Qazaqstan Respublikasy
parlament mәjilisinin
deputattaryna 
«Qazaqstan pedagogtar
 qauymdastyghynan»
Ashyq hat

«Pedagog mәrtebesi» turaly zandy qabyldaugha 1 ay mólsherinde ghana uaqyt qaldy. Ol sizderding qaraularynyzda jatyr. Sizderding sayttarynyzdyng qabyrghasynda (htpp://parlam.kz/kk/mazhilis/itreceived) iluli túr. Songhy núsqasyn sol jerden aldyq. Pedagog qyzmetkerlerding zang jobasyna degen ýmitten góri kýdik basym. Pedagogtar ýshin zannyng eng qajetti túsy, eng kóp úsynys týsken «zeynet jasy» turaly úsynys edi. Ókinishke oray ústazdar qauymynyng osy úsynysy eskerilmey qalyp otyr. Ol әleumettik kepildikten de manyzdysy edi. Biz búl turaly barlyq jerge úsynys jiberdik. Zannyng qazaqsha núsqasynda audarym dúrys bolmady ma, әlde ózi solay ma soghan kóz jetkizu maqsatynda, ózgertetinderinizge songhy ýmitimizdi arta otyryp osy hatty joldap otyrmyz.

Eng birinshi bap turaly:

5-bap. Pedagogikalyq әdep jәne pedagogting anty

1. Pedagog pedagogikalyq әdep normalaryn saqtaydy.

2. Pedagogikalyq әdep qaghidalaryn bilim beru salasyndaghy uәkiletti organ bekitedi.

3. Pedagog lauazymyna alghash taghayyndalatyn adam ant qabyldaydy.

4. Ant mәtinin jәne pedagogterding ony qabyldau tәrtibin bilim beru salasyndaghy uәkiletti organ bekitedi.

Pedagogtardyng ant qabyldauynyng ne qajettilik bar? Onyng mәtinin kórgen joqpyz, bilmeymiz de. Osy arqyly múghalimderding qúqyghy shektelip, basqa da әreketterge jol asha ma degen qauip bar. Sondyqtan ANT qabyldau artyq dep esepteymiz.

Sonymen qatar osy zang jobasynyng 7 babynda:

7-bap. Pedagogting kәsiby qyzmettegi qúqyqtary

1, Pedagog ózining kәsiby qyzmetinde:

4) kәsiby qyzmetti jýzege asyru ýshin úiymdastyrushylyq jәne materialdyq-tehnikalyq qamtamasyz etuge jәne qajetti jaghdaylar jasaugha;

Pedagog materialdyq-tehnikalyq qamtamasyz etip qajetti jaghdaylar jasay ala ma? Mýmkin «qamtamasyz etiluine jәne qajetti jaghdaylarynyng jasaluyna» dep ózgertken jón shyghar?

Kelesi kelispeytin jerimiz osy zang jobasynyng «12-bap. Áleumettik kepildikter» bóliminde:

5, Auyldyq jerde túratyn jәne júmys isteytin pedagogke:

1) jergilikti ókildi organdardyng sheshimi boyynsha pedagogikalyq qyzmetti qala jaghdayynda jýzege asyratyn pedagogterding stavkasymen salystyrghanda keminde jiyrma bes payyzgha arttyrylghan ailyqaqylar men tariftik mólsherlemeler belgilenu mýmkin;

2) jergilikti ókildi organdar bekitken tәrtippen jәne mólsherde budjet qarajaty esebinen kommunaldyq qyzmetterding aqysyn tóleu jәne otyn satyp alu boyynsha әleumettik qoldau kórsetiledi.

Búryn búl bap «bilim turaly» zanda bolghandyqtan auyl múghalimderine bir rettik kómek berip jýr dep oilaytynbyz. Biraq jergilikti atqarushy organdar «Agroónerkәsiptik keshendi jәne auyldyq aumaqtardy damytudy memlekettik retteu turaly Qazaqstan Respublikasynyng 2005 jylghy 8 shildedegi N 66 Zanyn qoldanady eken. Onyng 18 babynyng 5 tarmaghy boyynsha «Auyldyq eldi mekenderde túratyn jәne júmys isteytin» dep bastalatyn joldarynyng kesirinen búl atauly kómekti auyldy jerde júmys istese de, túrsa da ústazdardyng kóbi ala bermeydi. Nege? Bir zang rúqsat berip, ekinshi zang toqtau qoydy. Búl joldar ókinishke oray jana «Pedagog mәrtebesi» zanyna osy mәtinmen jýr. Jergilikti «atqarushy  organnyn» búl taghayyndaghan aqysynyng kólemi әr jerde әr týrli baghada, keybir jerde kýlkini keltiredi. Endi ústazdar nege tolyq ala-almaytynyna toqtalayyq. «Bilim turaly» zanynyng 53 bap 1 tarmaqshasyna sәikes «Qazaqstan Respublikasynyng zannamasyna sәikes túrghyn ýi, onyng ishinde qyzmettik ýy jәne (nemese) jataqhana» dep әleumettik kepildik berilse de múghalimderding kóbi «kvartiranttar». Tipti múghalimderge «arnalghan» túrghyn ýy alu turaly baghdarlama da bar eken, biraq ókinishke oray múghalimder habarsyz. Sonymen «propiskasy» qalada, ózi qalanyng shetinde auylda «kvartirant» bolyp jýrgen ústazdargha búl atauly kómek mýlde tiymeydi desek te bolady. Ýisiz jýrgeni bylay túrsyn, «kvartirant» bola jýre búl atauly kómekten qaghylatyn bolsa, onyng mólsheri kýlkili jaghdayda bolsa jana zang jobasynan alyp tastaghan dúrys. Búl jaghday atap aitsaq Almaty oblysynda,  elimizding keybir aumaqtarynda oryn alyp otyr. Sondyqtan  «Agroónerkәsiptik keshendi jәne auyldyq aumaqtardy damytudy memlekettik retteu turaly Qazaqstan Respublikasynyng 2005 jylghy 8 shildedegi N 66 Zanyndaghy «auylda túratyn» degen joldy ózgertpey jana zang jobasyna engizu tiyimsiz. Bilim turaly zang mýlde ayaq asty etilgen.   «Mәslihat sheshimi» qújattarynda bilim turaly zang mýlde qaralmaydy, silteme jasalmaydy. Al endi bilim turaly zannyng osy babynyng astynda «Agroónerkәsiptik keshendi jәne auyldyq aumaqtardy damytudy memlekettik retteu turaly Qazaqstan Respublikasynyng 2005 jylghy 8 shildedegi N 66 Zanyna da silteme jasalu kerek edi.

