"استانا ەكسپو-2017" ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ەكس-باسشىسى، "اسا ءىرى كولەمدە پارا العانى ءۇشىن" 14 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان تالعات ەرمەگياەۆتىڭ ءىسى قايتا تەكسەرۋگە جىبەرىلدى. بۇل تۋرالى ەرمەگياەۆتىڭ قورعاۋشىسى اللا كوتلوۆا مالىمدەدى.

الايدا، ادۆوكات قايتا تەكسەرۋگە كىم جانە نە سەبەپ بولعانىن ايتپاپتى.

- ەرمەگياەۆكە قاتىستى قىلمىستىق ءىستىڭ قايتا تەكسەرىلۋ كەرەكتىگى تۋرالى شەشىم قابىلدانادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. سونداي-اق وسى قىلمىستىق ءىس باسقا دا فيگۋرانتتارعا قاتىستى. ءبىز وسىعان قاتتى ۇمىتتەنەمىز، - دەدى ەرمەگياەۆتىڭ ادۆوكاتى اللا كوتلوۆا.

كوتلوۆا تەرگەۋ بارىسىندا زاڭدىلىقتار بۇزىلعان بولسا، ءىس قايتا تەكسەرىلىپ، سوتتا قارالۋى كەرەك دەيدى. الايدا كوتلوۆا تەكسەرىستىڭ ناتيجەسى قاشان شىعاتىنىن بىلمەيدى. تەك ءوز قورعاۋىنداعى ەرمەگياەۆتىڭ كىناسىز ەكەنىن ايتادى.

-ەرمەگياۆ ءوزى ىستەمەگەن قىلمىسى ءۇشىن سوتتالدى. ناقتىراق ايتقاندا، وعان پارا الدى دەگەن ايىپ تاعىلدى. ەرمەگياەۆ پارا الماعان. بۇل تەرگەۋ بارىسىندا دا، سوت تالقىسى كەزىندە دە دالەلدەنبەدى. سول سەبەپتى ءىس قايتا قارالۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. قالعان ەپيزودتار بويىنشا، قوسىمشا تەرگەۋ ءجۇرىپ، ساراپتامالار تاعايىندالىپ، تەرگەۋ شارالارى جاندانۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز", - دەدى ادۆوكات.

ايتا كەتەيىك، ەرمەگياەۆ قر قك 366 بابىنىڭ 4-بولىگى، ("پارا الۋ"), 189-بابىنىڭ 4-بولىگى ("سەنiپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلiكتi يەمدەنiپ الۋ نەمەسە تالان-تاراجعا سالۋ")  بويىنشا ءىستى بولىپ، 14 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان بولاتىن. سوت ونىڭ جازاسىن قاتاڭ رەجيمدەگى كولونيادا وتەۋگە جانە بارلىق دۇنيە-مۇلكىن تاركىلەۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان.

ال، بىلتىر عانا ءدال وسى باپتارمەن 10 جىلعا سوتتالعان قۋاندىق بيشىمباەۆ وسىدان ون كۇن بۇرىن بوستاندىققا شىقتى. ايتا كەتەرلىگى، بيشىمباەۆ ءىستى بولعاننان كەيىن ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتان كەشىرىم سۇراپ حات جازعان ەدى.

ەلباسىنان كەشىرىم سۇراپ، اراشا تىلەگەن جالعىز بيشىمباەۆ ەمەس. وسىعان دەيىن پاراقورلىقپەن ءھام قىزمەتىن اسىرا پايدالانىپ ءىستى بولعان قانشاما شەنەۋنىك ەلباسىنان كەشىرىم سۇرادى. ولاردىڭ تالايى بوستاندىققا شىقتى. "بۇقاعا تۋعان كۇن بۇزاۋعا دا تۋارىن" ەسكەرىپ، كەشىرىم سۇراعىشتاردىڭ بىرقاتارىنىڭ سوزدەرىن وسىندا جاريالاۋدى ءجون سانادىق. مايلى كرەسلودا وتىرعان ءار اعايىن، سوزدەرىن جۇپتاپ، دايىندىق جاساي ءجۇرسىن! ايتپاقشى، بۇل سوزدەر ايتىلعاندا ەل پرەزيدەنتى ءالى - نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەدى.

