Tayauda http://www.russianskz.info sayty «Qazaqstandaghy reseylik otandastargha! Orystar, oyanyndar!» dep úran kótergen reseylik әleumettanushy Maksim Akimovting maqalasyn jariyalady. Onda mynaday soraqy oilar aitylghan:
«Búl dalada әrtýrli kóshpeli halyq ýlken territoriyada kó­ship-­qonyp jýrdi. Olarda qazirgidey memleket bolmaghan, tipti shekaranyng ne ekenin de bilmedi.
...Reseyge qosylghangha deyin búl dalada memleket dep aitugha bolatyn nemese qazirgi memlekettilikke úqsas dýnie boldy deu - baryp túrghan ótirik.
...Qazaqstan territoriyasynda tek qazaq jýzderi ghana emes, úighyrlar men qalmaqtar da kóship-qonyp jýrdi. Endeshe, qazaqtar nege úighyr nemese qalmaq tilin ýiretpeydi?»

Tayauda http://www.russianskz.info sayty «Qazaqstandaghy reseylik otandastargha! Orystar, oyanyndar!» dep úran kótergen reseylik әleumettanushy Maksim Akimovting maqalasyn jariyalady. Onda mynaday soraqy oilar aitylghan:
«Búl dalada әrtýrli kóshpeli halyq ýlken territoriyada kó­ship-­qonyp jýrdi. Olarda qazirgidey memleket bolmaghan, tipti shekaranyng ne ekenin de bilmedi.
...Reseyge qosylghangha deyin búl dalada memleket dep aitugha bolatyn nemese qazirgi memlekettilikke úqsas dýnie boldy deu - baryp túrghan ótirik.
...Qazaqstan territoriyasynda tek qazaq jýzderi ghana emes, úighyrlar men qalmaqtar da kóship-qonyp jýrdi. Endeshe, qazaqtar nege úighyr nemese qalmaq tilin ýiretpeydi?»

