Jauapkershilikti  arqalamaytyn biylik, jauapkershiliksiz basqaru organdarynyng boluy mýmkin be? Áriyne, mýmkin emes. Kez kelgen biylik «men barlyq jauapkershilikti arqalap jýrmin» deydi. IYә, solay boluy tiyis. Búl - aksioma,  yaghny dәleldeudi qajet etpeytin shyndyq. Al, biylikting jauapkershiliksiz aqparat qúraldarynyng boluy mýmkin be? Áriyne, mýmkin emes degen jauap estiysiz. «Biz de biylikpen birdey jauapkershilikti arqalap jýrmiz» deydi olar.

Biraq, shyn mәninde ýkimetting búqaralyq aqparat qúraldary halyq aldyndaghy jauapkershiligin biylikpen birlesip arqalap otyr dep aita alamyz ba? Joq, aita almaymyz. Ýkimettik BAQ ótirik aitsyn, bireuge jala japsyn, aqty qara, qarany aq  desin, ony búrys jazdy, aitty dep eshkim aiyptay almaydy. Sotqa, jauapqa eshkim tartpaydy. Sebebi, odan esh nәtiyje shyqpaydy. Sot ta, tóreshi de, qaralaushy da, aqtaushy da onyng qúryltayshysy - biylik.

Jauapkershilikti  arqalamaytyn biylik, jauapkershiliksiz basqaru organdarynyng boluy mýmkin be? Áriyne, mýmkin emes. Kez kelgen biylik «men barlyq jauapkershilikti arqalap jýrmin» deydi. IYә, solay boluy tiyis. Búl - aksioma,  yaghny dәleldeudi qajet etpeytin shyndyq. Al, biylikting jauapkershiliksiz aqparat qúraldarynyng boluy mýmkin be? Áriyne, mýmkin emes degen jauap estiysiz. «Biz de biylikpen birdey jauapkershilikti arqalap jýrmiz» deydi olar.

Biraq, shyn mәninde ýkimetting búqaralyq aqparat qúraldary halyq aldyndaghy jauapkershiligin biylikpen birlesip arqalap otyr dep aita alamyz ba? Joq, aita almaymyz. Ýkimettik BAQ ótirik aitsyn, bireuge jala japsyn, aqty qara, qarany aq  desin, ony búrys jazdy, aitty dep eshkim aiyptay almaydy. Sotqa, jauapqa eshkim tartpaydy. Sebebi, odan esh nәtiyje shyqpaydy. Sot ta, tóreshi de, qaralaushy da, aqtaushy da onyng qúryltayshysy - biylik.

Ýkimettik aqparat qúraldaryn tyndasaq, oqysaq, elde júmaq ornaghan, bәri tamasha, eshqanday kemshilik joq. Biraq, shyn mәninde solay ma? Mysaly, tek qana ótken jyldyng ózinde elimizde 1600-den astam sybaylas jemqorlyqqa qatysty  qylmystyq ister ashylghan. Bir ministr, 5 viyse-ministr, 7 sudiya, 44 әkim, 58 qúqyq qorghau organdarynyng qyzmetkeri, 31 sot әkimshiligining ókili sottalghan. Ashylmaghan ister, ústalmay qashyp jýrgen, izdeu salynghandary qanshama. Osy mysaldyng ózi BAQ ýshin qansha zansyzdyqty, qansha әdiletsizdikti ashyp berip otyr. Qansha taqyrypty, qansha zertteytin dýniyeni aldyna jayyp salyp otyr!

Biraq búl dýniyelerdi ashyp, jazyp jatqan atqarushy biylikting aqparat qúraldaryn kórmeysiz. Sebebi, olardyng ózinde de, qúryltayshylarynda da eshqanday jauapkershilik joq. Jauapkershilik - tek qana «bәrin qap-qara dep kórsetetin», «tyrnaq astynan kir izdeytin» oppozisiya men onyng aqparat qúraldarynda ghana.

Búlay deuimizge tolyq negiz bar. Songhy jiyrma jyl ishinde jauapkershilikke tartylghan, aiyptalghan, sottalghan ýkimettik BAQ redaktoryn, jurnaliysin, qúryltayshysyn, basylymyn atap berinizshi. Tirajy baspahanadan ústalghan, bankrot bop jabylghan, aiyp tólegen ýkimettik BAQ kózi qansha oilansam da esime týspey otyr.

Olay bolsa, biylik jauapkershilikti tek qana oppozisiyalyq  basylymdargha, tәuelsiz jurnalisterge ghana artyp  otyr deuge negiz bar. Ýkimet ornyna, onyng sheneunikterine myna jering qisyq dep shamyna  tiysen  boldy, sotqa tartylasyn, jabylasyn. Jabylghan, bankrot bolghan «Dat», «Soldat», «Respublika», «Tasjarghan» siyaqty basylymdar sonyng dәleli, sottalghan redaktorlar E.Bapi, R.Esirgepov sonyng kuәsi. Tipti ózderi senim artqan deputattardyng óz saylaushylaryn sotqa berui, R.Madinov siyaqty deputattardyng 30 mln. tenge aiyp salyp «Tasjarghandy» jabuy jauapkershilikten biylikting ghana emes, Parlamentting de júrday ekenining dәleli bolsa kerek.

Sonda qalay bolghany? Jauapkershilikti arqalaghan biylik pen onyng tarmaqtary bar da, olardyng qyzmeti men is-qimyldaryn halyqqa jariyalap otyrugha mindetti, jauapkershilikti olarmen birdey atqarugha tiyis aqparat qúraldarynyng bolmauy qalay?  Olar sol jauapkershiligi ýshin budjettin, halyqtyng aqshasyn jep otyr emes pe? Biraq, is jýzinde olay bolmay otyr. Ýkimet BAQ-y jauapkershilikti óz qúryltayshylarymen birdey arqalamaq ornyna, biylikting zansyzdyqtaryn, әdiletsiz is-әreketterin kórip, bilip túryp jasyryp otyr. Basqa sózben aitqanda, sol ýshin óz qúryltayshylarymen birge qylmysty, jauapty bolyp otyr degen sóz.

Qyzylorda qalasy

«Abay-aqparat»