قۋاندىق بيشىمباەۆ، بۇرىنعى ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى:

– بارلىق جەتىستىكتەرىم مەملەكەت باسشىسىنىڭ ارقاسىندا. "سامۇرىقتا", "بايتەرەكتە", مينيسترلىكتە، قايدا جۇمىس ىستەسەم دە مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا تىرىستىم. مەن سياقتى جاس ازاماتقا سەنىپ، وعان جانە ەلگە قىزمەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن پرەزيدەنتكە شەكسىز العىس ايتامىن. پرەزيدەنتتىڭ الدىندا كىنالى ەكەنىمدى بىلەمىن. ءوزىم جۇمىسقا شاقىرعان جاقسىباەۆ، جاقىپوۆ جانە باسقالار ماعان كەسىرىن تيگىزدى. كادرلاردى تاڭداۋ كەزىندە قاتتى قاتەلەستىم. ادامداردى وزىمە جاقىنداتتىم. ولار سەنىمىمە كىرىپ، مەنى پايدالانىپ كەتتى. پرەزيدەنتتەن كەشىرىم سۇرايمىن، حالىقتان وسى ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن.

سەرىك احمەتوۆ، بۇرىنعى ۇكىمەتباسى:

– نازارباەۆتىڭ ءۇمىتىن اقتاي الماعانىم ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن. قاراعاندى وبلىسىنداعى قازىرگى ۋاقىتتا قالىپتاسقان احۋالعا بىردەن-ءبىر جاۋاپتى ەكەنىمدى جاقسى تۇسىنەمىن. وسى ءۇشىن دە مەملەكەت باسشىسى كوپ ويلاندى جانە كوپ ۋايىمدادى.

ەگەر سوت جانە مەملەكەت باسشىسى ماعان قاتارعا قوسىلۋعا مۇمكىندىك بەرسە، ءوز تاراپىمنان مەملەكەت مۇددەسى ءۇشىن بار ءبىلىمىم مەن تاجىريبەمدى جۇمساۋعا ءازىرمىن جانە وسى ارقىلى ءوزىمنىڭ ادال اتىمدى قايتارعىم كەلەدى. قالاي بولعان كۇننىڭ وزىندە مەن مەملەكەتىمە، حالقىما جانە ۇلت ليدەرىنە ادال بولىپ قالامىن.

باۋىرجان ءابدىشەۆ, قاراعاندى وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى:

– ءومىر بويى ادال قىزمەت ەتتىم. كوپبالالى وتباسىندا ومىرگە كەلدىم. اكە-شەشەم قاراپايىم جۇمىسشىلار-تىن. وتباسىمىزداعى باستى قۇندىلىقتىڭ اتى – ەڭبەك ەدى. وسىنىڭ ارقاسىندا ءوستىم. ەلباسىنىڭ ارقاسىندا جاۋاپتى مەملەكەتتىك ءىستى اتقاردىم. ۋاقىت وتە حالىق مەن اتقارعان جۇمىستىڭ ءادىل باعاسىن بەرە جاتار. ەشقاشان ءوز مۇددەمدى ويلاعان ەمەسپىن. وبلىستىڭ ماسەلەسىن شەشەردە زاڭ جۇزىندە ارەكەت ەتتىم. ودان اتتاعام جوق…

قاراعاندى وبلىسىن باسقارۋ – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. پرەزيدەنت ءوزىنىڭ ساياسي جانە ەڭبەك جولىن ءدال وسى وڭىردەن باستاعان. مۇنى ەشقاشان ۇمىتقان ەمەسپىن. قىلمىستىق جوسپار قۇرۋ، قىزمەتىمدى اسىرا پايدالانۋ، كاسىپكەرلەرگە كەدەرگى كەلتىرۋ مەنىڭ ويىمدا دا جوق ەدى. مەن پرەزيدەنتتىڭ ادال ساربازىمىن. پرەزيدەنتكە جانە حالىققا ادال قىزمەت ەتتىم. ماعان بىرەۋلەر ادەيى قاستاندىق جاسادى، وسى سەبەپتى دە نازارباەۆتان كەشىرىم سۇرايمىن.

ەرلان ارىن، پاۆلودار وبلىسىنىڭ ەكس-اكىمى:

– مەملەكەتتىك قىزمەتكەردىڭ اتىنا كىر كەلتىرگەم جوق، وسى سەبەپتى قازىر وسى ارادا وتىرۋ ماعان وتە اۋىر. ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى ءوڭىردىڭ بىرىنە باسشىلىق ەتكەن مەنى ايىپتى ساناۋدا. مەن پرەزيدەنتتىڭ، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ سەنىمدى ادامىمىن.

پرەزيدەنتتىڭ ءۇمىتىن اقتاي المادىم. ءدال وسى ارادا مەملەكەت باسشىسىنان كەشىرىم سۇراعىم كەلەدى. 1991 جىلدان مەن پرەزيدەنتتىڭ بارلىق رەفورماسىن قولداپ كەلەمىن جانە ءاردايىم سونىڭ كومانداسىندا بولدىم. مەملەكەت باسشىسىنىڭ سەنىمدى ادامدارىنىڭ قاتارىندا بولۋ انشەيىن ول قويىپ كەتكەن قىزمەتتە وتىرۋ ەمەس. كاسىبي مامان بولۋ، ەلىڭدى ءسۇيۋ، ادال قىزمەت اتقارۋ. بۇل تۇرعىدا مەن تاعدىرىمنىڭ قالاي شەشىلەرىنە قاراماي، ءوزىمدى ءالى دە بولسا ەلباسىنىڭ كومانداسىنداعى اداممىن دەپ سانايمىن.