Dos Kóshim, respublikalyq «Últ taghdyry» qozghalysynyng tóraghasy

Búl mәselege qatysty mynany aitqym keledi: Ghasyrlargha sozylghan bodandyq pen kenestik iydeologiyanyng әseri 20 jyldyng ishinde joghalyp ketedi deu qatelik bolady. Moyyndauymyz kerek, kóptegen orystildi azamattar men etnikalyq toptardyng ókilderining (әsirese kenes ókimeti kezinde erkin ómir sýrgender jandardyn) my qyrtystarynda búrynghy zamannyng «jaqsylyqtary» tolyqtay saqtalyp qalghan. Biz qazir mýldem jana qoghamy qalyptastyrugha bet búrdyq. Josparly ekonomikadan - naryqtyq ekonomikagha, sosializmnen - kapitalizmge, orys últynyng negizinde qúrylghan odaqtyq jýieden - últtyq memleketke ainala bastadyq. Búl jaghdaydy, osy ózgeristerdi moyyndaghysy kelmeytin jandar da, sayasy kýshter de jetkilikti.
Adam erkindigi men qúqyghyna jýginsek, búlardyng óz pikirlerin aitularyna, jazularyna, kerek deseniz úrandap kóshege shyghularyna da tolyq qúqyqtary bar.  Áriyne, olardyng aitqan sózderi mening kónilime jaqpaydy, keyde olardyng sol sózderi ýshin... múryndaryn da búzghyng keledi. Alayda odan payda joq. Óz basym, osynday pikirlerdi («qazaq adam emes», «olardy bizder mәdeniyetke jetkizdik», «qazaq tili memlekettik til bola almaydy», t.t.) 22 jyl boyy estip kelemin. Alghashqy kezende olarmen pikirtalastyryp ta kórdik. Birimiz birimizdi sendiruge kýsh saldyq. Birikken Últtar Úiymynyng qújattarynan bastap, akademik Saharovtyng aitqan sózderine deyin dәlelder keltirdik. Qazir qarap otyrsam, búlardyng barlyghy esh ketken enbek eken. Orys shovinisteri búlardyng barlyghyn (bizding uәjderimizding dúrys ekendigin) jaqsy biledi. Biraq prinsipti týrde moyyndaudan bas tartady. Demek, búl pikirlerge kónil audarudyng qajeti joq. Mening eng jaqsy kóretin maqalym - «it ýredi, keruen kóshedi» degen halyq danalyghy. Qoyshy auyldyng janynan ótkende sende óshi barday eki-ýsh it shabalanyp sonynnan qalmay qoyady ghoy, búl da sonyng kebi. Bizding olargha syndarly jauap beruimiz - olardyng sózderinde taryday bolsa da, shyndyq bar dep moyyndaghan bolyp tabylady. Resey teledidarynda Andrey Malahov jýrgizetin «Ayta bersin» degen habar bar. Búghan da solay qarauymyz kerek.
Biz ózimizding tәuelsizdigimizdi ne ýshin jenip aldyq? Basqalardyng aitqandaryna, baybalam salghandaryna qaramay Qazaq últynyng ózindik kókeykesti mәselelerin sheshu ýshin, ózimizding halyqtyng ishki ómirine qajetti  zandardy ózimiz shygharu ýshin ghana memleket qúrdyq emes pe! Reseydegi bireu birdeme depti dep bir dýrligemiz, Afrikadaghy bir taypanyng bir kósemi «Qazaqstannyng jeri әlimsaqtan beri bizdiki bolghan» dep qoyyp qalsa, býkil qazaq úiymdary, barlyq qazaq gazetteri tik kóterilemiz. Meninshe, bizder búnday týkke túrmaytyn talastan aulaq bolghanymyz dúrys.
Búl jerde aita ketetin eki mәsele bar dep oilaymyn. Birinshiden, eger osynday shirigen sózder Reseyding (ne basqa memlekettin) resmy oryndarynan (irigen auyzdarynan) shyqsa, sóz joq, bizding Syrtqy ister ministrligi «bayqap sóile!», «tәit!» ne «men saghan kórsetemin!» degen siyaqty diplomatiyalyq ses kórsetip, nemese Qazaq elining elshiligin shaqyrtyp alar edi. Al myndaghan ne milliondaghan shovinisterding auzyna olar qaqpaq bola almaydy.  Demek, itterding ýrgenine bola, kóshti toqtatugha bolmaydy. Búl - olar aita bersin, al biz ózimizding últtyq memlekettiligimizdi nyghayta bereyik degen sózim. Ekinshiden, keyde men «osynday, qazaqtyng namysyna tiyetin sózder kóbirek aitylsa eken» dep te tileymin. Meninshe, aqsha bersek te, alty aida sayyn Jirinovskiydi teledidargha shygharyp bir sóiletip túrsaq, nemese «Lad», kazaktar siyaqty úiymdardyng iydeologtarynyng pikirlerin tikeley jariyalap otyrsaq, joghalyp bara jatqan últtyq ruhymyz sonda ghana janghyrtatyn siyaqtymyz.
Al qazaq tilin qorghaymyn dep júmystan shyghyp qalghan radiojurnalist Marjan Súltanbaevanyng mәselesine kelsek, onyng jasaghan qadamy - qarapayym azamattyq ústanym. Sonyng saldarynan «Russkoe radio» óte tamasha jýrgizushiden aiyrylyp qaldy. Al azamattyghy bar biylik oryndaryndaghy adamdardyng mindeti - osy qyzgha ózining talanty men talabyna say júmys tauyp beru dep bilemin. Bizder bir-birimizdi tek osylay ghana qorghay alamyz. Sonda bizdi jau almaydy. Al eger Marjan júmyssyz qalsa, ana tili ýshin kýresken taghy bir adamnyng saghy synady da, odan ýlgi alushylardyng sany azayady.

http://jasqazaq.kz/post/%C2%ABit-%D2%AFred%D1%96-keruen-k%D3%A9shed%D1%96%C2%BB