nemese Qabdeshting shygharmalaryndaghy jalalar:

1. «Ordy tauyp alyp sensasiyalyq maqala jariyalady» degeni – ótirik.

1975 jyly onday maqala jazgham joq, «Ordyng búlaghy» turaly «Jaylaudaghy jiyrma kýn» degen shygharmamda joramal jasadym. Biraq, onymdy eshkim elemedi. 

2. «Okop» degen sózdi men Orbúlaqqa qatysty eshqashan aitqan emespin. Búghan da dәleli joq.

3. «Orbúlaq shayqasy» tarihta bolghan emes», -  deydi. Bolghan orny ghylymy da, is jýzinde de anyqtalghan.

4. Orny Jarkent ónirinde emes deydi. Biraq oghan eshqanday dәleli joq. Taghy bylay deydi: «Oybay, salqam Jәngir Beljaylauda alty jýz adammen-aq elu myng qalmaqty qyryp tastapty», dep jýrgeni osy soghystar», - deydi /10 - tom, 607 bet/. Eshbir derek te, men de elu myng qoldy týgel qyryp tastaghanyn aitqan emespiz. 

5. Ondaghy or ang aulau ýshin qazylghan aran, deydi. Ótirik. Soghys ýshin qazylghan.

6. Qontayshymen soghys 1643 – jyly Qarqarada ótipti-mis. Dәleli joq. Ol ózining 10 tomynyn, 606 betinde bylay deydi: «Ejelden oirattardyng qazaq dalasyna kiretin daghdyly joly bolghan: Ertis boyy, Emil anghary, әigili Jonghar qaqpasy nemese Ileni boylap-aq tarta bergen». Al endi Jarkent óniri Ilening boyynda emegende, qay jerde? 

7. Úly jýz qolyn Qabanbaygha Eskeldi, ... Rayymbek bastap kelipti-mis. Mýmkin emes. Atasy Hankeldi batyr tiri túrghanda, boz bala Rayymbek Úly jýz atynan bara almaydy. /«Daraboz» romany, 2 - tom, 454 – bet/.

8. Qabanbay songhy jekpe-jekke shyqqan qalmaqtyng batyry Arqauyl Qabdesh jazghanday, belgili batyr emes, belgisiz jas jigit.

9. Tauasarúly Qazybek bek Sýiinbaydyng auzyna ilikpepti-mis. Ótirik. Sýiinbay aitqan, óleni bar, ony Qabdesh oqymaghan. 

«Jau tiyse japan dalada,
Bórili nayza atamyz,
Qarasaylap shabamyz,
Qyzyl qangha batamyz.
Bórili bayraq astynda
Tu týsirip, jau alghan,
Qazybek, Qastek atamyz», - deydi Sýiinbay /Sýiinbay shygharmalary, Almaty, 1990, 18 bet/.

10. Jambyl da Qazybek bek turaly aitpapty-mis. Ol da ótirik. Ol da atasy turaly Oraz Jandosovqa aitqan óleni bar. Qabdesh ony da oqymaghan. 

Q. Tauasarúly - «halyq jauy» Oraz Jandosovtyng atasy, 1723 jyldan 1729 jylgha deyingi aralyqta Úly jýz әskerining qolbasshysy bolghan. Ózining de, Úly jýz batyrlarynyng da úzaq jyl boyy aitylmay keluining basty sebebi de sol.

Jambyl Jabaev «Orazgha» degen óleninde:

«Qazybek arghy atang jaudy qughan,
Dúshpannan bir taypa eldi qorghap túrghan.
Sen daghy babana úqsap batyr tudyn,
Qasyna, qaharlansa, qarmaq qúrghan», - deydi /2 - tom, 1982, 15 bet/.

Ol az deseniz Qúlmambetpen aitysynda:

«Týstik jerge toqtamay,
Orynsyz myltyq oqtamay,
Ótegen, Qazbekke baratyn», - dep batyr Qazbekti ataydy /1 - tom, 1982, 88 bet/.

