Bógde júrt arasynda «Qazaqtardyng qolynan ne keledi?» degen saual jii qoyylatyny bar. Rasynda da, ózgeni tang qaldyratynday ghylymyn, tehnikan, innovasiyalyq janalyqtaryng bolmasa, әlem kenistiginde ózindi moyyndatu qiyn. Qazirgi uaqytta osy óndiristik bәsekelestikke layyqty qazaq iskerlerining kóptep boy kórsetip, óndirgen dýniyeleri súranysqa ie bola bastaghany kónil toghaytady.

Mine, sonyng bir iygilikti kórinisi retinde, Almaty qalasynyng kóshelerinde Falcon EuroBus kompaniyasynyng qazaq-nemis әriptesterimen birlese jasaghan alghashqy otandyq elektroavtobustar óz qyzmetin kórsete bastady.

Almaty qalasy qalalyq mobildilik basqarmasy basshysynyng orynbasary Erlan Ádilov "№1 Almaty Elektroavtobys parki" JShS kәsiporny men jana marshruttyng ashyluymen qúttyqtap, jolaushy tasymaldau jýiesinde bәsekelestikke layyqty evropalyq ónimderdi paydalanu asa manyzdy ekenin atap ótti.

- Jana tehnologiyanyng damuy almatylyqtardyng ómir-túrmysyn jaqsartyp qana qoymaydy, sonymen qatar, qalanyng infraqúrylymyn, onyng ishinde qoghamdyq kólik tasymaly jýiesin jana dengeyge kóteruge yqpal etedi.  Basty maqsat – Almatyda kólik jýiesin reformalau arqyly qalalyqtargha sapaly kólik qyzmetin kórsetu jәne jolaushy tasymalynyng dengeyin kóteru.  Zamanauy ýzdik tehnologiyalardy qoldanysqa engizu kólik salasynda jana mýmkindikterge jol ashady, óz kezeginde búl «aqyldy qala» qúru ýshin manyzdy qadam bolyp tabylady. Búl jobany jýzege asyrugha budjet qarajaty júmsalghan joq, investorlar men avtoparkting qarajaty ghana qúiyldy. Jәne qala әkimdigi elektroavtobustardy satyp almaydy, biz tek marshrutty ghana anyqtap berdik, - dedi Erlan Ádilov.

Al, qazaqstandyq zauyt shygharghan jana ekoavtobustardy qoldanysqa engizu jәne júmys isteu qarqyny turaly aqparat bergen "№1 Almaty Elektroavtobys parki" JShS bas diyrektory Petr Smehovich bylay deydi:

- Jana ýlgidegi elektroavtobustardyng júmysyn biyik dengeyde úiymdastyru maqsatynda arnayy avtopark qúryldy. Eng songhy tehnologiyalyq jetistiktermen jabdyqtalghan avtoparkting dispetchrlik ortalyghy marshrutqa shyqqan barlyq avtokólikterding júmysyn tәulik boyy tolyq qadaghalap otyrady. Barlyq qajetti mamandar bilikti kadrlardan jasaqtaldy, onyng ishinde avtobus jýrgizushileri arnayy oqu tәjiriybelik klasynda dayyndyqtan ótkizildi.

FALCON M.ADI markaly elektrokólikterdin  ereksheligi mynada: avtobustyng edeni tómen, ynghayly, tútas metalldan qúiylghan, eki esikti, jolaushylardyn, balalar men  mýmkindigi shekteuli jandardyng týsip-shyghuyna tolyq jaghday jasalghan. Salonda barlyq tehnikalyq jabdyqtar: jedel qyzmet shaqyru qúrylghysy, audio men  navigasiyalyq jýieler, mikrofon, dybys kýsheytkish, rasiya, monitorlar, aqparattyq elektrondy taqtalar, marshrut baghyttary, jolaushylardy sanau eseptegishi, smartfondar men gadjetterdi zaryadtaugha arnalghan USB nýkteleri, baqylau kameralary (artqy/aldynghy, ortanghy esikter men jolaushylardy kórip otyratyn) ornalastyrylghan.

Mysaly, jolaushynyng mobilidi telefon nemese smartfon batareyasy otyryp qaluy mýmkin ghoy? Búl jaghdayda elektro avtobusta ornatylghan USB port kómegine jýginip, tyghyryqtan tez shyghugha bolady. Búl barsha júrt ýshin óte qolayly bolghandyqtan, kez-kelgen jan USB port arqyly әrqashan óz gadjetin quattandyra alady. Jәne olar óte tez quattandyrylatyn atay ketken oryndy. Osynyng barlyghy jolaushylardyng ózderin jayly sezinui ýshin jasalghan.

Sonday-aq, jol apaty oryn alghan jaghdayda, tiyisti aqparat qalalyq qútqaru qyzmetining «112» nómirine avtomatty týrde shúghyl týsedi. Búdan basqa apparat elektroavtobus jýrgizushisi avtopark dispetcherining arasynda tikeley audiobaylanys ornatylghan.

Býgingi tanda býkil әlemde ekologiya mәselesi birinshi orynda túr. Sondyqtan, dýniyejýzilik qoghamdastyq qorshaghan ortany qorghaudyng әrtýrli joldaryn izdestirude. Elektroavtobustardy shygharu – Almaty shaharynyng ekologiyasyn jaqsartudyng basty qadamynyng biri. Búl avtobustar auany lastamaydy jәne dybyssyz qozghalady. Býginde benzin baghasynyng qymbattyghyn eskersek, elektr quatyn paydalanu birneshe esege arzan týsedi. Elektroavtobusty júmysqa qosu óte onay, әri jenil. Avtobusta jogharyvolitti ýsh akkumlyator ornatylghan,  quaty 550 shaqyrymgha jetedi. Sonymen qatar, aldaghy qysqy kezeng batareyalardyng qalay júmys isteytinin synaqtan ótkizuge mýmkindik beredi. Zaman talabyna oray, keleshekte elektroavtobustar tehnologiyalyq qúndylyqtar qatarynan kýndelikti qoghamdyq kólikterge ainalatyny sózssiz.

Almatydaghy jolaushylar tasqyny kóp jýretin eng iri baghyttyng biri – Tóle by kóshesining boyymen úzyndyghy 10 shaqyrymnan asatyn №206 marshrutqa alghashqy 10 avtobus shyqty. Aldaghy jyly ekologiyalyq taza avtobustardyng qataryn 100-ge jetkizu josparlanyp otyr.

Avtokólik salasyndaghy otandyq ónimder «Aqyldy qala» qúru baghytyndaghy iygilikti isterge jәne energoresurstargha júmsalatyn shyghyndardy azaytugha, iri qalalardaghy qorshaghan ortany jaqsartugha erekshe ýles qosady. Uaqyttyng ózi kórsetip otyrghanday, búl elektroavtobustar tehnologiyalyq qol jetpes baghaly tehnikadan kýndelikti qoghamdyq kólikterge ainalyp, elimizding barlyq iri qalalarynyng kóshelerinde jýiitkiytin kýn de alys emes.

Abai.kz