Astana. 9 jeltoqsan. QazTAG - David Yan. Qazaqstan Respublikasy Jogharghy sotynyng (JS) eks-sudiyasy Mәrziya Baltabay ózin zang men prosessualdyq normalardy búzu arqyly júmystan shyghardy dep esepteydi jәne sudiya bedelin qalpyna keltirip, әdildik ornaydy dep ýmittenedi.

«Ádildik ýshin sudiyanyng adal atyn qalpyna keltirudi kýttim, kýtemin de. Búl maghan ghana emes, sot jýiesine de onyng tәuelsizdigin nyghaytu ýshin qajet», - dedi M.Baltabay QazTAG tilshisining súraqtaryna jauap bere otyryp.

Onyng atap kórsetuinshe, ony qyzmetten bosatudyng zandylyghy mәselesi qúqyqtyq alanda tergeu qaulysy alynghan sәtten bastap osymen 4 ay boyy sheshilmey otyr.

«Senatqa, jogharghy sot organyna jazghandarym Jogharghy sotqa, sudiyalar odaghyna joldanady, al olar ýnsiz. El basshylyghynyng sayasy eriginsiz búl mәsele sheshimin tappaytynyn týsindim», - deydi eks-sudiya.

M.Baltabay ózin júmystan shygharu prosedurasynyng búzylghany turaly, sonday-aq, QR ekonomikalyq qylmyspen jәne sybaylas jemqorlyqpen kýres agenttigining (EQSJKA, qarjy polisiyasy) zang boyynsha óz qúzyryna kirmeytin ókilettikterdi moynyna aluy turaly sóz bolyp otyr.

Astana. 9 jeltoqsan. QazTAG - David Yan. Qazaqstan Respublikasy Jogharghy sotynyng (JS) eks-sudiyasy Mәrziya Baltabay ózin zang men prosessualdyq normalardy búzu arqyly júmystan shyghardy dep esepteydi jәne sudiya bedelin qalpyna keltirip, әdildik ornaydy dep ýmittenedi.

«Ádildik ýshin sudiyanyng adal atyn qalpyna keltirudi kýttim, kýtemin de. Búl maghan ghana emes, sot jýiesine de onyng tәuelsizdigin nyghaytu ýshin qajet», - dedi M.Baltabay QazTAG tilshisining súraqtaryna jauap bere otyryp.

Onyng atap kórsetuinshe, ony qyzmetten bosatudyng zandylyghy mәselesi qúqyqtyq alanda tergeu qaulysy alynghan sәtten bastap osymen 4 ay boyy sheshilmey otyr.

«Senatqa, jogharghy sot organyna jazghandarym Jogharghy sotqa, sudiyalar odaghyna joldanady, al olar ýnsiz. El basshylyghynyng sayasy eriginsiz búl mәsele sheshimin tappaytynyn týsindim», - deydi eks-sudiya.

M.Baltabay ózin júmystan shygharu prosedurasynyng búzylghany turaly, sonday-aq, QR ekonomikalyq qylmyspen jәne sybaylas jemqorlyqpen kýres agenttigining (EQSJKA, qarjy polisiyasy) zang boyynsha óz qúzyryna kirmeytin ókilettikterdi moynyna aluy turaly sóz bolyp otyr.

Eks-sudiya qarjy polisiyasynyng tergeushisi onyng әreketterinen jemqorlyq qylmystyng qúramy, әkimshilik qúqyq búzushylyq pen tәrtiptik jemqorlyq olqylyq qúramynyng joqtyghyn resmy moyyndaghanymen, sudiyalar etikasynyng normalary búzylghany turaly qaulyny talap etip otyr. Osyghan baylanysty ol sotqa jýgingen, al sot búrynghy sudiya serzimdi ótkizip alghan dep eseptedi.

M.Baltabaydyng pikirinshe, tergeu núsqaghan búzushylyq birden qyzmetten bosatugha jәne ókilettikterdi toqtatugha alyp kele almaydy. Búl mәseleni sudiyalar odaghynyng sudiyalar etikasy jónindegi komissiya ghana qaraydy.

«JS tóraghasy konstitusiyalyq zannyng 33 babynyng 1 tarmaghynyng 3-1 kishi tarmaqtaryn basshylyqqa alyp otyryp, mening ókilettikterimdi respublikalyq tәrtiptik-kvalifikasiyalyq sudiyalar alqasynyng sheshimining negizinde toqtata túrugha tiyis bolatyn. Tergeu (EQSJKA) mening kinәmdi anyqtasa, sudiyalardyng mәrtebesi turaly zannyng 34 babynyng 2 tarmaghyna sәikes, meni qyzmetten bosatugha bolatyn edi. Biraq tergeu mening kinәmdi anyqtay almady, demek zannyng 33 babynyng 3 tarmaghyna sәikes, sudiyanyng ókilettikteri qalpyna keltiriledi. Alayda meni qyzmetten bosatu kezinde Konstitusiya baptary men zang talaptary saqtalghan joq», - dedi M.Baltabay.

«Is jýzinde maghan  otyrys turaly habarlaghan joq, osyghan baylanysty men qatysqan joqpyn, olar talqylaghan mәseleni әli bilmeymin, óitkeni maghan qaulynyng kóshirmesi kelgen joq, men ony kórgen joqpyn», - dedi ol.

Sonymen birge, ol ony bosatu mәselesi qaralghan senattyng otyrysyna da qatyspaghanyn aitty, ol kezde operasiyadan keyin auruhanada jatqan. Osyghan qaramastan,  senat onyng qatysuynsyz óz qaulysymen ony «sudiyagha qoyylatyn talaptardy oryndamaghanyna baylanysty» QR JS sudiyasy qyzmetinen bosatqan. Biraq senattyng sheshiminde onyng sudiyalardyng mәrtebesi turaly zannyng 28 babynyng qay tarmaghyn búzghany kórsetilmegen.

M.Baltabay «ayyptylardy izdep, olardy moralidyq nemese materialdyq týrde jazalamaq oiy joq» ekenin aityp otyr.

Múnyng aldynda habarlanghanday, sәuir aiynyng ortasynda QR preziydentining úsynysymen jәne senat deputattarynyng maqúldauymen Qazaqstannyng Jogharghy sotynyng 6 sudiyasy qyzmetterinen bosatylghan.

Qyzmetterinen bosatylghandardyng tiziminde Almas Tashenova, Sәulebek Jәkishev, Qamlen Qamnazarov, Mәrziya Baltabay, Baqytjan Jaqypov, Maqsút Ábilhayyr boldy.

Preziydent әkimshiligining jetekshisi Aslan Musinning aituynsha, «búl lauazymdy túlghalar zannyng sudiyalargha qoyatyn talaptaryn saqtamaugha jol bergen». «Qarjy polisiyasy úsynghan faktiler boyynsha qylmystyq is qozghaldy. Qarjy polisiyasynyng úsynysyn qarap, jogharghy sot kenesining úsynysyn eskere otyryp, memleket basshysy Jogharghy sottyng kelesi sudiyalaryn qyzmetterinen bosatu turaly úsynys týsirdi», - dedi ol.

Keyin QR JS azamattyq jәne әkimshilik ister jónindegi qadaghalaushy sot alqasynyng tórayymy A. Tәshenovagha jәne QR JS sudiyasy S. Jәkishevke qatysty qylmystyq ister qozghalyp, olar qamaugha alyndy, olardyng isi qazir sotta jatyr.

Qalghan 4 sudiyagha qatysty qylmystyng qúramy joqtyghy sebepti qylmystyq is qozghaudan bas tartyldy.