11. Ómirde Qazybek bek degen adam bolmaghan degendi aitady. Beker. Balasy Qasqary, nemeresi Moldabay turaly Búqar jyrau aityp túrsa, qalay ol ómirde bolmaydy. P. Rumyansev te Qazybek bekpen Ótegen batyrdyng bolghanyn ózining «Vernenskiy uezd» degen kitәbinde jazghan  /Sankt-Peterburg, 1912/. Qazybek bekting beyitin ózim baryp kórdim. Almaty oblysynyn, búrynghy Kýrti audanynyng Aqshy degen jerinde ózining dosy Mýiizdi Ótegen batyr ekeui qarama-qarsy eki shoqynyng baurayynda jerlengen. 

12. Qazybek bek shapyrashtylardy, sol rudan shyqqandardy ghana jazypty-mis. Jala.  Onday rulyq kózqaras onyng shygharmasynda joq. Ózi sol rudan shyghyp otyrghan son, sol rudyng ataqty adamdaryn tarihy shyndyqqa say jazghan.  Eger Tauasarúlynyng búl kitәbi bolmasa, Orbúlaq shayqasynyng Jәngir men Jalantósten basqa Shapyrashty Qarasay, Arghyn Aghyntay men Qompay, Nayman Kókserek, Dulat Jaqsyghúl, Qanly Sarybúqa, әigili jyrau kishi jýz Jiyenbet, Suan Eltindi babalarymyzdy, qyrghyz batyrlary Kóten men Tabaydy bilmes edik. 

13. Qazaq pen qalmaq eshqashan okop qazyp soghysqan emes deydi. Bizding dәuirimizge deyingi II – ghasyrda qúndardyng or qazyp soghysqany qytay derekterinde bar ekenin týrik ghalymy, sinolog Bahiddin Ógel ózining «Úly Hun imperiyasy» degen kitәbinde keltergen. Demek or qazu әdisi babalarymyzdan qalghan.

14. Orbúlaqtyng 350 – jyldyghyna bizdi shaqyrghan joq deydi. Shaqyryldy, óitkeni ýkimet tiziminde boldy. Alayda ol aitysyp qoymaghan son, men de shaqyrdym. «Qabdesh qayda barasyn?» /«Jas alash» gazeti, 03.08.2006/ degen maqalamda: «Sen shynynda da, tek aqiqatqa kóz jetkizging ghana kelip jýrse, bir kez meni de tyndasan, ekeumiz býiteyik: sen ózing senetin 5-6 adamyndy, men ózim senetin 5-6 adamymdy alayyq, ishinde tarihshy da, deputat ta, demeushilering men kitәbindi shygharushylaryng da, mýmkindikteri bolsa, sol 350 jyldyqta Orbúlaqty kórgen, qyzmet jasaghan, sóilegen, soghysqa, soghysty tandaghan jerge bagha bergen generaldar, Halyq qaharmany Saghadat Núrmaghambetov pen Baqytjan Ertaev ta – bәri bolsyn... olardy sen ózing kórgen Orbúlaqqa, men ózim «jar salyp jýrgen» Orbúlaghyma alyp barayyq. Kórip kelgen song elimizding gәzet-jurnaldarynyng betinde solar óz kórgen-bilgenderi men týigenderin aitsyn. Osyghan kónsen, onda túrysatyn jerindi ait!» degem. Biraq ol barmady, jauap ta jazbady. 

15. «Áytsede keyin sol mandy  men de baryp kórdim. Búl tipti «okop qazyp» qorghanatyn jer emes», - deydi /«Tanghajayyp dýniye»,   ghúmyrnamalyq roman, 10 – tom, 606 bet/. Ótirik. Barghan da, kórgen de emes. 

16. «Qazir jauapty kadrlar kóbinshe preziydent shyqqan ónirden irikteletin bolghan» /«Qylkópir» romany, 11 – tom, 373 bet/. Solay ma?

