ارىستا تاعى دا اپات بولدى! بۇل ءتورتىنشى اپات! بۇرىن العاشقىسى 2009 جىلى 18 ناۋرىزدا بولىپ ەدى.

بۇل جولعى اپاتتىڭ بەتى الاپات! ارىس – مينا قويماسىنىڭ ۇستىنە ورنالاسقان قالا بولىپ شىقتى… سناريادتار جاۋىپ جاتىر…

اپاتتىڭ اۋقىمى قانشالىقتى الاپات ەكەنىن تۇركىستان وبلىسى اكىمى ومىرزاق شۇكەەۆتىڭ: «قازىر وقيعانىڭ اۋقىمىنا باعا بەرە وتىرىپ، قالانى تولىعىمەن ەۆاكۋاتسيالاۋ كەرەكتىگىن ۇقتىق. سوندىقتان، بارلىق باعىت بويىنشا كولىكتەر لەگى وتەدى. كولىكتەر ادامداردى تيەپ الىپ، ارنايى لاگەرلەرگە ورنالاستىراتىن بولادى. بارلىق اۋدان اكىمدەرى لاگەرلەردى ۇيىمداستىرۋدى قولعا الىپ، كەلگەندەردىڭ ءتىزىمىن جاساۋى كەرەك. ءاربىر اكىمگە تاپسىرما: كەلگەندەردىڭ ءبارىن ۇيگە نەمەسە قوناقۇيگە ورنالاستىرۋ كەرەك. ءاربىر لاگەردى اۋدان اكىمدەرى باسقارادى. قازىر ەۆاكۋتسيا ماسەلەسى بار. ءبىز سونىمەن اينالىسىپ جاتىرمىز»، – دەگەن رەسمي مالىمدەمەسىنەن-اق بايقاۋعا بولادى.

قورعانىس مينيسترلىگى «ەشكىم زارداپ شەككەن جوق» دەپ ەدى، كەيىن 1 ادام قازا تاپقانى، 2 ادام اۋىر جارالانعانى، 32 ادام اۋرۋحانادا جاتقانى حابارلاندى. ءيا، تاراپ جاتقان ۆيدەودا توقتاۋسىز جارىلىپ جاتقان سناريادتار! بوسىپ جۇرگەن جۇرت. شۋلاعان ەل… وتباسىن تاستاپ، بوسىپ كەتۋدىڭ قيىندىعىن بوسنيا مەن سيريادان كورەتىن ەدىك…

اللا ساقتاپ، الاش جۇرتى امان بولسىن دەپ تىلەيىك.

ءبىرىنشى ەلدىڭ ەسىنە كەلەتىن ەڭ ۇلكەن وكىنىش – بىزدە وتكەننەن ساباق الۋعا بولادى ما؟ ءبىر رەت ەمەس بۇعان دەيىن ءۇش رەت اپات بولدى عوي!.. ايدىڭ -كۇننىڭ امانىندا – بەيبىت ءومىر زامانىندا؟!. جوق، وسىلاي بۇكىل ءبىر قالانى كوشىرۋدى كۇتىپ جۇردىك پە؟ ارىس قالاسىندا 45 مىڭداي تۇرعىن بار. اينالاسىمەن قوسقاندا 65 مىڭ تۇرعىندى كوشىرۋدىڭ قاسىندا كەڭەس يمپەرياسىنىڭ قيرايتىن كەزىندەگى قارا داق بولعان چەرنوبىل وقيعاسى دا دالادا قالماي ما؟.. ال ءبىز كەرەگەسىنىڭ كەتەۋى كەتكەن كەڭەس يمپەرياسى ەمەس، 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىرگەن، ەلەۋلى ەل، استى تولعان قازىنا مەملەكەت ەمەسپىز بە؟ تىزگىن وزگەلەردىڭ قولىندا بولعان كەڭەس يمپەرياسى كەزىندە قارۋ-جاراق قويماسى قالا ىرگەسىنە  ورنالاسقان ەكەن. ودان بەرى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 28 جىلىندا ارىستا بۇعان دەيىن 3 رەت جارىلىس بولعانىن ايتتىق – 2009 جىلى، 2011 جىلى جانە 2014 جىلى بولدى. سودان بەرى بۇل قاۋىپتى قويمانى وزگە قاۋىپسىز جەرگە كوشىرۋگە جاعدايىمىز جەتپەدى مە، جوق ەل الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىمىز جەتپەدى مە؟

ەكىنشى وكىنىش – قورعانىس مينيسترلىگى، ءتيىستى ورگاندار، نەگە بىردەن ەستەرىن جيناپ، دۇرىس رەسمي اقپارات بەرمەيدى؟ قازىر بىزدەگى الەۋمەتتىك جەلىلەر فەيسبۋكتەن باستاپ، اقپارات الەمىندەگى ءوز بيلىگىن جاساپ جاتىر. ارينە، ول دۇرىس، ەگەر شىن اقپارات بولسا عوي، ءبارى دە… مىسالى، ارىستاعى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ قارۋ-جاراق قويماسىنىڭ جارىلىسىنا بوگەن سۋ قويماسى مەن شالعايداعى شاردارا سۋ قويماسىنىڭ نە قاتىسى بار؟ ولار «بۇزىلا قالعانداعى» تاسقىن سۋ ءتىپتى شىعانداعى شىمكەنت قالاسىنا قالاي جەتەدى؟ بۇلار قاراپايىم مەكتەپ بالاسىنا دا تۇسىنىكتى ءجايتتار ەمەس پە؟ ال ۋاتساپتا وتىرار اۋدانى مەن كەنتاۋ، سارىاعاش، شاردارا اۋداندارىنان، ءتىپتى شىمكەنت قالاسىندا «تاسقىن سۋ باسايىن دەپ جاتىر، قاشىڭدار!»-دەگەنگە سەنۋگە بولا ما؟ ول اۋدانداردىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋ ايماعىن بىلەتىندەر ءۇشىن بۇل قيىن ەمەس قوي! مىسالى، جەلىلەردە بەس بالانىڭ جوعالىپ كەتكەنى تۋرالى ولاردىڭ سۋرەتى مەن شىمكەنتتەگى قىرىق شاقتى بالانىڭ ءتىزىمى تاراۋدا. ال التى جاسار بالانىڭ جوعالىپ كەتكەنى دە، ارتىنشا تابىلعانى دا جازىلدى فەيسبۋكتە. ال ول ونىڭ سۋرەتى جەلىدە ءالى تاراۋدا؟!!

ءۇشىنشى كوڭىلگە مەدەۋ بولاتىن ءجايت – وبلىس تۇرعىندارىنىڭ ءبارى ءبىر كىسىدەي جۇمىلىپ، ارىس پەن قالا ماڭىنداعى تۇرعىنداردى قابىلداپ الىپ جاتىر. بۇعان ءبىز ءوز اۋدانىمىزعا حابارلاسىپ تا، ءبىلىپ وتىرمىز. اۋداندىق، اۋىلدىق توپتاردا شارداراعا، شاۋىلدىرگە، تۇركىستان قالاسىنا، جەتىسايعا ت.ب. اۋدان ورتالىقتارىنا ۋاقىتشا ورنالاسۋعا مەكەنجايلارىن جازىپ شاقىرعان حابارلاندىرۋلاردى وقىپ وتىرمىز.

بۇل اقپاراتتاردى شاردارا اۋدانى اكىمى ورىنباسارى باۋىرجان شومپيەۆ تە رەسمي راستادى. سونىمەن قاتار بالالاردى شىمكەنتتەگى «اقمەشىتكە»، ت.ب. مەشىتتەرگە، 54 مەكتەپتە 24 بالا، 55 مەكتەپتە 19 بالا،87 مەكتەپ مەن «التىن تۇمار» بالا باقشاسىنا 11 بالا جاتىر، ت.ب. مەكتەپ- ينتەرناتتارعا، ورداباسى، قازىعۇرتتاعى، سارىاعاشتاعى مەكتەپ-ينتەرناتتارعا اپارىپ جاتقانى جازىلۋدا. تۇركىستان وبلىسى اكىمى ومىرزاق شۇكەەۆتىڭ ايتۋى بويىنشا جالپى بۇكىل وبلىس اۋداندارى بۇل توتەنشە جاعدايعا جۇمىلدىرىلعان.ءار اۋدان اكىمى سول اۋدانداعى لاگەر باسشىسى بولىپ بەكىتىلگەن. وزگە وڭىرلەردەن دە كومەك بەرگىسى كەلەتىندەر كوبەيۋدە. بۇل بار قازاقتىڭ – ءبىر قازاق ەكەنىنە كۋا بولاتىن وقيعا.

