Jasyratyny joq, aqparat kenistigimiz, is-qaghazdarymyz, zandyq qújattar: sot is-qaghazdary, notariustar, barlyq kelisim-sharttar, senimhattar, t.b.  derlik orys tilinde. Qysqasy, orys tili memlekettik tilding qyzmetin atqaryp keledi. Biraq osy kýnge deyin birde bir BAQ, memlekettik organdar, qoghamdyq úiymdar orys tilining memlekettik til qyzmetin atqaryp kele jatqanyn yaghni, «memlekettik úiymdar men jergilikti basqaru organdarynda eki til teng qoldanylady» degen konstitusiyalyq normanyng oryndalmay jatqanyn jaza almady. Endi osy normanyng jolsyz búzyly beretinin eskergen QR Mәdeniyet ministrligi memlekettik qyzmetkerlerding memlekettik tildi bilui mindetti degen oryndy mәsele kótere qoyyp edi, reseylik jәne otandyq orys tildi basylymdar «til tónkerisi», «memlekettik tónkeris» bolady dep ses kórsetip, aiqay-shu kóterip ala jóneldi. Al, shyn mәninde kerisinshe, qazaq tilining memlekettik til qyzmetin atqara almauy «til tónkerisi» bolyp tabylmay ma? Is-qaghazdaryn tek qana orys tilinde jýrgizip kele jatqanda Konstitusiyanyng normasy nege oryndalmaydy dep eshqaysysy aitpaydy. 20 jyl boyy búzylyp kele jatqan Konstitusiyalyq normany iske asyra qoyayyn dep edik, orystildiler zansyzdyqty jaqtap shu shygharuda. Búl joly orystildiler Qazaqstan Konstitusiyasyna qarsy ekenin ashyq kórsetti. Odan da búryn reseylik aqparat qúraldarynyng Qazaqstan ýkimetining is-әreketine óre týregelip qarsy shyghuy tipti tanqaldyrdy. Búl degenimiz, Reseyding Qazaqstandy ashyq basynyp, ishki isterine aralasuy bolyp tabylady. Reseylik aqparat qúraldarynan seskengen QR Mәdeniyet ministrligi bolsa, artynsha memlekettik tildi mindettegen normany alyp tastapty. Búl turaly «Megapoliys» gazetining 2011 jylghy 15 tamyzdaghy sanynda QR Mәdeniyet viyse-ministri Gh.Telebaev habarlady. Sonda búl qalay?! Biz Reseyding bodanyndaghy elmiz be? Qazaqstannyng óz zandary shenberinde әreket etuine ne kedergi? Búl týrimizben erteng Qytay aqparat qúraldary shu kóterdi dep qytay tiline de basymdyq beretin shygharmyz. Eger de Qazaqstandaghy til jaghdayyna zertteu jasap, til mәselesi qanday zang normalaryna sәikes, qanday zandarmen әreket etetinin baghamdasaq, bizdegi til turaly barlyq әreketter Qazaqstannyng emes, Reseyding til zandarymen jýrip kele jatqanday әser qaldyrady. Ony aitasyz, Konstitusiyanyng oryndaluyn talap ete almay otyrghanymyzgha da 20 jyl ótti. Qysqasy biz, memlekettik tildibiludi  memlekettik qyzmetkerlerge mindettey almaytyn  masqara memleket boldyq. Qazaqstan memlekettik qyzmetkerlerinen memlekettik tildi talap etetin normany qayta engizui tiyis. Bizding memlekettik sayasatymyzgha, ishki isterimizge eshkimning aralasugha qúqy joq.

Osyndayda elimizdegi orystildi azamattarymyzdyng satqyn әreketteri әshkere bolyp jatatyny bar. Mysaly «Alash ainasy» gazeti qazaqstandyq Pravoslavtar odaghynyng Spgk.kz saytynda jaryq kórgen F.Miroglovtyng maqalasynan ýzindi keltiripti. Atalghan saytta Miroglof degen bylay deydi: «Orys azamattary múnday sheshimderge (zangha)  salqyn qaranyzdar. Ózderi jaza bersin. Tilge qatysty kez kelgen jarlyq pen zandy kýle otyryp oqynyzdar, sebebi onyng barlyghy - fantastika auylynan tuylghan dýniye. Búrynghyday negizgi tilde, qúdiretti, úly orys tilinde sóileudi jәne jazudy jalghastyra berinder. Oghan tosqauyl qon eshkimning qolynan kelmeydi...»

Mine, arandatushylyqtyng kókesi qayda jatyr! Osynday arandatushy azamattar jazalansyn! Memlekettik tilge, memlekettik sayasatqa qarsy shyqqan azamattarymyz zang ayasynda jauapqa tartylsyn.  Kezinde Resey imperiyasy Qazaqstangha kýshpen orys tilin engizgende qazaqtardyn, qazaqtildilerding qúqy turaly sóz bolmap edi, endi qazaq tilin qayta qalpyna keltireyin desek, taghy da orystar kedergi bolyp túr. Orys tilining Qazaqstangha qalay engenin eske týsirgenderiniz abzal. Orys tilin ýirenbegenderdi kemsitip, qyzmette ósirmey, mәjbýrlep, tabanynda ezip otyryp orys tilin ýiretken edi. Al biz   zorlyqpen qazaq tilin ýiretudi jaqtap otyrghanymyz joq, Konstitusiyalyq normanyng oryndaluyn talap etip otyrmyz. Sondyqtan alynyp tastalghan zang normasyn qayta qosularynyzdy súraymyz.

«Abay-aqparat»

Redaksiyadan:

"Qazaqstandaghy parlamenttarizmdi damytu" qorynyng preziydenti Zәuresh Battalova hanymmen ótip jatqan internet-konferensiya jauaptar kelisimen  jariyalanatyn bolady.