Bir qaraghanda, búl batyrlyq syiaqty. Biraq, osydan el birligi nyghaya ma, búzyla ma? Qabdesh ýshin bәribir me?  Men Qyzylordagha baryp: «Nege basshylarynnyng ishinde birde-bir shapyrashty joq?» - desem, sonym dúrys bola ma? 

Demokratiyalyq memleket bolghan son, preziydent jayynda óz pikirindi aita beru dúrys ta shyghar. Biraq: «Ózinen basqany adam dep sanamaytyn úrda-jyq minezinen-aq qay jerdiki ekeni bayqalyp túrghan joq pa?!», - dep býkil elge kýie jaghugha bola ma? /11 - tom, 373 bet/ 

17. Býkil tariyhqa tek rulyq, taypalyq túrghydan qaraydy. Eldik mýdde eskerilmeydi.  

18. «Týp-túqiyandy» B. Qydyrbekúly jazypty-mis. Jala. Sondaghy dәleli kitәpting tili jiyrmasynshy ghasyrdyng tili eken. Bes ret kóshirilgen kitәpting audarmasy kәzirgi til bolmaghanda, qay kezding tili bolmaq. Ózi barmaghan, kórmegen jerlerdi, adamdardy, sonau Arqadaghy kәzirgi qytaygha qarap ketken qara Ertisting boyyndaghy úrysty Balghabek qalay dәl jazady. Tauasarúlynyng kitәbindegi negizgi tarihy oqighalar men soghystar akademik Zlatkinning «Djungarskoe hanstvo» degen kitәbindegi derektermen dәlme-dәl keledi. Demek, Tauasarúlynyng derekteri – tarihy shyndyq.  

Qabdesh Júmadilov 10 tom, 605 bette: «Eger qoljazba osydan elu jyl búrynghy qaghazgha, sol kezdegi siyamen, elu jyl búryn jazylghany anyqtalsa, men óz pikirimdi qaytyp alugha әzirmin. Kitapty «tarihy múra» dep qabyldayyq! – degen edim», - depti. 

Mine, uәjke toqtau, toqtamau osy aradan anyqtalady. Tarih ghylymynyng doktory, professor Talas Omarbekov bylay deydi: «Men búl kәtaptan bir auyz ótirik taba almady. ... Býginde Qazaqstanda eki tarih instituty bar. Sol eki instituttyng tarihshylaryn, bizding Qazaq Últtyq uniyversiytetining tarihshylaryn, onyng ishinde men de barmyn, Abay atyndaghy Qazaq Últtyq Pedagogikalyq uniyversiytetining tarihshylaryn, osylardyng bәrining basyn qosyp osynday kitap jazyp shyq deseniz jaza almaydy. ... Múnyng qoljazbasyn men kózimmen kórdim. Qazir ol qoljazba kitap muzeyine ótkizilgen. 1944 jyly Halmetov degen bashqúrttyng besinshi ret kóshirgeni»  / «Anyz adam» jornaly, 2019, № 20 (224), 21-25 better/.

Búl qoljazbany men de әldeneshe ret kórdim. Qolymda «Qozy Kórpesh - Bayan súludy» latyn әribimen jazyp ketken әkemning 1939 jylghy qoljazbasy bar, sonyng qaghazymen Halmetov jazghan qaghaz birdey, siyasy da sonday.

19. Tauasarúlynyn:  «Búqar janghalaq sorly» degen sózi joq.  Ol Qabdeshting óz oiy /10 - tom, 600 bet/. 

20. Qabanbaydy maqtanshaq, úshqalaq etip kórsetipti-mis. Ol da Qabdeshting óz oiy. «Úshqalaq, maqtanshaq» degen sipattama Qabanbay jayynda ol kitәpte aitylmaydy.

21. Bógenbaydy da «qoltoqpaqtay» dep kemsitedi. Jalghan. «Men olargha – Qabanbaygha, Bógenbaygha, Nauryzbaygha – qazaqtan shyqqan arystandar dep qaradym, qúrmet túttym», - dep otyrghan adam qalay olardy tómendetedi? / «Týp-túqiyannan ózime sheyin», 2019, 323 bet/.

