قىتايدان تابىلعان قىرىق تارماقتى كونە پاپيرۋستاردىڭ بىرىندە «كىم كورىنگەن كىتاپ جازعىسى كەلەدى» دەگەن دەرەك حاتتا­لىپ قالىپتى. سوعان قاراعاندا، ادام­دار­دىڭ اق قاعاز بەن قارا قالامعا اۋەس­تى­گى الىمساقتان بەرگى ۇيرەنشىكتى ءۇردىس ءتارىزدى. بۇگىندە بۇل «اۋرۋ» ءتىپتى اسقىندى. جالىق­پاعاننىڭ ءبارى جازارمان. ەت پەن تەرىنىڭ اراسىنداعى ەپتەگەن جەلىك بۋى­مەن كوركەمدىگى سىن كوتەرمەيتىن بىتتىباي-شىتتىبايلارىن باستىراتىن پىسىقاي­لار كوبەيدى. وكىنىشكە قاراي، كەڭ-بايتاق رۋحاني كەڭىستىگىمىز توننالاعان كەرەكسىز دۇنيەلەر توپانىنا تولىپ كەتتى. بىراق بۇعان توسقاۋىل قويا المايمىز. ويتكەنى «ولەڭگە اركىمنىڭ-اق بار تالاسى». ونىڭ ۇستىنە كەز كەلگەن باسپا «اقىسىن تولەسەڭ، بوقى­سىن شىعارادى». ءسويتىپ ادەبيەت – اردىڭ ەمەس، باردىڭ ءىسى بولىپ تۇر.

ەڭ سوراقىسى، شىعارماشىل شانتراپالار شەرۋى ادەبيەت، مادەنيەت اتاۋلىنى جاپ­پاي جاۋلاپ العان سىڭايلى. داۋىرلەگەن ءدال­دۇرىش­تەردىڭ ورەسى تار بولعانىمەن ءورىسى كەڭ كەلەدى. وزدەرىن جارنامالاعاندا ولە جازدايدى. وگىز اياڭدارىمەن-اق ورەن ءجۇي­رىك­تەردى شاڭ قاپتىراتىنىنا ەرىكسىز باس شاي­قايسىز. سالتاناتتى سارايلاردا كەزدەسۋ كەش­تەرىن وتكىزەدى. تەلەديدار ەكراندارىنان، ءباسپاسوز بەتتەرىنەن تۇسپەيدى. قابىلەت كەم­دىگىنە قارامايدى. جولىن تاۋىپ جوعارى ماراپاتتار مەن مارتەبەلى سىيلىقتاردى دا قانجىعالارىنا بايلايتىنىن قايتەرسىڭ. وسىندايدا ۇلى ابايدىڭ اششى كەكەسىنى ويعا ورالادى: «ارسىز بولماي اتاق جوق، الدامشى بولماي باق قايدا؟». قۇددى، بۇگىنگى قوعامنىڭ قوتىرىن قانىن شىعارا قاسىپ-قاسىپ جىبەرگەندەي مە، قالاي؟..

ونەردىڭ وكىلى ەكەنسىڭ ءول-ءتىرىل مەيلىڭ، ءويتىپ-ءبۇيتىپ ەڭ كەمى، «ەڭبەك سىڭىرگەن قاي­رات­كەر» اتانۋىڭ كەرەك. اينالايىن الەۋمەت القا­لاپ جاتسا جاقسى-جايساڭداردىڭ ارداق­تال­ۋىنا قارسى ەمەسپىز. الايدا سول سىي-قۇرمەت قۇرعىردىڭ امىسە ءادىل بولىنبەيتىنى جامان دا. ءپالساپاشىل اقىن ءھام پروزا­شى جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆتىڭ «داڭق پەن داقپىرت» رومانىنداعى ءبىر كەيىپكەر سيپات­تا­عان­داي «اتاق دەگەنىڭىز يت سەكىلدى. ۇيرەنگەن ادامىنا عانا قۇيرىعىن بۇلعايدى. بىرەۋلەر ونى ازاپتانىپ، اسىراپ كۇشىك كۇنىنەن وسىرەدى. بىرەۋلەر دايىن يت كۇيىندە الادى». انە، كوردىڭىز بە، ماسەلە قايدا؟

قازىرگى قازاق ەستراداسىندا قالىپتاسقان احۋال ءتىپتى «قىزىق». كەيبىر انشىلەر ەكى وكتاۆاعا جەتەر-جەتپەس داۋسىمەن-اق «جۇل­دىز­دار» شوعىرىندا ءجۇر. اندەرىن «قارا جەرمەن شانا سۇيرەگەندەي» قيقىلداپ-شيقىلداپ ارەڭ-ارەڭ ايتسا دا ساحنا تورىندە توپ جارعان ساڭلاقتارمەن قاتار يىق تىرەستىرۋدەن قىسىل­ماي­دى. ولاردىڭ اۋسە­لەسىن الەمدى انمەن قىرعان ديماشتىڭ ءدۇرىل­دەگەن داڭقى دا باسا قويمادى. قايتا ستا­ديوندارعا قاراقۇرىم كورەرمەن جيناپ ءالاۋ­لايلارىن ءارى قاراي جالعاستىرۋدا.

