ءبىزدىڭ ەڭ ءبىرىنشى پروبلەمامىز – ناۋقانشىلىقتان قۇتىلا الماي وتىرمىز. كوركەم شىعارمالارىمىزدى ناۋقانشىلىققا سالىپ نە ۇتىپ جاتىرمىز؟ يا اۆتوردىڭ ەرەكشەلىگىن كورسەتە الماساق، نە حالقىمىزدىڭ جۇرت سۇيىنەتىن ءبىر قاسيەتىن كورسەتە الماساق، قارجىنى قايدا شاشىپ جاتىرمىز؟ ماقسات نە؟ اۋدارما دەگەن شىعارمانىڭ ءوزى ىسپەتتى جىلداپ جازىلاتىن دۇنيە عوي. كەشە عانا الىبەك اسقاروۆتىڭ «ءور التاي، مەن قايتەيىن بيىگىڭدى» دەگەن بۇگىندە ءبىراز وقىرمانعا تانىلىپ قالعان رومانىنىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اۋدارماسىن قاراپ شىعامىن دەپ، جاعامدى ۇستادىم. ماعان دا سول ناۋقانشىلىقپەن اۋدارما قولجازباسىن تۇپنۇسقاسىمەن سالىستىرا تەكسەرمەك تۇگىلى روماندى وقىپ شىعۋعا دا جەتپەيتىن ۋاقىت بەرىلدى. امال قانشا وسى سالانىڭ مامانى بولعان سوڭ قاراۋىم كەرەك. باسپاعا كەتىپ بارا جاتقان ەڭبەكتىڭ اعىلشىن تىلىندەگى نۇسقاسىن سيپاتتاۋعا ءتىل جەتپەيدى. 

ورىسشادان گۋگلگە سالىپ العاندارى سول كۇيى كورىنىپ تۇر، ماشينادان وتكىزىپ العان اۋدارماسىنىڭ ءبىر جەرىن تۇزەتسە، ءبىر جەرىن تۇزەتپەگەن. ۇلتتىق مادەني ۇعىمدارىمىز شالا شارپى، كەيبىرى قاتە تۇسىندىرىلگەن، ءبىرى بولسا، ءبىرى جوق، ايتەۋىر ءتۇسىندىرۋ كەرەك ەدى دەيتىن تۇسىنىك بار ءتارىزدى. «اسار»-دى بۇكىلالەم بىرىگىپ جاسايتىن بيزنەسس دەي مە، «مال سويۋ» دەگەندى «مالدى پىشاق سالىپ ءولتىرۋ» دەپ اۋدارىپ كەتە بەرگەن. ونوماستيكالىق اتاۋلارىمىز ءبىر ەسىمدەردىڭ اركەلكى جازىلعانىمەن قويماي، ورىسشا  Semirechiye, Semipalatinsk, Ust-Kamenogorsk, Yableneva (المالى دەگەندەرى) بولىپ جازىلعان، ودان قالسا،  Amira, Kaysekena دەپ ورىسشا جالعاۋلارىن قالدىرماي ەرتىپ ءجۇر. نە جوق دەسەڭىزشى ىشىندە، تىنىس-بەلگى، باسقا ۇساق-تۇيەگىن ايتپاي-اق قويايىق، ەڭ قىزىعىن ايتايىق، «ساۋەگەيلىك، كورىپكەلدىگى بار كىسى» دەگەندى پايعامبار دەپ قويىپ قالادى ەكەن. ورىسشادان اۋدارىلسا، ورىسشاسى سونداي بولىپ تۇرعانى ما سوندا؟  

بۇرىن «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىنىڭ اۋدارماسىن باسقالار اۋدارىپ بىزگە وسىنشاما زيان كەلتىرىپتى دەپ جازىپ ەدىك. بىراق ول وزگەگە تاۋەلدى كۇنىمىزدە بولعان ەدى. ەندى مىناعان نە ايتارىمىزدى دا بىلمەي قالدىق قوي. قازىر تاۋەلسىز ەل بولعالى دا 30 جىلعا تاياپ قالدى ەمەس پە؟ 

ايتپاقشى، بۇل اۋدارمانى الىبەك اعا اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءوزىنىڭ ءتىل وكىلى وقىپ شىقسىن دەپ ەۋروپاعا دا جىبەرىپ العان ەكەن. بىراق الگى تەكسەرگەن كىسى ءار جەرىنەن ءبىر ءتۇرتىپ، تۇزەتە الاتىن قاتەلەرىن دەپ تۇزەتپەپتى، «دايىن اۋدارماسى مىناۋ بولسا، بۇلارعا ءبارىبىر ەمەس پە؟» دەدى مە ەكەن، الدە سول ۋاقىت جەتپەدى مە ەكەن، ماعان ءالى سول جاعى تۇسىنىكسىز. 