22. Balghabek Qydyrbekúlymen mening aramda «bir odaq bary bayqalady» eken. Áldeqashan ólip qalghan kisimen mening aramda qanday odaq bolmaq? Jaladan da jaman nәrse.

23. Handar men biylerdi jek kóredi ekem. Meni kenes zamanynda «Ózender órnektegen ólke» degen kitәbinde handar men alashordashylardy jazdy dep 1987 jyly Jazushylar Odaghynda talqylaghanda, ózi meni jaqtap sóilegen. Sonysyn úmytyp qalghan-au, sirә?!

24. Meni rushyldardyng qataryna jatqyzypty. Oghan dәleli qaysy? Orbúlaqty nasihattaudyng rugha qanday qatysy bar? Ol bir ghana rudyng emes, qazaq memleketining jeri emes pe jәne Orbúlaqty sol jerde túratyn Suandar ghana emes, býkil qazaqtyng batyrlary qorghamady ma? Meni aiamay-aq qoysyn, óz halqyn aiasa qaytedi.

Qabdesh: «... sóitsem, Núrsúltan Nazarbaev – Shapyrashty ruynan eken ghoy. Kitapti shygharushylar da dәl osy jaghdaydy qalqan ghyp ústaghany kórinip túr», - deydi /10 - tom, 604 bet/. Men ol kitәpti, shynyn aitqanda, Nazarbaev ýshin emes, Orbúlaq ýshin shyghardym. Ol mening rushyldyghymdy da, oghan qarsy bolu Qabdeshting rushyl emestigin de dәleldemeydi.  Áytkenmen, túnghysh Preziydent shyqqan jerdi /«Qylkópir» romany, 373 bet/ «altyn shyqqan ónir» dep әldeneshe ret keketu nege jatady? Kәzirgi zamanda Preziydentti synau ýrdisi barlyq elde de bar, biraq, ol shyqqan ólkeni, ónirdi betalbaty jikteu eshbir elde joq. Óitkeni, jer, ónir bir adamdiki emes, halyqtiki. Ózine ózi «klassiyk» /11 - tom, 446 bet/ dep bagha berip otyrghan adamgha osy pikir layyq pa?  

25. Jikshil depti. Dәleli qaysy. Qabdeshti jaqtamaghanym jikshildikke jata ma? Álde shyndyqty qorghaghanyma jata ma?  Onday jikshildikteuge Qabdeshting «Tanghajayyp dýniye», «Qylkópir» romandaryn oqyghan adam qaryq bolady.

26. Óz ruymdy jaqsy kóredi ekem. Óz ata-babasyn jek kóretin qay qazaqty biledi eken, Qabdesh? Biraq men óz ruymdy ózge rudan eshqashan artyq qoyghan emespin. Búl kýie jaghu.

27. Ózge rudy jek kóredi ekem. Oghan dәleli bar ma eken? Men barsha qazaqty ýsh bauyrdan taraghan halyq dep týsinem. Jәne onyng ghylym jaghynan da, shejire jaghynan da óte dәleldi shyndyq ekenine senem. «Arys» degen maqalamda solay dep dәleldep jazdym. 

Al, Qabdesh bylay deydi: «Basqa rular qyrghyngha úshyrap jatqanda, Shapyrashtylar esh qiyndyq kórmeydi. Óitkeni, «Shapyrashty – asa jauynger el. ... jaudy qynaday qyrugha Shapyrashty batyrlarynyng ózi-aq jetip jatady», -  dep, Shapyrashtylar qazaq emestey keketedi. /Q. Júmadilov, 10 - tom, 599 bet/.  