مۇرات وسپانوۆ, تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ اگەنتتىگىنىڭ ەكس-توراعاسى:

 – مەن ەشقاشان پارا العان ەمەسپىن. ءتاريفتى كوتەرۋى ءۇشىن «اتىراۋ جارىق» كاسىپورنىنان 300 مىڭ دوللار تالاپ ەتكەنىم وتىرىك. سوندىقتان ماعان تاعىلعان كىنانى مويىندامايمىن. تەك تىم سەنگىشپىن، سوعان وكىنەمىن. قىزىمنىڭ تويى وتەتىن ەدى. سوعان الگى اقشانى قارىزعا سۇراعانمىن… مۇنىڭ ءبارى مەنىڭ بەت-بەدەلىمە داق ءتۇسىردى. ەل مەنى «جەمقور» دەپ ويلايدى. ودان بۇرىن ماعان ۇلكەن ءۇمىت ارتقان پرەزيدەنتتىڭ سەنىمىن اقتاي المادىم. وكىنەمىن. قاتتى وكىنەمىن». 

ەلباسىنان كەشىرىم سۇراعان شەنەۋنىكتەر بۇلارمەن شەكتەلمەيدى.

كەدەندىك باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى بولعان سەرىك بايماعانبەتوۆ تە كەشىرىم سۇراعان.

2013 جىلدىڭ 8 قاڭتارىندا سوتتا ونىڭ كىناسى دالەلدەندى. سۋديا سەرىك بايماعامبەتوۆتى 10 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۋرالى ۇكىم شىعاردى.

2014 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە قازاقستان پرەزيدەنتى ۇكىمىمەن سەرىك بايماعانبەتوۆ جازاسىن 5 جىل عانا وتەيتىن بولدى.

2015 جىلدىڭ 19 اقپانىندا قاراعاندى قالاسى قازىبەك بي اۋدانى سوتىنىڭ ۇكىمىمەن بايماعامبەتوۆ شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ەكس-باسشىسى جاقسىلىق دوسقاليەۆ.

دوسقاليەۆ 2001-2004 جانە 2008-2010 جىلدارى قازاقستاننىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى بولدى. 2010 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە باسشىعا قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. وعان قىزمەتتىك بابىن اسىرا پايدالاندى، ءىرى مولشەردە پارا الدى دەگەن ايىپ تاعىلدى. سول جىلدىڭ 5 تامىزىندا قىلمىستىق ىستەر بويىنشا مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوت بۇرىنعى ءمينيستردى 7 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىردى.

2012 جىلدىڭ قاڭتارىندا پرەزيدەنت ۇكىمىمەن دوسقاليەۆتىڭ جازاسىن وتەۋ مەرزىمى 7 جىلدان 2 جىلعا قىسقاردى.

2012 جىلدىڭ 29 قاراشاسىندا استانا قالاسىنىڭ سوتى دوسقاليەۆتى شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ شەشىمىن شىعاردى.

ءتۇرلى جىلدارى ەكونوميكا جانە ساۋدا ءمينيسترى، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى بولعان جاقسىبەك كۇلەكەەۆ.

ول 30 جىلعا جۋىق مەملەكەتتىك قىزمەت اتقاردى. 2008 جىلدىڭ 1-ساۋىرىندە 100 مىڭ دوللار پارا الدى دەگەن كۇدىكپەن قاماۋعا الىندى.

ال 2008 جىلدىڭ 13-قاراشاسىندا استانا قالاسىنىڭ سارىارقا اۋداندىق سوتى جاقسىبەك كۇلەكەەۆكە "قىزمەت بابىن اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن" 3 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۋرالى ۇكىم شىعاردى.

جاقسىبەك كۇلەكەەۆ جازاسىن تولىق وتەمەستەن 2009 جىلى كۇزىندە شارتتى تۇردە بوستاندىققا شىقتى.

ءتۇيىن. ءبىز ەسىمىزگە تۇسكەندەرىن جازدىق. وزدەرى ايتپاقشى، "پرەزيدەنتتىڭ ادال ساربازدارى". بۇلار كەشىرىم سۇراپ، راقىمشىلىققا ىلىنگەندەر.

ال، ەلباسىنان كەشىرىم سۇراماعان  ەكى ازاماتتىڭ ءبىرى مۇحتار جاكىشەۆ بولسا، ەكىنشىسى ەرمەگياەۆ. بۇلار بوستاندىققا شىعا ما؟

Abai.kz