كەشە قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن ورىنداۋ تۋرالى جوسپاردى بەكىتتى. ءبىز اتالعان جوسپار تۋرالى ساراپشى ءانۋار شوتباي مىرزانىڭ ويىن بىلگەن ەدىك...

- پرەزيدەنت ق.جومارت توقاەۆ كەشە سايلاۋالدى ۋادەلەرىن ورىنداۋ تۋرالى جوسپاردى بەكىتتى. ءسىز بۇل قادامنان نە كۇتەسىز؟

- ەڭ الدىمەن، پرەزيدەنت توقاەۆ ءوزىنىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارىن ازاماتتاردان كەلىپ تۇسكەن ۇسىنىستارمەن بىرىكتىرىپ، ۇيلەستىرە وتىرا، ەلدى الاڭداتقان ماسەلەلەرمەن ءوزىنىڭ جۇرگىزەتىن ساياساتىن بارىنشا قامتاماسىز ەتۋگە تىرىسقانىڭ اتاپ ءوتۋ قاجەت. ءار وبلىستان كەلىپ تۇسكەن ۇسىنىستاردى جيناقتاپ، جۇيەلەپ، ساراپتاۋ دا ءبىرشاما ۋاقىت العانىن كورىپ تۇرمىز. سونىڭ نەگىزىندە ناقتى ءىس-قيمىل جوسپارىن بەكىتۋ تۋرالى جارلىق شىقتى. جوسپاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ناقتى مەرزىمى مەن جاۋاپتىلار كورسەتىلگەن. بۇل جارلىق - باعدارلامالى مازمۇندى جوسپار، ناقتى ارەكەت قۇجاتى. سوندىقتان، ونىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋدا ۇستايتىن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىمەن بىرگە ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى دە ونى جۇزەگە اسىرۋدى قاداعالاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. بىزدە ءبىراز جاقسى-جاقسى جوسپارلار، باعدارلامالار بەكىتىلىپ، جاريالانىپ، بىراق ورىندالماي قالعانى بەلگىلى. ونى جۇزەگە اسىرۋشىلاردىڭ وزدەرى دە مويىنداپ جاتتى. دەسەك تە، بۇل جارلىقتىڭ ورنى بولەك. بۇل جاڭا پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن جۇزەگە اسىرۋ جوسپارى. ونى بەلگىلەنگەن مەرزىمدە جانە ناتيجەلى ورىندالۋى جاڭا اكىمشىلىكتىڭ پوتەنتسيالىنىڭ دا كورسەتكىشى بولماق.

جالپى، قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ پرەزيدەنت قىزمەتىنە كىرىسكەنىنەن باستاپ سارالاساق،  پرەزيدەنتتىڭ تاباندىلىعى مەن ناقتى جۇمىسقا دەگەن ۇمتىلىسى ايقىن كورىنەدى. سوندىقتان، بۇل جوسپار مەيلىنشە دۇرىس جۇزەگە اساتىنىنا كۇدىكتەن گورى ءۇمىت باسىم.

- اتالعان جوسپاردا سوت جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، پوليتسيا قىزمەتىنە قوعامدىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ سەكىلدى بىرقاتار شارالار قولعا الىناتىنىن ايتتى. بۇل بىزدەگى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ جۇمىسىنا سەرپىن بەرە الا ما؟

- ارينە، بىراق ءسىز اتاپ وتكەن «سوت جۇيەسىن جەتىلدىرۋدە، پوليتسيا قىزمەتىنە قوعامدىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ» بۇل جەردە باستى فاكتور. سوت جۇيەسىن جەتىلدىرمەۋ كەرەك، ونى تۇبەگەيلى وزگەرتۋ كەرەك. بىراق، باسقا ەلدەردەگى تاجىريبە كورسەتكەندەي، سوت جۇيەسىن رەفورمالاۋ كوپتەگەن رەفورماتورلاردىڭ قولىنان كەلە الماعان. بۇل قيىن، ۇزاق ۋاقىتتى تالاپ ەتەتىن جۇيەلى جۇمىس. پرەزيدەنت بەكىتكەن جوسپار بويىنشا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە قويىلاتىن جاڭا تالاپتار، پوليتسياداعى جاپپاي كادرلىق وزگەرىستەرگە الىپ كەلۋى مۇمكىن. جاس، جەمقورلىققا باتپاعان جاڭا ادامداردى كونكۋرس ارقىلى، كەپىلدەنگەن الەۋمەتتىك پاكەتپەن، جوعارى ايلىقپەن پوليتسياعا الىپ كەلۋ ارقىلى عانا پوليتسيادا پرينتسيپتىك وزگەرىستەر باستالادى دەگەن تۇجىرىمدى قولدايمىن. وسى باعىتتاعى وزگەرىستەر قوعام بەلسەندىلىگىنىڭ ارتۋىمەن بىرگە كەلە جاتقان سىنايلى. سوندىقتان قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن رەفورمالاۋعا بيلىك پەن قوعام مۇددەلى، باستىسى بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋ قاجەت.

- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، توقاەۆ مىرزانىڭ جوسپارى ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابا الا ما؟

- پرەزيدەنت ەلىمىزدە بولعان سوڭعى نارازىلىق اكتسيالارىن الەۋمەتتىك ماسەلەمەن بايلانىستىردى. ونىمەن كەلىسۋگە بولادى. ويتكەنى بىزدە شەشىلمەي جاتقان الەۋمەتتىك پروبلەمانىڭ ءبىرىن كوپبالالى انالاردىڭ نارازىلىعى ارقىلى كورە الامىز. ونى پرەزيدەنت جاقىندا euronews كە بەرگەن سۇحباتىندا دا ايتتى.

ەكىنشىدەن، قازىرگى بۇكىل دامىعان، وركەنيەتتى ەلدەردىڭ بارلىعى كونستيتۋتسيادا وزدەرىن الەۋمەتتىك مەملەكەت دەپ كورسەتەدى. قازاقستان دا سولاي. بىراق، كونستيتۋتسيادا جازىلۋ بار دا، ونى ورىنداۋ بار. بىزدە سول جاعىنان وكىنىشكە قاراي ماسەلەلەر بار. سوندىقتان پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىنداعى جوسپار ناقتى جۇزەگە اسۋى ءتيىس. وعان مەنىڭ كۇمانىم جوق. سەبەبى، بىزدە سوڭعى كەزدە الەۋمەتتىك نارازىلىقتار كوبەيىپ جاتىر. سوندىقتان بۇل جەردە قوعامنان تالاپ بار، بيلىك جاعىنان سول تالاپتارعا ۇسىنىلعان شەشىمدەر بار.

سونداي-اق، “بىرگە” جالپىۇلتتىق اكتسياسىن - جالپىۇلتتىق ساۋالناما دەپ اتاعان دۇرىس دەپ ويلايمىن. ول پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىمەن دە ۇشتاسىپ تۇر. ولار اۋەلى الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە وسىنداي پروبلەمالاردى انىقتادى.  ارينە، مۇنىڭ ورىندالۋىن پرەزيدەنت اكىمىشىلىگى قاداعالايدى. سونىمەن بىرگە مۇنى ازاماتتىق قوعام وكىلدەرى دە قاداعالاۋ كەرەك دەپ ويلايمىن.

جالپى، مەن ايتىپ وتكەن ساۋالناما ناتيجەسىندە بيلىك پەن قوعامنىڭ اراسىنداعى جاڭا الەۋمەتتىك كەلىسىم شارت  پايدا بولۋى مۇمكىن.

Abai.kz