Sol kitәpting basqa jerinde (599 bet): «1730 – jylghy Anyraqay soghysynda da Úly jýz qolyna Tauasarúly basshylyq etedi. Búl soghystargha Orta jýz, Kishi jýz batyrlary mýlde qatyspaydy»,  - degeni óte ótirik. Úly jýz qolyn Úly jýzden shyqqan Qazybek bek bastamaghan da, kim bastau kerek edi? Búl soghystyng bas qolbasshysy Bógenbay batyr bolghanyn, oghan aqylshy bolyp Qazybek biyding de kelgenin, al  Kishi jýzden Qabay úrpaqtary Taylaq, Bayraq, Qayraq batyrlardyng qatysqanyn da Qazybek bek anyqtap jazghan. Sonyng bәrin aitpau, әdeyi jasalghan jikshildikke jata ma, jatpay ma, halyqtyng ózi ajyratady. Men ony shyndyqty búrmalaudyng kókesi dep týsinem.  

28. Sózge, uәjge toqtamaydy ekem. Uәj degen - dәlel. Qabdeshting qay uәjine, dәleline toqtamappyn. Jala. Ol eshqashan uәj, dәlel aitqan emes. 

29. Abylay turaly Qazybek bekting kitәbi tabylmay túryp M. Maghauin qúrastyrghan «Bes ghasyr jyrlaydy» kitәbinde Búqar jyraudyng bylay degeni keltiriledi: 

- Sheshendi jәne súrasan,
Qayda altynnyng buy edi?
Ony da men bilushi em,
Týrikpenning tórinde
Qashyp jýrip kýneltken qara kýng edi. /1989, 92 bet/. 

Abylaydyng kýmәndi tegin osy ólenning ózi-aq aityp túr. Al, Búqardyng búl óleni bizge tolyq jetpegen. Tolyq núsqasyn jetkizip otyrghan – sol kezde jazyp alghan Qazybek bek Tauasarúly. Sol ólende taghy mynanday joldar bar:

- Ýisin Tóle biydin
Týiesin baqqan qúl edin.
Ony da kórgen jerim bar,
Janys Qarabaydyng qolynda
Týnde tughan úl edin. 

Qazybek bek Qarabaydyng Tóle biyge tuystas adam ekenin aitady. Sondyqtan, bar jalany Tauasarúlyna jaba beruge bolmas. Mәshhýr Jýsip shejiresinde /Mәshhýr Jýsip Kópeyúly «Qazaq shejiresi», 1993, 68-69 bet/ Abylaygha qatysty «sart» degen sóz aitylady. Sonyng bәri Abylaydyng arghy teginde bir qúpiya bar ekenin kórsetedi. Ony daumen emes, tek ghylymy jolmen sheshken dúrys bolady. Ábilqayyr hannyng Jolbaryspen, Abylaymen arazdyghynyng týbinde de osy bir kiltipan jatqan bolu kerek.

30. Qontayshy qyrghyzdardy kóshirip әketu ýshin 50 myng qolmen keledi. Ótirik. Onday derek eshbir tarihta joq. Jәngir qontayshyny qyrghyzdargha bara jatqan jolda tosty  deydi. Ótirik. Áueli qyrghyzdardy, Toqmaqty shauyp, on myng tútqyn alyp, sonan song qazaqqa keledi, ony Jәngir kәzirgi Orbúlaqtan tosady. Barlyq derek te solay.

31. Or qazylghan jerdegi soghys úzaqqa sozyldy degen dәleli shyndyqqa say kelmeydi. Bir-aq kýnde bitkenin orys elshisi G. Iliin 1644 – jyly Tobol әskerbasy R.S. Kurakinge anyqtap jazghan. Al ol jazba búl oqighanyng týpnúsqa deregi sanalady. Oghan basqasha kóripkeldik jasau – qylmys. Eldi aldau.

32. Jalantós Jәngirge kómekke qyrghyz jerinde kelipti-mis. Olay jazylghan eshqanday tarihy derek joq. G. Iliinning mәlimetterinde qontayshy qazaqtardy shapty dep anyq jazylghan. Búrmalau. 

33. Qarqara jerinde eshqanday ordyn, Qabdesh aitqanday, «okoptyn» orny joq. Ony qaydan alghanyn bir qúday biledi. Múny ol 1993 – jyldan beri jalyqpay jazyp keledi.

