Búqaranyng biylikke, memleketting reformalaryna, tipti «jarqyn bolashaqqa» qalay senetinin zeynetaqy qoryndaghy әr esep-shottaghy aqsha dәleldep túr-au.

Premier-ministr Asqar Mamin qordaghy 5,3 mln shottyng әrqaysysynda 500 myngha jetpeytin qarjy jatqanyn aitypty. Al 1,6 mln shotta 500 mynnan 1 mln tengege deyin jinalypty. Sóitip 6,9 mln shottyng әrqaysysynda 1 mln tengege deyin aqsha jinalghan. Zeynetaqy jýiesinde barlyghy 10 mln 620 mynnan shamasynda esep-shot bar deydi. Olardyng tek 26 payyzynda ghana 1 mln-nan 5 mln tengege deyin qarjy jinalypty.

Endi eseptep kóreyik. 500 myng tengege deyin qarjy jinalghan 5,3 mln shot degeniniz shamamen sonsha adam. 500 myng tengeni aiyna 40 myng tenge jalaqy alatyn adam 10 jylda, 20 myng tenge jalaqy alatyn adam 20 jylda jinaydy. Áriyne investisiyalyq tabys, anau-mynau degen ýstemeler bar. Biraq, ol eshtene ózgerte qoymaydy. Demek on jyl boyy nebary 40 myng tenge jalaqy alyp kelgender sany 5,3 mln shamasynda bolyp túr.

Áriyne senu qiyn. Biraq zeynetaqy jarnasynyng jaghdayy osynday. Meninshe búl búqaranyng eldegi týrli reformalar men bastamalargha sene qoymaytynyn bayqatatyn siyaqty. Bәlkim sodan da shyghar jarna audarugha qúlyqty bolmaytyndar júmysshylardyng da, júmys berushilerding de arasynan tabylady. Jinaqtaushy zeynetaqy jýiesine senbeytinder júmys berushimen kelisip, az qarjy audartatyn tәsil bar. Qorgha birneshe myng tenge audarghansha, onyng qaltasynda qalghanyn jaqsy kóredi. Júmys berushiler de zeynetaqy jarnasyn yqylaspen tólep túrugha tym qúlyqty emes tәrizdi. Endi osy qordaghy jighan-tergendi ýy alu ýshin qoldanu mýmkindigimiz azayyp qaldy.

500 myng tenge ýy týgili nesiyge Lada-granta alsanyz, sonyng alghashqy jarnasyna әreng jetedi. (Áriyne Ladanyng bastapqy jarnasy shamamen 320-350 myng shamasynda, onyng ózinde 10 payyz jarna bolsa ghana. Al 20 payyz bolsa 500 myng jetpeydi).

Aytpaqshy, zeynetaqy shottaryndaghy qarjy bir jaghynan eldegi әleumettik jaghdaydy sipattauy mýmkin. Jyldar boyy jinaghan jarnasy 500 myng tengege әreng jetken azamattar sany 5 mln-nan assa, onda kedeyshilikti joygha baghyttalghan sharalardan qayyr bolmady degen sóz.

Damyp jatqanymyz, jalpy ishki ónim mólsheri jan basyna shaqqanda 9 myng dollardan asqany jayly derekter mifke úqsap ketetin tәrizdi. Álde zeynetaqy qoryndaghy qarjyny bizge bildirmey jymqyryp jýrgender bar ma? Áyteuir 5,3 mln shottyng әrqaysysynda 500 myngha әreng jetetin soma jinalghany jayly aqparat anyq. Sóitip, jighan-tergenimiz bir bólmeli pәterding alghashqy jarnasyna jaramaytynyna kózimiz әbden jetti. Osynday azghana tiyn-teben jinalghan shottardaghy qarjyny ýy alugha alghashqy jarna retinde paydalanugha mýmkindik beru ýshin Ýkimet qanday tetik oilap tabar eken, sol qyzyq bolyp túr. Álde zeynetaqy jarnasyn tek 1-5 mln tenge jinaghan 26 payyz salymshy ghana ýy alugha paydalana ma?

5 mln tenge jarna jinaghan adam orta eseppen on jyl boyy aiyna 400 myng tenge nemese 20 jyl boyy 200 myng tengege juyq jalaqy alyp otyruy kerek. Al múnday azamattar ýidi shekesinen shertip jýrip, satyp alugha qauqarly keledi.

Amangeldi Qúrmetúlynyng әleumettik jelidegi paraqshasynan

Abai.kz