«Toghjan Qojaliyeva esimdi belsendi partiya qúrghaly jatyr» degen әngime biraz júrttyng nazaryn audarghany ras. Jýiede ózgeris bolghanyn, әdildikting ornauyn asygha kýtetin әr aghayyn ýshin jana sayasy kýshterding payda bolghany kerek-aq. Alayda sol sayasy kýshterding salmaghy qanday, tizgin ústaushylary kim, baghyty qalay bolady degen súraqtar taghy bar.

Otandyq baspasóz betterindegi aqparattargha sýiensek, Qojaliyeva bastaghan top 13 qarashada Almatyda baspasóz mәslihatyn ótkizipti. Onda aityluynsha, «HAQ» (Halyqqa adal qyzmet ) partiyasy dep ataluy tiyis partiyany Ádilt ministrligi tirkemey qoyghan eken. Sebep, myng adamnan túratyn bastamashyl toptyng qoly jinalmaghan.

Endigi mәsele, Toghjan Qojaliyeva kim, ol qanday partiya qúrghaly jatyr?

Barsha aqparat qúraldary Qojaliyevany halyqqa tanystyru ýshin «deputat Bekbolat Tileuhannyng kelini» degen anyqtamany qoldandy. Demek, partiya qúrudy qolgha alyp otyrghan Qojaliyeva hanym halyqqa asa tanymal adam emes degen sóz. Biraq onyng partiya qúratyny jayly aqparattyng tez taraluyna asa tanymal «qayyn aghasynyn» aty әser etken bolu kerek.

Ózderi «Tileuhanmen týk qatysymyz joq» dep shyr-pyr bolghanymen, deputat qayyn aghanyng aty partiyagha osy jabysqany-jabysqan. Bir esepten búl partiya atynyng tez tanyluyna kerek-aq. Alayda tayaqtyng ekinshi úshy keri әserin tiygizui de mýmkin ekeni jәne ótirik emes.

Býgingi tanda Bekbolat Qanayúly búrynghyday emes, qayshylyqty túlgha. «Bekbolattyng kelini partiya qúrady» degende kópshilikting birden «búl diny partiya boluy mýmkin» dep topshylaghany da sol. Onyng ýstine biylik partiyasyna mýshe bolyp, eks hәm qazirgi preziydentting saylauy kompaniyasynda belsendi qyzmet etken deputattyng otbasynda oppozisiyalyq partiyanyng qúryluy ekitalay, әriyne. Múny Qojaliyevanyng ózi de rastap otyr. «Biylikte de óz qazaghymyz otyr» degen Toghjan hanym «basty maqsatymyz biylik pen halyqtyng ortasyna kópir bolu» deydi.

Ekinshi jaghynan, partiyanyng atauy da «diny partiya emes pe eken» degen kýdikke jeteleytin sekildi. «HAQ» sózi qansha jerden shyndyq, aqiqat degen maghynalardy bergenimen, kóbine dinge baylanysty qoldanylady. Haq dinimiz jayly kóp aitatyn Bekbolat Tileuhan men Múhamedjan Tazabekovting tuysy qúrghan «HAQ» partiyasyna halyqtyng syny kózben qaraghany da sondyqtan bolar.

Biraq Toghjan Qojaliyevanyng ózi búl tuystarymnyng partiyamen esh qatysy joq dep otyr. Tileuhan men Tazabek qana emes, el auyzyndaghy ózge tanymal túlghalardyng da «bizding týiede jýgi joq» degendi jii aitady. «Adyrna» portalyna bergen súhbatynda:

- Maghan kóp aitady, mening artymda qayynagham Bekbolat Tileuhanov túr,- dep. Óitkeni kelinderimin ghoy. Qayrat Satypaldy turaly birinshi ret estip otyrmyn. Darigha túr dep te estiymin. Halyq sayasatker әielge ýirene bersin dep Toghjangha partiya ashyp beripti-mys. Men Timur Qúlybaevta segiz jyl júmys istedim. Sondyqtan, Qúlybaevtyng da partiyasy dep aitady. Darhan Kәletaevpen týsken suretterime qarap, Toqaevtyng nemese AP-nyng proektysy dep te aitady. Biz turaly anyzdar kóp. Biz eshkimning de jobasy emespiz, - depti.

Qojaliyeva osy sózderimen-aq ózining qoghamdyq baylanystary turaly biraz mәlimet berip otyr. Biraq aty atalghan adamdardyng «HAQ» partiyasyna qatysy joq ekenine sendirgisi keledi. El aituy mýmkin sózdering birazyn ózgeden búryn ózi aityp tastaghan eken. Tek Toghjan hanymnyng búl sózderi «qoryqqan búryn júdyryqtaydy» bolmasyn dep ýmittenemiz.

Qojaliyevanyng aituynsha, partiya sayasy túrghydan ghana emes, qarjylyq jaqtan da eshkimge arqa sýiep otyrghan joq. Ózining jәne kýieuining 1990 jyldan beri ainalysyp kele jatqan kәsipteri bar. Soghan sýienip, qarjyny óz qaltasynan shygharyp otyrghanyn aitady.

- Artymyzda eshkim joq. Qasymyzda tek jastar, odan song janasha oilaytyn kisiler. Bizding elektoratymyz – oi-órisi damyghan, oiy ashyq, kóbine biznestegi adamdar, - deydi Qojaliyeva.

Endigi bir mәsele, Toghjan Qojaliyeva eldegi orys tildi ortanyng ókili sekildi. Sóilegen sózderi men jazbalarynyng basym kóbi reseylik tilde. Osydan ýsh jyl búryn «qazaqshylyghyma bet búrdym» dep úran tastap, ana tilinde sóiley bastaghan. Biraq memlekettik tilde әli de tili kýrmeledi eken. Eki kýn búryn ótken baspasóz maslihatynda sóilegen sózinen osyny anghardyq. Ózining aituynsha, mektepti, uniyversiytetti ana tilinde oqyghanymen, Mәskeude 11 jyl júmys istegendikten qazaq tilin úmytyp qalghan. Bayqasaq, búl qazaq qoghamyna óte tanys sóz. Osydan biraz uaqyt búryn qazirgi ekonomika ministri Timur Sýleymenov te Mәskeude 5 jyl túryp, ana tilin úmytqanyn aitqan bolatyn...

Memlekettik til jayly aityp otyrghan sebebimiz, memleket qúraushy últ - qazaqtardyng sany kýnnen kýnge artyp keledi. Biyliktegi mýddeli top qansha jasyrsa da el halqynyng 70-80 payyzy qazaqtar. Demek, Qazaqstannyng bolashaghy qazaq tilinde. Sondyqtan, Reseyding memlekettik tilimen Qazaqstan halqyn eshkim de sonynan erte almaydy. Sayasy partiya qúrghysy keletin, jýieni ózgertkisi keletin kez-kelgen sayasatkerge aitarymyz osy. Qazaq qoghamymen, qazaq halqymen birge bolghanda ghana sayasy sahnada oryn bar!

Sóz sonynda aitarymyz, býgingidey is-jýzindegi bir partiyalyq jýieden shyghyp, teng dәrejedegi kóp partiyanyng qalyptasuyna qarsylyghymyz joq. Tek sol sayasy partiyalardyng maqsat-mýddesi halyq ýshin qyzmet etu bolsa eken deymiz. Sol ýshin sayasy sahnagha kóterilgen әr sayasatker men partiyanyng qadamy halyq nazarynda boluy kerek...

Quanysh Qappas

Abai.kz