34. «Jas alash» gazetining saytynda «Týp-túqiyandy» Q. Tauasarúlynyng «shapyrashtylar turaly» kitәbi depti. Qabdesh bir ózi turaly «Tanghajayyp dýniye» atty ghúmyrnamalyq roman jazsa, bir taypa turaly nege kitәp jazbasqa? Alayda onyng aityp otyrghany – jala. Tauasarúly «Aqtaban shúbyryndy, Alqakól súlama» atty qazaq tarihyndaghy osy zobalang kezendi jәne óz kózimen kórgenderin ghana jazghan. Ol jaghynan búl kitәp tendesi joq qúndy. XVIII – ghasyrdyng adamyn rushyl etip kórsetu ýshin, Qabdesh osynday qyyanatqa baryp otyr. Ózi aitpaqshy Abylay, Bógenbay, Qabanbay, Qazybek bi, Tóle by turaly jazyp otyrghan adam, qalaysha bir ghana shapyrashtyny jazghan bolyp shyghady.

35. «Orbúlaq shayqasy» atty teleserialgha sonshama shamdanuyn týsinu óte qyiyn. Sol filimnen kórinisterdi bere otyryp, óz maqalasyn Samat Qúdaybergen degen dausy әdemi kisige oqytypty. Maqsaty – serialdy da, meni de ótirikshi etip kórsetu. Alayda teleserial men Orbúlaqtyng shyndyghyn saralap taldau qajet emes pe edi? Kezinde marqúm Qadyr Myrza-Áli aghamyz «Arqa sýieytin aqiqatyng bolmasa, aitysyp neng bar?» dep Qabdeshke qarsy maqala jazyp edi. Qoymaytyn adam qoymaydy eken ghoy. Menimen alysam dep, elining tarihymen alysqanyna jón bolsyn! 

Kinoserial ghana emes, Orbúlaq jayynda roman jazam, Qabdesh. Sebebi ol – elimning tarihy maqtanyshy. Úly birlikting úly dәleli. 

36. «Týp-túqiyandy» shygharu ýshin, Tereshenkonyng óz qolynan fin qaghazyn «bosatyp bergeni» de Qabdeshting kezekti jalasy. Kitәpti shygharugha onyng eshqanday qatysy bolghan joq.

37. Kitәpti shygharu ýshin ýkimet qarjy júmsady degen aryz kezinde QR qauipsizdik komiytetine týsti. Sol mekemening sol kezdegi bastyghy Sәt Toqpaqbaevtyng tapsyrmasymen bolsa kerek, Aqparat ministri Altynbek Sarsenbaev menen jauap aldy. On bes milliondy oblys әkimi Saghymbek Túrsynov, on bes milliondy Panfilov audany bergenin aittym. Ol kezde mening tughan audanym erkin ekonomikalyq zona bolatyn. Altynbek kózimshe S. Toqpaqbaevqa telefon soghyp jaghdaydy týsindirdi de, aryzdy japty. 

38. Orbúlaqtyng 350 – jyldyghyn memleket ózi ótkizdi. Oghan ketken shyghyngha «ishim uday ashidy» deydi Qabdesh. 300 ýy tikti deydi. 518 ýy tigildi. Halyqtyng quanyshynda shek bolghan joq. Tәuelsizdigimizding túnghysh merekesining biri edi ghoy. Birinshisi Ordabasyda ótti.

39. Orbúlaq, Qabdesh aitqanday, mening «rulyq», «jikshildik» maqtanyshym emes, últtyng maqtanyshy. Sondyqtan ol jayyndaghy da tapqanym halyq pen tarih qazynasyna qosylatyn qúndylyq dep úgham. Izdenisting arqasynda, ol shayqasqa nayman Bódes batyrdyn, Suan Úzynmúrat Úzaq batyrdyn, Dulat Syrymbet batyr men qyrghyz Buraykening de qatysqanyn shejire boyynsha anyqtadym.

