن ايعاقتايدى.
2011 جىلى 20 ساۋىردە كەشكىلىك ۋاقىتتا حابار ارناسىنان «اقيقات» باعدارلاماسى كورسەتىلدى. وندا قازاقستان اۋماعىندا پايدا بولىپ، قىزمەت ەتكەن ءدىني اعىم - زىكىرشىلەر تۋرالى كورسەتىلدى. ولار سونداي-اق، يسماتۋللاشىلار، ياسساۋيشىلار، سوپىلار دەگەن اتاۋلارمەن تانىمال.
فيلمدە اتالعان اعىم جانە ونى ۇستانۋشىلار تۋرالى جان-جاقتى ماعلۇماتتار كەلتىرىلىپ، اعىم تۋرالى بۇرىن زىكىر سالعاندار مەن ءالى دە سول سەنىمدى ۇستانۋشىلاردىڭ پىكىرلەرىن بەرگەن. سونداي-اق، قازاقستاندىق زىكىرشىلەردىڭ رۋحاني ۇستازى، ءپىرى - يسماتۋللا ماقسۇم تۋرالى مول ماعلۇمات بەرىلەدى.
يسماتۋللانىڭ نامازدى ورنىنان تۇرماي وقىپ، زىكىر سالعاندا ورنىنان اتىپ تۇرىپ جانى قالماي سەلكىلدەۋىن كورسەتكەن كادرلەر تالايعا وي سالسا كەرەك. سونىمەن قاتار، زىكىرشىلەردىڭ زىكىردى نامازدان ارتىق قوياتىندىعى جايلى ايتقاندارى بەرىلگەن. ەڭ باستى نازار اۋدارارلىق جايت - يسماتۋللانىڭ ءوزىن ماعدي ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسۋشىلىعىندا. ماعدي مۇسىلمانداردىڭ مۇحاممەد پايعامباردان كەيىن كەلەتىن پايعامبارى بولىپ سانالادى.
فيلمدە يسماتۋللانى زىكىرشىلەر «تاقسىر» دەپ، «قاسيەتتى اكە» سانايتىندىعى، جاماعاتتىڭ ءاربىر مۇشەسى وعان قۇلدىق ۇرىپ، قولىن سۇيەتىندىگى جايلى ايتىلادى.
يسماتۋللا 1944 جىلى تۋعان، اۋعان-پاكىستاندىق ازامات. بىراقاتار دەرەكتەر ونىڭ كەڭەس-اۋعان سوعىسى كەزىندە احماد شاح ماسۋد اسكەرىنىڭ ءدىني يدەولوگى بولعاندىعىن ايعاقتايدى.
فيلمدە بۇل تۋرالى دا مالىمەتتەر كەلتىرىلىپ، ءبىر كەزدەرى «قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنىڭ 70-80 پايىزى زىكىرشىلەر بولعاندىعى تۋرالى ايتىلادى.
سونداي-اق، فيلمدە يسماتۋللانى اشىق قولداپ، جۇمىس جۇرگىزگەن سايات ىبىراي، ەركىن ستامشالوۆ، سانجار كەرىمبايلار ت.ب. تۋرالى ايتىلادى.
جالپى العاندا ماقتاۋ مەن ماداقتاۋدان عانا تۇراتىن «حابار» ارناسىنان وسىنداي باعدارلامانىڭ كورسەتىلۋى توسىن جاعداي ەكەندىگى راس. ءتىپتى كەيبىرەۋلەر تاڭداناتىن دا شىعار. راس، فيلم جاقسى تۇسىرىلگەن. مالىمەتتەر مەن فاكتىلەر مول.
دەيتۇرعانمەن مىنا ءبىر سۇراقتارعا نازار اۋدارۋ قاجەت سياقتى. يسماتۋللاشىلار، سوپىلار دەگەنىمىز يسلام ءدىنىن جامىلعان اعىم بولعاندىقتان فيلمدە قازاقستان مۇسىلماندارىنىڭ ءدىني باسقارماسى باسشىلارى نەمەسە وكىلدەرىنىڭ وسى اتالعان زىكىرشىلەر تۋرالى پىكىرلەرىن، باسقارمانىڭ ولارعا قاتىستى ۇستانعان ۇستانىمدارى مەن شىعارعان ءپاتۋالارى كورسەتىلمەگەن. بۇل ءبىر. ەكىنشىدەن، اتالعان ماسەلە تىكەلەي دىنگە قاتىستى بولعاندىقتان مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ، اتاپ ايتقاندا ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ وكىلدەرى وزدەرىنىڭ مالىمدەمەلەرىمەن، پىكىرلەرىمەن كورسەتىلۋى ءتيىس ەدى. بىراق بۇلار دا كورىنبەدى.
سوڭعىسى - فيلم اياقتالعاندا ونى كىمدەردىڭ جاساعانى، تۇسىرىلىمگە كىمدەردىڭ قاتىسقاندىعى، قانداي ماتەريالدار قولدانىلعاندىعى جايلى ءبىر ءسوز اقپارات جوق.
بۇل جەردە مىناداي زاڭدى سۇراقتار تۋىندايدى:
1. «حابار» اگەنتتىگى اتالعان ءفيلمدى كىمنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا تۇسىرگەن؟
2. فيلمدە قولدانىلعان ماتەريالدار قايدان الىنعان؟
3. ءفيلمدى ءتۇسىرۋ بارىسىندا ءدىن ىستەرى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتتەرىنىڭ ىقپالداسۋى بولعان با؟
4. قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى نەگە كورسەتىلمەگەن؟
5. ءدىن ىستەرى جانە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتتەرىنىڭ وكىلدەرى نەگە كورسەتىلمەگەن؟
6. مەملەكەتتىڭ يسماتۋللاشىلارعا قاتىستى ۇستانعان ساياساتى قانداي؟
7. يسماتۋللاشىلار نەمەسە سوپىلاردىڭ قىزمەتىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋماعىندا تيىم سالىنعان با؟ سالىنسا نە ءۇشىن، قاشاننان؟
8. فيلم اۆتورلارى جانە ت.ب. قاجەتتى اقپاراتتار نەگە كورسەتىلمەگەن؟
وسىنشا سۇراق تۋىنداعان كەزدە «حاباردىڭ» توسىننان بەرگەن «اقيقاتىنان» تولىق اقيقات تابا الامىز با؟
«اباي-اقپارات»
