بۇگىندە قوعامنىڭ ءار سالاسىندا ايەل ادامداردىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. وعان باستى سەبەپ - ەلباسى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە گەندەرلىك ساياساتىن قولداۋ باعىتىندا ىرگەلى ىستەر اتقارىلىپ كەلەدى.

ماسەلەن، كۇنى كەشە اقمولا وبلىسى كوكشەتاۋ قالاسىندا ايماقتىق ايەلدەر فورۋمى ءوتتى. اۋىل ايەلدەرىنىڭ باسىن قۇراعان اتالمىش جيىنعا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى مايرا ايسينا قاتىسىپ، توراعالىق ەتتى.

اتالعان جيىندى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا مەن حالىقارالىق “Coca-cola” قورى قولداعان. سونىمەن قاتار، G-Global حالىقارالىق حاتشىلىعى مەن اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمدىگى، “قازاقستان ايەلدەرىنىڭ اگرارلىق وداعى” مەن “جاسىل ەكونوميكا جانە Global-دى دامىتۋ كواليتسياسى” اتالعان شارانىڭ ۇيىمداستىرىلۋىنا مۇرىندىق بولدى. ولاردان بولەك، ۇيىمداستىرۋشىلار اراسىندا زاڭدى تۇلعالار مەن بىرلەستىكتەر دە بار. ايتا كەتەيىك، مۇنداي ايتۋلى شارا اقمولا وڭىرىندە وسىمەن ەكىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىر.

اتالعان فورۋمدا ءماجىلىس دەپۋتاتى مايرا ايسينا ءسوز سويلەپ، نازىك جاندىلار قوعامنىڭ قاي سالاسىندا قىزمەت ەتسە دە، ءوز ىسىندە بەلسەندىلىك تانىتىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. سونىڭ ناتيجەسىندە، بۇگىندە ەل تۇرعىندارىنىڭ 52 % ايەلدەر قۇرايتىنى ايتتى. ال، بۇگىندە ۇلكەن ماڭىزعا يە نۇروتان پارتياسىنىڭ 56 % نازىك جاندىلار ەكەن. دەمەك، ايەل ادامداردىڭ ەرلەرمەن يىق تىرەستىرە جۇمىس ىستەۋى بۇگىنگى قوعامدا قالىپتى قۇبىلىس. جانە، وعان مەملەكەت تاراپىنان دا قولداۋلار از ەمەس.

فورۋمدا ايتىلعان تاعى ءبىر ماسەلە – اۋىلدىق جەرلەرگە جاسىل تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ. ياعني، ونى بىرەۋ اكەلىپ بەرەدى دەپ قاراپ وتىرعانشا، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ءوز كۇشتەرى مەن ەڭبەكتەرىن پايدالانىپ، مەكتەپتەردە، ۇيدە قولدانۋعا بولاتىنى تۋرالى ايتىلدى. ماسەلەن، اقمولا وبلىسىن قاراستى ارشالى اۋدانى ارناساي اۋىلىندا “جاسىل تەحنولوگيالاردىڭ ۇلتتىق اكادەمياسى” اتتى ورتالىق اشىلعان. فورۋمدا وسى ورتالىققا قاتىستى بىرنەشە مىسالدار كەلتىرىلدى. سونىمەن قاتار، اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمىنىڭ ورىنباسارى اينا ءمىسىرالىموۆا فورۋمعا قاتىسۋشىلارعا وبلىس اكىمىنىڭ سالەمىن جەتكىزىپ، فورۋم جۇمىسىنىڭ ىلگەرىلەي بەرۋىنە تىلەكتەستىك ءبىلدىردى.

ايتا كەتەيىك، قازىرگى تاڭدا اقمولا وبلىسىندا مەملەكەتتىك باسقارۋ ورگاندارىندا قىزمەت ىستەيتىن ايەل ادامداردىڭ ۇلەسى ارتىپ كەلەدى. ماسەلەن، بارلىق دەڭگەيدەگى ماسليحاتتارداعى 276 حالىق قالاۋلىسىنىڭ 70-ءىن ايەل ادامدار قۇرايدى. سونىمەن قاتار، 532 جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ 147-سىندە ايەل ادامدار باسشىلىق قىزمەت اتقارادى. سونداي-اق، وڭىردەگى 56 سەلولىق وكرۋگتەردىڭ اكىمى نازىك جاندىلار. جانە، ايماقتاعى شارۋا قوجالىقتارىن باسقارىپ وتىرعان ايەل ادامدار دا از ەمەس.

مەملەكەتتىڭ تىكەلەي قامقورلىعىمەن، اقمولا وڭىرىندەگى شامامەن 400 گە جۋىق ايەل “ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋ جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ” باعدارلاماسىنىڭ ناتيجەسىندە ءوز كاسىپتەرىن اشىپ، بۇگىندە ايتارلىقتاي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىپ وتىر. ال، بيىلدىڭ وزىندە ايماقتاعى 662 ايەلگە كاسىپكەرلىك نەگىزىندە تەگىن ءبىلىم الۋعا جاعداي جاسالدى.

اتالعان فورۋم بارىسىندا، ارنايى كەلگەن وزگە دە قوناقتار ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، “اۋىلدىق ايماقتاردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى”، “جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدى دامىتۋ، بيۋدجەتتىڭ ءتورتىنشى دەڭەيى” سىندى بىرقاتار تاقىرىپتاردى تالقىلاپ، پلەنارلىق وتىرىس وتكىزدى.

