شۇبارشيدە شىققان شۋ ەلدى قالاي تەز دۇرلىكتىرسە، ءتيىستى ورگاندار ونى سولاي جىم-جىلاس جاۋىپ تاستادى. الاقانداي اۋىلدىڭ توڭىرەگىندەگى 10 كۇنگە سوزىلعان اتىس-شابىستىڭ داۋىسى جەر جارعان-دى. ەندى شە، قۇقىق قورعاۋشىلار مەن قىلمىسكەرلەردى قوسا العاندا 14 ادام وققا ۇشىپ، تاعى ءبىرازى جارالاندى. بۇل رەسمي دەرەك، بەيرەسمي دەرەكتەر ءتيىستى ورگاندارعا عانا ءمالىم.

شۇبارشيدە شىققان شۋ ەلدى قالاي تەز دۇرلىكتىرسە، ءتيىستى ورگاندار ونى سولاي جىم-جىلاس جاۋىپ تاستادى. الاقانداي اۋىلدىڭ توڭىرەگىندەگى 10 كۇنگە سوزىلعان اتىس-شابىستىڭ داۋىسى جەر جارعان-دى. ەندى شە، قۇقىق قورعاۋشىلار مەن قىلمىسكەرلەردى قوسا العاندا 14 ادام وققا ۇشىپ، تاعى ءبىرازى جارالاندى. بۇل رەسمي دەرەك، بەيرەسمي دەرەكتەر ءتيىستى ورگاندارعا عانا ءمالىم.

