ەلىمىزدە كەڭ كولەمدە قىتاي ەكونوميكالىق باسقىنشىلىعىنا قاتىستى حالىق تولقۋى بولىپ ءوتتى. اركىم ءار ءتۇرلى باعا بەردى. سولاردىڭ ىشىندە ەلىمىزدەگى رەسەيشىلدەر وسى تاقىرىپتى سان ساققا جۇگىرتۋدىڭ امالىنا كوشتى. ولار وزدەرىنىڭ ەجەلگى «قازاق بۇرىن جۇزگە ءبولىپ قىرقىسادى» دەگەندەرىنەن اينىپ، ەندىگى جەردە كۇي تاباقتارىنىڭ اۋەنىن وزگەرتىپ، «بيلىكتەگىلەر كلانعا ءبولىنىپ قىرقىق پىشاق بولادى» دەگەن جاڭا ساياسي-قوعامدىق تەزيستى ويلاپ تاۋىپتى. ويلاپ تاپقان ءوزىمىز ۇكىمەت اقشاسىنا قارجىلاندىرىپ وتىرعان ساياسي شەشىمدەر ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرى، ساياساتتانۋشى ماكسيم كازناچەەۆ.

بۇل ادام بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى ءوز قوجالارىنىڭ تاپسىرماسىمەن ەلىمىزدەگى ءار ساياسي وقيعاعا قىڭىر-قيسىق پىكىر ءبىلدىرىپ كەلەدى. ەندى ەلىمىزدە تاياۋدا عانا قىتاي ەكونوميكالىق باسقىنشىلىعىنا قاتىستى ورىن العان حالىق تولقۋىنا قاتىستى: ءبىرى وتاندىق – «ۆرەميا» باسىلىمىنىڭ ءتىلشىسى رۋسلان باحتيگارەەۆكە بەرگەن «جاناوزەن ناداۆيل نا سلابوە مەستو ۆلاستي» سۇحباتىندا، ەكىنشىسى رەسەيلىك يا REGNUM ءتىلشىسى ەۆگەنيا كيمگە بەرگەن «انتيكيتايسكيە ميتينگي ۆ كازاحستانە: ۆنۋتريەليتنايا بوربا وبوسترياەتسيا»  اتتى سۇحباتىندا «ەلىمىزدى ەليتالار اراسىنداعى سوعىس جايلايدى» دەگەن رەسەيشىل پىكىردى جايىپ سالادى.

«ۆرەميا» باسىلىمىنىڭ ءتىلشىسىنىڭ «جاڭاوزەن ويقاعسىنىڭ ارتىندا كىم تۇر؟»- دەگەن ساۋالىنا.

- ءدال قازىر بۇعان جاۋاپ بەرۋ تىم قيىن. كەڭ تاراعان ءۇش نۇسقا بار. ءبىرىنشىسى – بۇنىڭ ءبارىن جاساعان ساياسي ميگراتسياداعى كونترەليتالىق توپ... ەكىنشى نۇسقا – ايماقتىق سەپاراتيزم... ءۇشىنشىسى – ەلىشىلىك كلاندار شايقاسى..،-دەپ جاۋاپ بەرەدى.

ماكسيمنىڭ سوزىنە سەنسەك، ەل قازىناسىنا اقشا ءتۇسىرىپ، بيۋدجەتتىك دونور بولىپ وتىرعان باتىس ايماق ءتۇرلى ءتۇستى رەۆوليۋتسيانىڭ داۋىلپازى سانالىپ، قازاق ەلى ساياسي كۇرەس الاڭىنا اينالادى-مىس.

ال «ءسىز ىشىكى جانە سىرتقى فاكتورلاردى ايتتىڭىز. وسىلاردىڭ ىشىندە باس كوتەرۋدىڭ سەبەبى نە بولىپ تابىلادى؟» دەپ ساۋال قويعان رەسەيلىك باسىلىمعا وسى ويىن دامىتا بىلايشا ساباقتايدى:

- باس كوتەرۋدىڭ سەبەبى قازاقستانداعى ىشكى ساياسي باسەكەلەستىك.

باتىس قازاقستانداعى ەليتا قازاقستاننىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن بۇرىنعى ەل باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆقا بارلىق جوبالاردان ءوز ۇلەستەرىن الۋعا تيىستىلىكتەرىن ىممەن سەزدىرىپ، ەليتاىشىلىك مارتەبەلەرىن كوتەرگىلەرى كەلەدى.

سىرتقى فاكتور – بۇل ەندى ەش شەشۋشى ەمەس. سەبەپپەن بىرگە قوسامجارلاسىپ جۇرەتىن سالدار عانا.  ونىڭ ۇستىنە قازاقستاندا قىتايعا قارسى اتتانداتۋ سوڭعى كەزدە سانگە اينالدىرىپ وتىر،- دەپ قازاقتىڭ ءدىلى مەن تاريحىن بىلمەيتىندىگىن سەزدىرىپ الادى.

ورىس ءتىلدى ءام سلاۆيان ءدىلدى باتىسشىل جانە رەسەيشىلدەر تاراپىنان كۇننەن-كۇنگە كەڭ كولەمدى ورىستەپ كەلە جاتقان اقپاراتتىق سوعىستا «قازاققا قازاقسىز باعا بەرۋدى» عانا ماقسات ەتكەندەر سانى مەن قاراسى ارتىپ كەلەدى. وسىندايدا قازاقتىڭ بولمىس-ءبىتىمىنىڭ ءيسى مۇرىنا بارمايتىن ماكسيم مىرزاعا: «ال، ءسىزدىڭ نە كوزدەگەنىڭىز بار؟» دەگەن ساۋال قويعىڭ كەلەدى.

ءتۇيىن. الاشتىڭ ءوزىنىڭ ەل مەن جەر يەسى ەكەنىن تولىق سەزىنىپ، ۇلتتىق ساياسي ويانۋىن، جەرگىلىكتى ۇلتتى شەتەلدىكتەر الدىندا جەر ەتكەن الەۋمەتتىك تەڭسىزدىككە قاراسى بوي كورسەتۋىن، ءبىر ءتىلدى، ءبىر ءدىلدى، ءبىر ءدىندى تازا ۇلتتىق مەملەكەتتىك قۇرۋعا تالپىنىسىن ورىس ءتىلدى اقپارات قۇرالدارى مەن رەسەيشىل توپ وسىلايشا بۇرمالاپ كورسەتۋگە تىرىسۋدا. جۇرتتىڭ نازارىن بيلىكتەگىلەر اراسىندا قىرقىس بولادى دەپ باسقا جاققا اۋدارۋعا كىرىستى.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz