«نۇر وتان» پارتياسى حالىقارالىق قارىم-قاتىناستاردى دامىتۋعا نيەتتى
ەلىمىز ەگەمەندىك العالى ەل ىشىندەگى تۇراقتىلىعىمەن، سىرتقى ساياساتتاعى تابىندى ۇستانىمەن الەمدىك دەڭگەيدە جوعارى باعالانىپ كەلەدى. اسىرەسە جاڭا عاسىر تابىلدىرىعىن اتتاعالى بەرى مەملەكەتىمىزدىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى ايتىپ تاۋىسقىسىز. بۇنى ەڭ الدىمەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگىنەن ءبولىپ قاراۋعا بولمايدى. وسى قاتاردا ەلباسىنىڭ ۇستانىمىن ۇلىقتاپ، سىندارلى ساياساتىن جوعارى دەڭگەيدە جۇرگىزۋگە نەگىز بولىپ وتىرعان «نۇر وتان» حالىقتىق دەموكراتيالىق پارتياسىن ايتپاۋ مۇمكىن ەمەس.
ءبارىمىز بىلەتىندەي «نۇر وتان» پارتياسى جاڭا عاسىر تابالدىرىعىن اتتار تۇستا قۇرىلدى. ودان بەرى دە تابانى كۇرەكتەي جيىرما جىل ارتتا قالدى. وسى ارالىقتا پاريا ءوسىپ، دامىپ مەملەكەتتىك ماڭىزى زور ساياسي ۇيىمعا اينالدى. قازىرگى تاڭدا پاريا ەل حالقىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋدا، ەل ەكونوميكاسىن ارتتىرۋدا ۇلكەن ىستەر اتارۋدا. پارتيانىڭ جالپى حالىقتىڭ سيپاتى رەتىندە 2018 جىلعى ساناق بويىنشا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ سانى ميلليوننان اسقانىن ايتا كەتەيىك. «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ وبلىس، اۋداندارداعى فيليالدارى حالىقپەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، ورتالىق پەن الىس اۋىلداردىڭ التىن كوپىرى بولىپ كەلەدى.
ءبىز بۇنىڭ ءبارىن نە ءۇشىن ايتىپ وتىرمىز. ەلدىڭ ءبارى بىلەتىن بۇل مالىمەتتەردى قايتا ەسكە سالۋىمىزدىڭ باستى سەبەبى پارتيا قىزمەتىنىڭ دۇرىس باعىتتا ءجۇرىپ جاتقانىنا جانە قازاقستان حالقىنىڭ قىزۋ قولداۋىنا بولەنىپ وتىرعانىن ەسكە سالا كەتۋ بولاتىن. «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ۇيتقى بولۋىمەن قولعا الىنعان، اتقارىلعان يگى ىستەر از ەمەس ەكەنىن بىلەمىز. سونداي ماڭىزدى اقپاراتتاردى ەلگە ۇسىنىپ، حالىقتى حاباردار ەتۋ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ باستى مىندەتى.
ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، مەملەكەتىمىزدىڭ سىرتقى ساياساتتاعى بەرىك ۇستانىمدارى حالىقارالىق بەدەلىمىزدىڭ باستى تىرەگى سانالادى. ەلىمىزدەگى باس پارتيا ەل ىشىندەگى حالىقتىق ماسەلەلەرمەن قاتار حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ءىرى شارالارعا دا مۇرىندىق بولىپ كەلەدى. «نۇر وتان» پارتياسى وزگە شەت ەلدەر مەن ءوز ەلىمىز اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى ارتتىرۋ باعىتىندا تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. سونىڭ ءبىر كورىنىسى ۇستىمىزدەگى ايدىڭ باسىندا پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمباەۆ جاپونيا مەن گەرمانيانىڭ ەلىمىزدەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىلەرىمەن كەزدەستى. كەزدەسۋ بارىسىندا ارينە مەملەكەت ارالىق قارىم-قاتىناستاردى ودان ءارى دامىتۋ ماسەلەسى ءسوز بولدى.
جاپونيالىق ەلشى تاتسۋحيكو كاسايمەن كەزدەسۋ بارىسىندا ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىلدارىنان باستاپ جۇيەلى جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقانى ايتىلدى. سودان بەرى وتىز جىلعا جۋىق ۋاقىتتا ەكى ەل اراسىندا ءتۇرلى سالاداعى ءوزارا قاتىناستار دامىپ، ىنتىماقتاستىق نىعايىپ كەلە جاتقانىن ەسكە سالعان پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بۇنىڭ ءبارى ەكى ەل باسشىلارىنىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى دوستىق قارىم-قاتىناسىنىڭ ارقاسى ەكەنىن ايتتى.
پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستار قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىن دا ەسكە سالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرىگى تاڭدا ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 2 ملرد. اقش دوللاردان اسقان. ءبارىمىز بىلەتىندەي جاپونيا الەمدەگى ەكونوميكالىق قۋاتى جاعىنان اسا قۋاتتى ەلدەردىڭ ءبىرى سانالادى. بۇل ەلدىڭ وزىق تەحنولوگياسى مەن ەكونوميكىق قۋاتى الەمدە الدىڭعى قاتاردا تۇرادى. وسى ەلدەن قازاقستانعا سوڭعى ون جىل كولەمىندە 6 ملرد. اقش دوللارىنان استام ينۆەستيتسيا تارتىلعان.