ەندى تالداپ كورسەك...

بىرىنشىدەن, اۋدارماشىلاردىڭ ورىسشادان اۋدارۋ سەبەبى ءماتىندى گۋگلگە ءبىر سالىپ الۋ كوپ جەڭىلدىك تۋدىرادى، عالامتور ورىسشادان جاقسى اۋدارادى. ءبىز، ماسەلەن، ءوز باسىم، وسى سالانىڭ مامانى بولا تۇرا، اعىلشىن-قازاق، قازاق-اعىلشىن ونلاين اۋدارماسىن جەتىلدىرۋگە ۇلەس قوسىپ جاتقان جوقپىن، ۋاقىتىم جەتپەيدى. 

ەكىنشىدەن, مىنا شەتكە شىعىپ بارا جاتقان اۋدارمانىڭ ارتىندا قالىڭ ەلىم تۇر، مەن تۇرمىن دەپ، جانىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ وتىراتىن اۋدارماشىلار جوق دەسەك قاتە بولار، از دا بولسا بار شىعار، بىراق ءبىز ولاردى تابا المايمىز، جاقسىلاپ ىزدەمەيمىز. 

ۇشىنشىدەن, ءبىلىم مەن بىلىكتىلىك جەتىسپەيدى. مەملەكەتتىڭ ءۇش ءتىلدى ساياساتتى ۇستانىپ كەلە جاتقانى بۇگىن ەمەس، اعىلشىن تىلىندە وسىنداي جۇمىستاردى اتقارا الاتىن مامانداردى كادىمگىدەي قولعا الىپ، ساقاداي ساي قىلىپ قوياتىن ۋاقىتىمىز ەدى قازىر. كەز كەلگەن اۋدارما سالاسىنان ماماندانعان اۋدارماشى اقپاراتتىق ستيلدە جازىلعان ماتىندەردى اۋدارىپ كەتە بەرسە دە، كوركەم ادەبيەتكە كەلگەندە ماسەلە باسقاشا ەكەنى بەلگىلى. كوركەم تۋىندىنى تۇپنۇسقا اۆتورىنا بەرگىسىز شەبەر عانا اۋدارادى. سوزگە ۇستالىقتان كەندە قالماعان ۇلكەن حالىق بولساق تا، حالىق مۇددەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قويا الماي، شىنايى مامانداردى ىرىكتەۋگە كەلگەندە ۇساقتالىپ كەتىپ، تامىر-تانىستىققا جول بەرىپ الىپ وتىرعان جوق پا ەكەنبىز دەگەن ويىمدى دا جاسىرمايىن.  

تورتىنشىدەن, ىزدەنىس جەتىسپەيدى. كەرەك بولاتىن بولسا، ءبىر سويلەم اۋدارۋ ءۇشىن زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ كەرەك.

وسى اتالعاندارعا ەندى سول باسىندا اتالعان   ناۋقانشىلىق دەگەن ءناۋباتتى قوسىڭىز. ماڭىزدىلىعى تۇرعىسىنان باستى سەبەپتەردىڭ ءبىرى بولسا دا، ءسوز رەتى تۇرعىسىنان بەسىنشى دەپ بەلگىلەپ قويايىق. سونىمەن، اۋدارما قايدان بولسىن؟! ايتا بەرسەك، اۋدارماعا جول اشۋ دەگەن ءسوز، نوبەل سىيلىعىن الاتىن شىعارمالارىمىزعا جولىن اشۋ دەگەن ءسوز ەمەس پە؟ 

نۇرساۋلە ماقسۇتقىزى رساليەۆا

Abai.kz