تانىمالدىلىق تاسى ورگە دومالاعان ءانشى­لەرىمىزدى تاعى ءبىر دەرت دەندەگەن سىڭاي­لى. ەسترادانىڭ ەۆەرەسىن باعىندىرىپ ءبىت­كەن­دەي ەندى شەتىنەن كينو تۇسىرۋگە كوشتى. كاسىبي ماماندار شەكەسىن شىلقىتپاعان قاي­ران كينەماتوگرافيامىز وسىلايشا كولدەنەڭ كوك اتتىلاردىڭ تاقىمىنداعى كوكپارعا اينالدى.

بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى جاعدايدىڭ دا وڭعانى شامالى. تەلەۆيزيادا ءارتۇرلى باعدار­لامالاردى جۇرگىزۋگە ايگىلى تۇل­­عا­­لاردى شاقىرۋ ادەتى قالىپتاستى. ارا­لا­­رىن­دا قوعام قايراتكەرلەرى دە، دەپۋتاتتار دا بار. باسقانى بىلمەيمىز، رەسەيدە مۇنداي ءتاسىل بۇرىننان قولدانىلادى جانە جەمىسسىز ەمەس. ويتكەنى ولاردىڭ كوبىنىڭ وقىعان-توقىعاندارى مول، ينتەللەكتۋالدىق دەڭ­گەي­لە­رى جوعارى. كورەرمەننىڭ كوكەيىنە قوناتىن اڭگىمە قوزعاي بىلەدى. ال ءبىزدىڭ «مىقتىلار» ونداي وي-ءورىستىڭ اۋىلىنان الىس قونعان. بەتتەرىنىڭ ءارى بولعانىمەن، سوزدەرىنىڭ ءنارى جوق. ءتىپتى، تەلەۆيزيا «كوريفەيلەرى» سانالاتىن ءبازبىر ارىپتەستەرىمىزدىڭ ءوزى كوتەرگەن تاقىرىبىنىڭ جىگىن تاپپاي باتپاقتاپ جاتادى. كەيدە حابارلارىنا ءالى «بولماعان، تولماعان» الدەبىرەۋلەردى قاتىستىرىپ وسەك-اياڭ توڭىرەگىندە ءونىمسىز سۇحبات وربىتكەندە ارنانى اۋىستىرىپ جىبەرگەننەن باسقا امالىڭ قالمايدى. ارقيلى جولدارمەن تەلە-راديو، گازەت-جۋرنالدارعا، ۆەب-سايتتارعا «كىرىپ» العان الەۋمەتتانۋشىلار مەن ساياساتتانۋشىلار ەكى اۋىز سويلەمدى ەجىكتەپ قۇراعاندارىن مالدانىپ، گابريەل گارسيا ماركەس ايتقانداي، «الەمدەگى ەڭ مارتەبەلى ماماندىقتاردىڭ ءبىرى» سانالاتىن جۋرناليستيكا تۋرالى سولاقاي پىكىرلەر تاراتادى. ەگەر ونداي جولبيكەلەر مەنىڭ كاسىبىمدى مەنسىنبەسە، ءوز سالاسىن «وركەندەتىپ» جايىمەن نەگە جۇرمەيدى؟

«كوك قارعا ك...نە قاراماي اۋليە اعاشتىڭ باسىنا قونادى» دەگەن ەكەن بۇرىنعىلار. نەگە ەكەنىن قايدام، ايتەۋىر ءار سالادا قولى كوتەرمەس شوقپاردى بەلىنە بايلاۋعا، قۇلاشى جەتپەستى قۇشاقتاۋعا قۇمار، جەردىڭ تەسىگىن جامايتىن جۇلىمىرلاردىڭ جۇلدىزدارى جارقىراي جانۋدا.

بۇل جاقسى ما، جامان با؟

(ماتەريال egemen.kz سايتىنان الىندى)

تالعات باتىرحان

Abai.kz