Juyrda Reseyding Orynbor qalasynda Orynbor oblystyq Ýkimetining qoldauymen “Diny ekstremizmning transshekaralyq qateri: Reseyden kózqaras” degen taqyryppen halyqaralyq sarapshylar alany úiymdastyryldy.

Atalghan basqosugha “Euraziya halyqtarynyng dostastyghy” qoghamdyq úiymy, Orynbor memlekettik uniyversiyteti Ontýstiktik Oral tarih jәne etnografiya ghylymy zertteu instituty jәne aimaqtyq músylmandar diny basqarmasy úiytqy bolghan.

Halyqaralyq basqosugha QR Batys Qazaqstan oblysynyng bas imamy Múratbek Qystaubaev, Resey federasiyasy Orynbor oblysynyng mýftii Alifit Shәripov, Aqtóbe oblystyq meshitining naib imamy Núrbol Smaghúlov siyaqty birqatar din qyzmetkerleri men TMD  Terrorizmge qarsy kýres ortalyghynyng sonday-aq, qúqyq qorghau organdarynyng qyzmetkerleri qatysty. Odan bólek Qazaqstannyng birneshe qalasynan: Núr-Súltan, Almaty, Oral, Aqtóbe qalalarynan, Reseyding Mәskeu, Qazan, Orynbor, Ufa, Vladikavkaz, Saransk qalalarynan kelgen ekstremizmge qarsy kýres boyynsha jetekshi sarapshylar, jalpy sany 170-ten astam mamandar qatysqan.

Jiyn barysynda Orynbor oblysy halyqtary assambleyasynyng preziydenti, Ontýstik Oral tarih jәne etnografiya ghylymy zertteu institutynyng diyrektorv, professor Venaliy Amelin qúqyq qorghau organdarynyng jedel aqparat almasuy, sottalghan terroristermen súhbattasu, internet-resurstardy saraptau negizinde zertteushiler ekstremizmning taraluyndaghy ózekti mәselelerdi anyqtaghanyn, sonday-aq olar osy jana qaterlerge qarsy kýresuding negizgi tiyimdi әdisterin úsynghanyn tilge tiyek etti.

Mysaly mamandar, songhy kezde ekstremistik nasihat shynayy ómirden góri, ileumettik jeliler men mesenjerler arqyly aninimdi virtualdy kenistikke auysyp jatqanyn algha tartady.

Sonday-aq, ekstremistik nasihatshylar dini  baghyttaghy toptar qúrudan góri terroristing әdildik ýshin kýresker retindegi býrkenshik beynesin jasaugha kóshken. Olar әleumettik jeliler arqyly óz-ózin qúrban qylu, suisidke baru iydeyalaryn taratady, búl óz kezeginde qoghamdy, ainalasyn, biylikti jek kóru túrghysynan olardyng bastaryn bir jerge qosatyn birden bir alan.

Odan bólek, ekstremistik toptar jalghan internet dýkender arqyly aqsha jymqyru, onlayn-kazino úiymdastyru, banktik shottargha qol jetkiu ýshin login poroliderdi alugha mýmkindik beretin shabuyldar jolymen aqsha tabu maqsatynda qashyqtyq tehnologiyalagha jýginedi.

Ayta keteyik, Taya Shyghysta IShIM ekstremistik úiymy talqandalghannan kein Qazaqstan men Resey ýshin sol jaqta soghysqan ekstremisterding óz elderine oralyp, jasyryn toptardyng qayta bas kóteru qaupi artyp otyr. Búl túrghyda olardyng qaytadan terroristik úiymdargha baru joldaryn jabu qajettigi kýn tәrtibinde túrghany anyq. Al, búl mәselede Qazaqstannyn  týrli diny aghymdardyng jetegide ketkenderdi elge qaytaryp, әleumettik jaghynan onaltu maqsatynda qolgha alynghan “Jusan” operasiyasynyng manyzy airyqsha.

Alayda mamandary múnda da deradikalizasiyalau júmystarynyng naqty jýielenbegenin, jeke, avtorlyq zertteulerge, ghylymy negizge alynbaghanyn algha tartady.

Búl túrghyda Reseyding Pedagogika, psihologiya jәne әleumettik mәseleler institutynyng mamandary arnayy zertteu jýrgizip,týrmelerdegi ekstremisterding 3 psihologiyalyq tiypin aiqyndaghan. Sóitip, oardy iydeologiyalyq túrghyda keri qaytaru, әleumettendiruding 3 týrli jobasyn jasap shyqty.

Qúqyq qorghau organdary men ghalymdardyn, jәne diny qyzmetkerlerding osynday zertteu júmystary, olardyng ortaq tәjiriybesi arqyly ghana jahandanu kezenindegi ekstremizmning ortaq qaterine qarsy keshendi kýres jýrgizuge bolady.

Sonday-aq, jiyn barysynda Qazaqstan músylmandary diny basqarmasynyng Batys Qazaqstan oblysy boyynsha bas imamy Múratbek qjy Qystaubaev arnayy bayandama jasap, Orynbor oblystyq ortalyú meshitining jamaghatyna, medrese shәkirtterine uaghyz aityp, jinalghan jamaghattyng súraqtaryna jauap berdi.

Al, Aqtóbe oblysyndaghy “Núr Ghasyr” meshitining naib imamy Núrbol Smaghúlov orynborlyq imamdargha Aqtóbe ónirindegi imamdardyng terrorizm men ekstremizmge qarsy kýres nәtiyjeleri jayly aityp, birneshe jyldyq tәjiriybelerimen bólisti. Sonymen qatar, Qazaqstannyng radikaldy aghymmen júmystary jóinnde sarapshylar alanynda biraz mәlimet aityldy.

Jiyn sonynda Qazaqstannan barghan delegasiya orynborlyq qazaq imamdarymen basqosu ótkizdi.

Abai.kz