جالپى، قۇقىق قورعاۋشىلار تاراتقان اقپاردىڭ كۇمان-كۇدىككە تولى تۇستارى جەتىپ-ارتىلادى. الدىمەن، قازا تاپقاندار مەن ىزدەۋدە جۇرگەن جاندارعا قاتىستى ناقتى مالىمەتتەر قۇيرىعىن ۇستاتپاي، قايتا-قايتا قۇبىلۋمەن بولدى.
اتىس-شابىس سەيىلگەننەن كەيىن ىلە-شالا جۋرناليستەرمەن جۇزدەسكەن ىشكى ىستەر ۆيتسە-ءمينيسترى مارات دەمەۋوۆ:
- جىلدار بويى اقتوبە وبلىسى تەمىر اۋدانىنىڭ اۋماعىندا ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ ارەكەت ەتكەن. ولار ءدىني يدەيالاردى جامىلىپ، شۇبارشي مەن كەڭقياق اۋىلىنا جاقىن جەردەگى قۇبىر جولدارىنان مۇناي ۇرلاۋمەن شۇعىلدانعان،- دەدى.
ياعني، وقيعانى لاڭكەستىك ارەكەتپەن بايلانىستىرۋدىڭ، ءدىني ەكسترەميزممەن بايلانىستىرۋدىڭ قاجەتى جوق كورىنەدى. قاقتىعىستىڭ ءتۇپ-توركىنى الەۋمەتتىك احۋالدىڭ شيەلەنىسۋىمەن بايلانىستى.
كۇنى كەشە عانا قىزمەتكە تاعايىندالعان دەمەۋوۆ وزىنە دايىن كۇيىندە ۇسىنىلعان دەرەكتى جۇرتقا جەتكىزۋشى عانا ەكەندىگى تۇسىنىكتى. الايدا، شۇبارشيدەن «شي» شىعارعانداردى «مۇناي ۇرلاعىش قىلمىستىق توپ» دەپ باعالاپ، وقيعانى جىلى جاۋىپ قويا سالۋعا كوڭىل شىركىن سەنىڭكىرەمەيدى.
بىرىنشىدەن، ءدىني بۇلىكشىلەرگە ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن، مۇناي ۇرلاۋمەن جان باعىپ جۇرگەن شاعىن توپ بولسا، وندا ولاردى نوقتالاۋعا وبلىستىق قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ شاماسى جەتپەگەنى قالاي؟ «سۇڭقار»، «بۇركىت»، «سوبر» سىندى ارنايى كۇشتەر قاۋىمداسقاننىڭ وزىندە اڭدىسۋ اپتا بويى سوزىلدى ەمەس پە؟! تىسىنە دەيىن قارۋلانعان ارنايى اسكەري كۇشتەردىڭ بىرنەشە قىزمەتكەرى ون شاقتى ادامدى تۇزاقتايمىز دەپ ءجۇرىپ، وققا ۇشقانى تاعى بار.
ەكىنشىدەن، مۇناي ۇرلىعىمەن جان باعىپ جۇرگەن اۋىلدىڭ قايمانا قازاقتارى ەكەنى راس بولسا، باعاسى جۇزدەگەن مىڭ تەڭگە تۇراتىن اۆتومات پەن وق-ءدارىنى قايدان العان؟ جارىلعىشتار، سوعىس گراناتالارى شە؟ قۇقىق قورعاۋشىلار ايتقانداي، «الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ كۇردەلەنۋىمەن» بايلانىستى قارۋلى قاقتىعىستىڭ كەيىپكەرلەرى ميلليونداعان اقشانى قايدان العان؟
ۇشىنشىدەن، اتاعى جەر جاراتىن ارنايى كۇشتەر ات توبەلىندەي توپپەن اپتا بويى سوعىستى. ياعني، قىلمىسكەرلەردىڭ بەس قارۋى ساي بولعانىن ايتپاعاندا، سوعىس جۇرگىزۋ ءتاسىلىن شەبەر مەڭگەرىپ الىپتى.
جالپى، بىزدە ءدىني اعىمدارعا قاتىسى بار جانداردىڭ قاتىسۋىمەن بولعان ءىرى قىلمىستار ءبىر عانا ستسەناري بويىنشا اياقتالادى. ولار وزدەرىن-وزدەرى جارىپ جىبەرەدى، نە بولماسا پوليتسەيلەر ولاردى وققا بايلايدى. ەگەر ءدىني فاناتيكتەر بولماسا، ءبىردى-ەكىلى ەمەس، باقانداي ون ادامدى ءوز-وزدەرىن اجالعا يتەرمەلەيتىن قانداي كۇش؟!
تاعى ءبىر تاڭعالارلىعى، قازا تاپقان قىلمىسكەرلەردىڭ قانداي اعىمنىڭ ىقپالىندا جۇرگەنى، بۇل وقيعانىڭ ارتىندا قانداي ىقپالدى جانداردىڭ تۇرعانى تۋرالى قۇقىق قورعاۋشىلار ءلام-ميم دەپ اۋزىن اشپايدى. «ءدىني بۇلىكشىلەر» دەگەن انىقتامادان ات-توندارىن الا قاشادى. جالعىز جاۋاپ: ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ، بۇزاقىلار... لاڭكەستىكپەن، ءدىني ەكسترەميزممەن بايلانىستىرىپ، ەلدىڭ ەسىن شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق...
جۋىردا اقتوبەدەگى ۇقد عيماراتىنىڭ كىرەبەرىسىندە ر.ماقاتوۆ ەسىمدى ازامات ءوزىن-ءوزى جارىپ جىبەرگەنىن جۇرتشىلىق ءالى ۇمىتا قويعان جوق. ەكى ادام جارالانىپ، اۋرۋحاناعا ءتۇستى. باستاپقىدا ر.ماقاتوۆتىڭ ءدىني اعىمعا قاتىسى بار ەكەندىگى ايتىلعانىمەن، بۇل دەرەكتى ءتيىستى ورگاندار جوققا شىعاردى. ول قۇقىق قورعاۋشىلاردان باس ساۋعالاپ جۇرگەن قىلمىستىق توپتىڭ مۇشەسى-مىس. ۇساق قىلمىستىق توپتىڭ مۇشەسى قولدان جارىلعىش جاساۋدى قايدان ۇيرەنگەن، وعان كىم ۇيرەتكەن؟!
بىلتىر جازدا اقتاۋ تۇرمەسىنەن قاشقانداردىڭ تاعدىرى دا وزدەرىن جارىپ جىبەرۋمەن اياقتالدى. ولارعا تۇرمەدەن قاشۋعا كومەكتەسكەندەر كىمدەر؟ قانداي اعىمنىڭ مۇشەلەرى؟ بۇل ساۋالدارعا رەسمي جاۋاپ بەرىلمەدى. بەيرەسمي جاۋاپتار عانا.
شۇبارشيدەگى شۋدان ەل ەسىن جيناماي جاتىپ، بالقاش تۇرمەسىندە «چپ» شىقتى. اباقتىداعى 16 ادام تۇرمەدەن قاشپاقشى بولدى. اتالعان وقيعا دا ۇيرەنشىكتى ستسەناريمەن اياقتالدى، بۇلىكشىلەر بۇل جولى دا وزدەرىن جارىپ ۇلگەردى.
وكىنىشكە قاراي، اقىر سوڭى تراگەديامەن تىنعان مۇنداي وقيعالاردى تىزبەلەي بەرۋگە بولادى. بىراق ءتيىستى ورگاندار تاراتقانداي، بىردە-ءبىرىنىڭ لاڭكەستىككە، ءدىني بۇلىككە قاتىسى جوق. ءارى كەتسە الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق احۋالدىڭ قيىندىعىنان تۋىنداۋى مۇمكىن. تەك لاڭكەستىك تۋرالى اتاي كورمەڭىز.
«جاۋىردى جابا توقىعاننان» ۇتارىمىز شامالى. «اۋرۋىن جاسىرعان ولەتىنىن» ەستەن شىعارماساق ەكەن. تىزبەكتەلىپ ءبىر-بىرىنە ۇلاسقان وقيعالارعا ساراپتاما جاساپ، ناقتى باعاسىن بەرەتىن ۋاقىت الدەقاشان جەتتى. ورىمدەي جاستاردى ارباپ، ءوز قاتارىنا تارتىپ جاتقان قانداي ءدىني اعىم؟ سالافيتتەر دەگەنىمىز كىمدەر؟ ولار كىمدەردىڭ كومەگىنە سۇيەنەدى؟ كىمدەر قارجىلاندىرادى؟ اقتاۋدان، اقتوبەدەن، تەمىر اۋدانىنان، بالقاشتان شىققان ءدۇمپۋ تاعى قاي جاقتان شىعادى دەگەن ۇرەي بار حالىق اراسىندا.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ايتقانداي، ەگەر وقيعالارعا جاي بۇزاقىلار كىنالى بولسا، ولاردى اۋىزدىقتاۋعا مەملەكەتتىڭ الەۋەتى نەگە جەتپەي جاتىر؟ تاۋەلسىزدىك العان 20 جىل بويى «تاتۋلىق مەكەنىنە اينالعان ەلدى» «بۇزاقىلاردىڭ» بۇزىپ-جارىپ جىبەرمەۋىن قۇدايدان كۇنى-ءتۇنى تىلەيمىز بە ەندى؟! قىسقاسى، سۇراق كوپ، جاۋاپ ماردىمسىز. ەلدى دۇرلىكتىرگەن وقيعالاردىڭ ناقتى دياگنوزىن انىقتامايىنشا، بۇل ساۋالدارعا جاۋاپ تابۋ دا قيىنداي بەرەتىنى انىق!