40. Qabdeshting aituynsha, ordy «taptym!» dep men ghana quanyppyn. Joq, olay emes, biri Úly Otan soghysynyn, ekinshisi Aughan soghysynyng ardageri, qazaqtyng qos әskery generaly Saghadat Núrmaghambetov pen Baqytjan Ertaev ta kórdi. 

1993 – jyly Orbúlaq basynda sóilegende general Núrmaghambetovtyng dәl qasynda 7-8 qadam jerde túrdym. «Ýsh jarym ghasyrdan keyin de qandy shayqas ornynda qazylghan ordyng aiqyn izderining qalu faktisi qazaq jauyngerlerining shayqasqa týbegeyli dayyndalghandyghynyng aighaghy», - degen-di QR qorghanys ministri. 

«Anau kóbeng jylqynyng sauyrynday jaltyldap jatqan kókmaysanyng arasynda bir kezde ailap-aptalap bastaryn ajalgha tikken ardaqtardyng janyna týsken jyrtyqtay, tәnine týsken tyrtyqtay oqpana shúqyrlary әli jatyr», - dep edi Ábish Kekilbaev. «Myna jer qontayshy túrmaq qúdaydyng ózine qyimaytyn jer eken», - dep bastap edi ol sózin, ol arasyn gazetter qyiyp tastapty. Sýisingennen, tebirengennen auzynan eriksiz shyghyp ketken sóz edi.

«Soghys ónerindegi sony tәsil», - dep edi soghys ardageri, jazushy aghamyz Qalmúqan Isabaev. 

Áldeneshe baryp kórgen tarihshy Qoyshyghara Salgharin Eltindi batyr turaly әngime de jazghan bolatyn.

Býgin endi sonyng bәrin kórmegendey, bilmegendey, býgingi jastargha kileng jala men jalghandyqty birneshe sayt pen birneshe gazetke jariya etu Qabdeshting qay maqsaty?

Qazaqstan Ýkimetining Orbúlaq jenisining 350 – jyldyghyn toylau jónindegi úsynysty QR tarih jәne etnologiya institutymen birlese otyryp, Qazaqstan Jazushylar Odaghy ekeui jasaghan bolatyn. Sol úsynys boyynsha, Ýkimet 1993 jyly 7-inshi mausymda qauly shygharghan. El mýddesinen góri Qabdeshting mýddesi qymbat bolghany ma?

«Songhy otyz jylda jonghargha qarsy azattyq soghysynyng negizgi auyrtpalyghy Orta jýzding moynyna týskeni – tarihy fakt. Oghan eshqanday dau bolmaugha tiyis» /Q. Júmadilov,10 - tom, 581 bet/. Olay emes. Soghys Balqashtyng ontýstik jaghynan bastalyp, osy jaqta ayaqtalghany belgili, auyrtpalyqta sol ónirge týsti. Ondaghy halyq 35 jyl boyy qalmaqtyng qol astynda qaldy. Al, Alban jerinde ol 1770 jylgha deyin sozyldy.   

Qysqasy, Qabdeshting qyryq (40) ótirigining súrqy osy. Osynday ótirikting bәri  Qazybek bek Tauasarúlynyng «Týp-túqiyannan ózime sheyin» atty kitәbin oqymaghandargha arnalghan. Al, Qabdeshting maqsaty – ol kitәpti basqalargha oqytpau. Sebebi, Qazybek bek – Qabanbaydyng qasynda jýrip soghysqan adam. Sondyqtan, Tauasarúlynyng jazghandary «Daraboz» romanyndaghy jalghandyqtyng bәrin әshkereleydi. 

Beksúltan Núrjekeev

Qosymsha: Abai.kz aqparattyq portaly erkin aqparat alany. Múnda oy jarystyryp, pikir almastyrugha әrkim qúqyly. Jogharydaghy spiykerding pikiri redaksiya ústanymyn bildirmeydi. Aldaghy uaqytta maqalada esim-soylary atalghan jekelegen azamattar redaksiyamyzgha jauap beruge niyetti bolsa, olardyng da pikirin beruge әzirmiz. 

Abai.kz