سونىمەن قاتار، پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى شىعىس ازيانىڭ الىبى جاپونيا مەن ورتا ازيا بارىسى قازاقستان اراسىندا ساياسي، ەكونوميكالىق ماسەلەلەرمەن قاتار ورتاق وڭىردەگى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ، بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ جانە جاھاندىق تۇيتكىلدەردىڭ وڭ باعىتتا شەشىم تابۋىنا ىقپال ەتۋ سياقتى ورتاق مۇددەلەردىڭ دە بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ال ءسوز كەزەگىندە جاپونيا ەلشىسى ەكى ەل اراسىنداعى ۇزاق مەرزىمدى دوستىق قارىم-قاتىناستى جوعارى باعالايتىنىن جەتكىزدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان دامىعان ەكونوميكاسى مەن تۇراقتى ساياسي جۇيەسى قالىپتاسقان مىعىم ەل. سوندىقتان جاپون تاراپى ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى دامىتۋعا مۇددەلى بولىپ وتىرعانىن جەتكىزدى. سونىمەن قاتار، ەلشى باس پارتيانىڭ استانادا وتكەن كەزەكتى سەزىندە باستى نازاردا ۇستاعاندارىن ايتتى. پارتيا سەزىندە كوتەرىلگەن ماسەلەلەر الەۋمەتتىك سيپاتقا يە دەپ باعالادى.
ال گەرمانيا مەملكەتىنىڭ ەلىمىزدەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى تيلو كليننەرمەن وتكەن كەزدەسۋدە دە ماڭىزدى ماسەلەلەر ءسوز بولدى. پارتيا توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ماۋلەن اشىمباەۆ گەرمانيانىڭ ەۋروپاداعى اسا ماڭىزدى سەرىكتەستەرىمىزدىڭ ءبىرى ەكەنىن ەسكە سالدى. ەكى ەل اراسىندا تىعىز قارىم-قاتىناس قالىپتاستى دەگەن اشىمباەۆ قوس ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى، مەملەكەتتىك ورگاندارى سونىمنە قاتار ساياسي پارتيالارى دا ءوزارا ارىپتەستىك بايلانىستا ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلدارى ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق بايلانىستار دا وتە قارقىندى دامىپ كەلەدى.
پارتيا توراعاسى ورىنباسارىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، بۇگىنگى تاڭدا گەرمانيا مەن قازاقستان اراسىنداعى تاۋار اينالىمى 2 ملرد. اقش دوللارى كولەمىندە ەكەن. بۇعان قوسا، ەۋروپاداعى اسا ساپالى دا وزىق ونىمدەر شىعارۋمەن اتى شىققان ەلدىڭ قازاقستانعا قۇيعان ينۆەستيتسياسى سوڭعى ون بەس جىل كولەمىندە 8,6 ملرد. اقش دوللارىنا جەتكەن. بۇل كورسەتكىش بويىنشا ايتقاندا، گەرمانيا قازاقستان ءۇشىن ەڭ ءىرى ينۆەستورلاردىڭ ءبىرى بولىپ تابالدى ەكەن. ماۋلەن اشىمباەۆ مۇنداي قارىم-قاتىناستىڭ الداعى ۋاقىتتا ودان ءارى داميتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.
ءوز كەزەگىندە گەرمانيا ەلشىسى تيلو كليننەر ەكى ەل اراسىنداعى تىعىز دوستىق بايلانىستىڭ بەرىك ءجىبى ۇزىلمەگەنىن قالايتىنىن ايتتى. بۇنداي قارىم-قاتىناستىڭ ءارى قاراي دامۋىنا ەكى ەل دە وتە مۇددەلى ەكەنىن ەسكە سالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان گەرمانيانىڭ ورتا ازياداعى اسا ءىرى سەرىكتەسى ەكەن. گەرمانيا مەملەكەتى ءبىزدىڭ ەلمەن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا ءوزارا تاجىريبە الماسىپ، ورتاق دامۋعا قول جەتكىزۋگە نيەتتى كورىنەدى. ول سونىمەن قاتار «نۇر وتان» پارتياسى قازاقستاندى الداعى ۋاقىتتادا دامۋدىڭ بيىك شىڭىنا شىعاراتىنا سەنەتىنىن جەتكىزدى.
تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە، ەكى ەلدىڭ پارتياارالىق قارىم-قاتىناسى دا جوعارى دەڭگەيدە قالىپتاسقان. ماۋلەن اشىمباەۆتىڭ ايتۋىنشا، گەرمانيانىڭ حريستيان-دەموكراتيالىق وداعى مەن «نۇر وتان» پارتياسى اراسىندا ءتاپ-ءتاۋىر دوستىق بايلانىس ورناعان ەكەن.
وسىنداي مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق ءمانى بار كەزدەسۋلەر ەلىمىزدىڭ الداعى دامۋ باعىتىنا سارا جول سالادى. ەلىمىزدەگى باس پارتيانىڭ بۇنداي باستامالارىنا اقپاراتتىق قولداۋ ءبىلدىرىپ، حالىققا ناسيقاتتاۋدىڭ ماڭىزى زور. «نۇر وتان» پارتياسى الداعى ۋاقىتتا دا الەۋمەتتىك سالانى دامىتۋ باعىتىندا ناقتى جۇمىستار ىستەيتىنى ءسوزسىز.
Abai.kz