ودان بولەك، ءار اۋداننان كەلگەن فورۋم قاتىسۋشىلارى مينيسترلىك وكىلدەرىنە كوكەيدەگى ساۋالدارىن قويىپ، تىلەك-وتىنىشتەرىن ايتتى.

تاعى دا ايتا كەتەرلىگى – وسى جىلدىڭ قاراشا ايىندا ەكىنشى رەسپۋبليكالىق اۋىل ايەلدەرىنىڭ فورۋمى وتكىزىلەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.

قازىرگى كەزەڭدە اۋىل ايەلدەرىنىڭ ماسەلەسى دە مەملەكەت نازارىنان تىس قالىپ وتىرعان جوق. ولاردىڭ ۇيدە وتىرىپ كاسىپپەن اينالىسۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان.

ماسەلەن، وتكەن جىلى اقتوبە وڭىرىندە اۋىل ايەلدەرىن بيزنەسكە تارتۋ ماسەلەسى بويىنشا، اتامەكەن كاسىپكەرلەر پالاتاسىنان، بانك وكىلدەرىنەن ارنايى ماماندار سول وڭىردەگى جۇزدەن اسا ايەل ادامدارعا اقىل-كەڭەسىن بەردى. ياعني، بانكتەر ايماقتاعى ايەلدەرگە 1س بۋحگالتەرلىك باعدارلامانى ءبىر اي تەگىن وقىتتى. سونىمەن قاتار، بالا تاربيەسى، وتباسى جانە وزگە دە نازىك جاندىلارعا قاتىستى بىرىڭعاي جوبا ۇسىنىلعان بولاتىن. ول جوبا نەگىزىندە اۋىلدىق جەرلەردە اجەلەر مەن كەلىنشەكتەر ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن بولاتىن. ماقساتى – جاستاردى تاربيەلىك ءمانى بار اڭگىمەلەرمەن سۋسىنداتىپ، ۇلكەندەرمەن بايلانىسىن نىعايتۋ. ودان بولەك، اۋىلداعى ايەلدەردىڭ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋى تۋرالى دا كەلەلى ماسەلەلەر كوتەرىلگەن بولاتىن. وندا، ايماقتاعى كاسىپكەر كەلىنشەكتىڭ وتباسىنداعى شاعىن شارۋاشىلىق جونىندە كەڭەستەر بەرىلدى. ماسەلەن، اۋىل كەلىنشەكتەرىنە سيىر ساۋىپ، ىرىمشىك، قۇرت، ماي، ايران جاساپ وتباسىنا قاجەتتى بولىگىن الىپ، قالعانىن ساتادى. سولايشا، ءوز كاسىبىن جولعا قويىپ الۋعا بولادى.

ودان بولەك، اۋىل ايەلدەرىنە ءتۇرلى تاتتىلەر ءپىسىرىپ ساتۋ، الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ مۇمكىندىگىن پايدالانا وتىرىپ، ءتۇرلى كاسىپپەن اينالىسۋعا بواتىنى جقنىندە از ايتىلىپ جاتقان جوق. قازىرگى تاڭدا مۇنداي ايەلدەر از ەمەس. ولار ءوزارا پىكىر الماسىپ، تاجىريبەلەرىمەن ءبولىسىپ وتىراتىن مۇنداي ورتالىقتار ءار وڭىردە قاجەت.

ال، جالپى، اوتوبە وبلىسىندا 44 مىڭ كاسىپكەر بار دەسەك، سولاردىڭ تەڭ جارىمىن نازىك جاندىلار قۇرايدى. ارينە، ايەلدەردىڭ كھبى شاعىن كاسىپكەردىكپەن اينالىسادى. ماسەلەن، وتكەن جىلدارى اقتوبە وڭىرىندەگى اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسىندا ءونىم وندىرەتىن بەس مىڭعا جۋىق كاسىپورىننىڭ تىزگىنىن 700 دەي اەل ادامدار ۇستاپ وتىرعان كورىنەدى. ال، ايماقتاعى 400 گە جۋىق ايەل ءىرى سەرىكتەستىكتەردى باسقارىپ وتىر.

ال، بۇگىندە كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن ايەلدەر سانى جالپى ءار وڭىردە ارتىپ كەلە جاتىر. وعان دەگەن مەملەكەت قامقورلىعى دا ەرەكشە. ال، وسى جىلدىڭ باسىندا سول كەزدەگى قر پرەمەر ءمينيستردىڭ ورىنباسارى گۇلشارا ابدىحالىقوۆا دا بىرقاتار قڭىرلەردى ارالاپ، ايەلدەردىڭ كاسىپپەن اينالىسۋىنا مەملەكەت جاساپ جاتۇان قامقورلىقتار جونىندە ارنايى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن بولاتىن. ناتيجەسىندە، ءار وڭىردەگى كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن ايەلدەر سانى ارتىپ، ولار ءوز كاسىپتەرى بويىنشا ايماقتىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا وڭ ىقپال ەتىپ كەلەدى.

دەمەك، بۇگىنگى قوعامدا ايەل ادامدار تەك وتباسىنىڭ عانا ەمەس، مەملەكەتتىڭ دە دامۋىنا ءوز ىقپالىن تيگىزىپ، ءار سالادا ءوز بىلىكتىلىكتەرىن كورسەتىپ ءجۇر. ال، مۇنداي باستامالار قاشان دا مەملەكەت تاراپىنان ۇلكەن قولداۋعا يە.

Abai.kz