Bilim turaly Qazaqstan Respublikasynyng 2007 jylghy 27 shildedegi № 319 Zanynda bylay aitylghan:

53-bap. Áleumettik kepildikter

1, Pedagog qyzmetkerler mynaday:

2, Auyldyq jerde júmys isteytin bilim beruding pedagog qyzmetkerleri jergilikti ókildi organdardyng sheshimi boyynsha:

2) kommunaldyq qyzmet kórsetulerge shyghystardy jabugha jәne túrghyn ýi-jaylardy jylytu ýshin otyn satyp alugha jergilikti ókildi organdardyng sheshimi boyynsha belgilenetin mólsherde budjet qarajaty esebinen birjolghy aqshalay ótemaqy tólenedi;

Agroónerkәsiptik keshendi jәne auyldyq aumaqtardy damytudy memlekettik retteu turaly Qazaqstan Respublikasynyng 2005 jylghy 8 shildedegi N 66 Zanynda:

18-bap. Auyldyq aumaqtardy damytu

5, Auyldyq eldi mekenderde túratyn jәne júmys isteytin memlekettik densaulyq saqtau, әleumettik qamsyzdandyru, bilim beru, mәdeniyet, sport jәne veterinariya úiymdarynyng mamandaryna budjet qarajaty esebinen kommunaldyq kórsetiletin qyzmetterge aqy tóleu jәne otyn satyp alu boyynsha әleumettik qoldau jergilikti ókildi organdar (mәslihattar) bekitken tәrtippen jәne mólsherde kórsetiledi.

Zang jobasynyng 15-bap. «Pedagogting mindetteri men jauapkershiligi» 1 bap 7 tarmaghynda:

1, Pedagog:

7) qoghamnyng әleumettik, mәdeny jәne ekonomikalyq damuyna jәrdemdesuge; - búl qanday mәdeny jәne ekonomikalyq damuyna jәrdemdesu? Bayaghy ýy aralau, «baqytty» adamnyng rólin oinau ma? Ashyp jazylmaghan, sondyqtan alynyp tastaluyn súraymyz. Mektepting ishki «әleumettik mәdeny jәne ekanomikalyq» damuy onsyz da mektep jarghysymen, qaghidalarymen retteledi.

Sonday-aq osy 15 baptyng 6 tarmaghy: 

Pedagogting tәrtiptik teris qylyq jasaghany ýshin jauaptylyq sharasy turaly sheshimdi qabyldau kezinde bilim beru úiymynyng basshysy bilim beru salasyndaghy uәkiletti organ bekitetin qaghidalargha sәikes qyzmetin jýzege  asyratyn pedagogikalyq әdep jónindegi kenestin úsynymdaryn eskeredi.- delingen.

«Pedagogikalyq әdep jónindegi kenes?» Qanday kenes? Kim qúrady? Árkim ózine qajetti adamdardy taghayyndaytyn kenes pe? Álde kәsipodaq pa? Belgisiz. Uәkiletti organnyng «qaghidasy» qayda? «Ádep jónindegi kenestin» jazalau qúralyna ainalmasyna kim kepil? Sondyqtan búl tarmaqty alyp tastaudy súraymyz.

Bas-ayaghy 19 baptan túratyn zannyng jobasynyng múghalimder ýshin sapaly, әri eshkimge jaltaqtamaytynday bolyp qabyldanghanyn qalaymyz. Búl Qazaqstan múghalimderining sizderge artqan songhy ýmiti men amanaty dep bilersizder...

M. Temirbek,
«Múghalim mәrtebesi" QB tóraghasy

A. Saghidulla,
«Múghalim mәrtebesi" QB mýshesi

Abai.kz