«اق جول» پارتياسى توراعاسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆتىڭ تاپسىرۋى بويىنشا وبلىستىق فيليالدار قولدارىنان كەلگەن كومەكتەرىن كورسەتۋدە. «اق جول» پارتياسى شىمكەنت قالاسى فيليالى توراعاسى، كاسىپكەر ءالىمحان ءابجاننىڭ وزىمەن دە سويلەستىم. الەكەڭ: «ازەكەڭ قايتا-قايتا تەلەفون سوققاسىن، «ارىس قالاسىنداعى 50 پايىز ەل مەنىڭ تۋىستارىم، ال 50 پايىز ەل قايىن جۇرتىم – قازىبەك يسانىڭ تۋىستارى. سوندىقتان ۋايىمداماڭىز، كومەك سۇراعان ەلدى جەتىسايعا دەيىن جەتكىزدىك» دەپ جاۋاپ بەردىم» -دەدى. سونىمەن قاتار الەكەڭ ءوزىنىڭ كىندىك قانى تامعان جەر «دەرمەنە» اۋىلىنا سناريادتار تۇسكەنىن قايعىرىپ مالىمدەدى. ياعني، ءبىر ادام قازا تاپقانى، ەكى ادام اۋىر جارالانعانى، 32 ادام اۋرۋحانادا جاتقانىنىڭ كوبىسى سول اۋىلعا ءتيىستى بولسا كەرەك.

ارىستاعى بەلگىلى جۋرناليست، «ارىس اقيقاتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، «اق جول» پارتياسىنىڭ وكىلى ابدىمالىك اعىبايعا حابارلاسىپ، بايلانىسا المادىق. سوعان قاراعاندا جاعدايى وڭاي بولماسا كەرەك…

ال جالپى، الەۋمەتتىك جەلىدەگى الەۋمەتتى ويلايتىن ايگىلى ۇلت زيالىلارىنىڭ الىستاعى ارىسقا جاناشىر كوڭىلمەن جانايقايلارىن جازىپ جاتقاندارىنا ريزا بولدىق.

سونىمەن قاتار كومەك قولىن ءسوزىپ جاتقان ازاماتتارعا ريزامىز.

ەل امان، جۇرت تىنىش بولسىن دەيتىن قازاقپىز.

ءتورتىنشى اپات ءتورت قۇبىلامىزدى قينالتىپ كەتتى.

قازاق ءۇشىن ءوزىنىڭ قاسيەتتى شاڭىراعىنان، كىندىك قانى تامعان تۋعان جەرىنەن ارتىق جەر جوق!

الاشتىڭ اتاعى الىسقا تاراعان ارىس قالاسى قاۋىپسىز جاعدايدا بولۋى كەرەك!

قازاقستان  پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ءتيىستى ورگاندارعا ارىستاعى اسكەري بولىمدەگى وق-ءدارى قويماسىندا بولعان جارىلىستىڭ زارداپتارىن جويۋ تۋرالى تاپسىرما بەردى:

«قورعانىس، ىشكى ىستەر مينيسترلەرىنە جانە تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمىنە ارىس قالاسى اسكەري بولىمدەگى وق-ءدارى قويماسىندا بولعان جارىلىستىڭ زارداپتارىن جويۋ جونىندە شۇعىل شارالار قابىلداۋدى تاپسىردىم. تۇرعىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، جارىلىستىڭ سەبەپتەرىن انىقتاۋ قاجەت» – دەدى مەملەكەت باسشىسى. سونىمەن قاتار سول كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى ارىسقا كەلىپ، جاعدايدى ءوز كوزىمەن كوردى. جويقىن جارىلىستان زارداپ شەككەن قالا تۇرعىندارىمەن كەزدەستى: «قالا قالپىنا كەلتىرىلەدى، ءبارى دۇرىس بولادى. بۇل توتەنشە جاعداي، اپات. قايتەمىز، كەيبىر ۋاقىتتا سولاي بولادى. ۇكىمەت اقشا، قاراجات بەرەدى، كومەكتەسەدى، الاڭداماڭىزدار!. ءبارى جاقسى بولادى. جوندەۋ جۇمىستارىن جاساپ بەرەمىز. ۇكىمەت قانشا قاراجات كەرەك ەكەنىن سانايدى. سودان كەيىن قاراجات بولەمىز. ءبارىن ءتۇسىنىپ وتىرمىن، ءبارى جاقسى بولادى. ادەيى كەلىپ وتىرمىن», – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ ارىستىقتارمەن كەزدەسۋدە.

بەسىنشى اپاتتىڭ بولماۋىنا قازاق ەلىنىڭ سۋ جاڭا پرەزيدەنتى توقاەۆ توسقاۋىل قويۋى ءتيىس!

قازىبەك يسا

Abai.kz