ايبىن اقپاتشا

قايرات جولدىبايۇلى، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ اپپارات جەتەكشىسى:
- اقتوبە وبلىسىندا ورىن الىپ وتىرعان بۇل وقيعانىڭ ەشقانداي دا قاسيەتتى سوعىسقا جاتپايتىندىعىن ەسكەرتەمىز. قاسيەتتى سوعىستى تەك مەملەكەت جاريالاي الادى. بۇل - اۋىر قىلمىس. قالاي بولعاندا دا، قمدب يسلامدا قان توگىسكە جول جوق ەكەندىگىن، بيلىككە قارۋلى قاقتىعىس جاساۋدىڭ اۋىر كۇنا ەكەندىگىن تاعى دا ەسكەرتەدى. يسلامدا بەيكۇنا ءبىر ادامدى ءولتىرۋ - كۇللى ادامزاتتى ولتىرگەنمەن بىردەي اۋىر كۇنا. ادام ءولتىرۋ بىلاي تۇرسىن، قالجىڭداپ بولسا دا ادام بالاسىنا قارۋ كەزەنۋدىڭ ءوزى دۇرىس ەمەس. ءدىنىمىزدىڭ يسلام دەگەن اتاۋىنىڭ ءوزى «بەيبىتشىلىك، امان-ەسەندىك» دەگەن ماعىناعا سايادى.

ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى:
- قىلمىسكەردىڭ كوبىنە اشىقتان اشىق ءوز باستارىن قاتەرگە تىگە بەرمەيتىنى بەلگىلى. سوندىقتان اقتوبەدەگى ىشكى ىستەر ورگاندارىنا قارسى شىققان ادامداردى ءدىني ەكسترەميزم توبىنا جاتقىزۋعا تولىق نەگىز بار. تەررورشىلاردىڭ كوزدەگەن ماقساتى - حالىقتىڭ اراسىنا ىرىتكى سالۋ، ۇرەيلەندىرۋ عوي. سونداي ىرىتكىلەر ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ورىن الىپ جاتىر. وسىنداي كەلەڭسىز جايتتاردى جاسىرعان سايىن، بۇلىكشىلەردى سوعۇرلىم كۇشەيتىپ الامىز. كەز كەلگەن اۋرۋدى ەمدەۋ ءۇشىن الدىمەن ونى مويىنداۋىمىز كەرەك. قازىرگى ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ باستى مىندەتى سول اۋرۋعا ساي ەم-دوم قابىلداپ، ەڭ باستىسى قورعانىسىمىزدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك.

http://nurastana.kz/?p=1804